Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Καλημέρα σας κύριε Νεγρεπόντη. Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ που βρίσκεστε σήμερα εδώ, μαζί μας.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Καλημέρα σας. Εγώ χαίρομαι πολύ που είμαι σήμερα με τη νεολαία.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Ας ξεκινήσουμε κατευθείαν με τις ερωτήσεις. Στο πλαίσιο της συζήτησής μας, αναζητήσαμε κάποιες πληροφορίες για εσάς. Όμως, η αλήθεια είναι ότι δε βρήκαμε πολλές πληροφορίες για τα παιδικά σας χρόνια. Θέλετε να μας πείτε πού γεννηθήκατε;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Γεννήθηκα στην Αθήνα, στην οδό Σόλωνος 87Α.  Απέναντι από το Χημείο του κράτους.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Ποια ημερομηνία γεννηθήκατε;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Γεννήθηκα 18 Ιανουαρίου του 1929. Κοντεύω εκατό (100). Εκεί μείναμε μέχρι το ‘33. Δεν θυμάμαι τον μήνα. Γιατί ο παππούς μου, ο πατέρας της μητέρας μου ήταν οφθαλμίατρος και ήθελε χώρο για το ιατρείο του και αγόρασε ένα σπίτι στην οδόν Ασκληπιού 51, όπου και μένω τώρα. Βέβαια, το δώσαμε για αντιπαροχή και πήραμε διαμερίσματα. Και μένουμε εκεί, στην Ασκληπιού. Μένουμε από το 1933. Ήμουν τριών- τεσσάρων (3-4) ετών τότε. Πολύ μικρός, δεν θυμάμαι τίποτα. Τα πρώτα χρόνια του Δημοτικού πήγα στο Πειραματικό σχολείο. Είχα την ατυχία όμως, το καλοκαίρι του 1936 να με δαγκώσει λυσσασμένο σκυλί. Και με δάγκωσε κοντά στο κεφάλι. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να κάνω αντιλυσσική θεραπεία, η οποία ήταν πολύ οδυνηρή τότε. Με ενέσεις στην κοιλιά. Εγώ ήμουν ο μόνος της οικογενείας, που με δάγκωσε κοντά στο κεφάλι. Και αποφάνθηκαν οι γιατροί τότε ότι πρέπει να κάνω δεκατρείς (13) ενέσεις μεγάλες και επτά (7) μικρές. Εννοώ τα άλλα μέλη, οι γονείς και η αδερφή μου, κάνανε δεκατρείς (13) μικρές και επτά (7) μεγάλες. Αυτό ήτανε πολύ οδυνηρό. Πολύ οδυνηρή περιπέτεια. Και ο πατέρας μου, όταν άρχισε το σχολικό έτος της Τετάρτης Δημοτικού, πήγε στο Πειραματικό και βρήκε το Διευθυντή του σχολείου -Λεγάκης λεγόταν- και του είπε τα καθέκαστα. Και λέει «Θα χάσει τον χρόνο του». Με πήρε αμέσως ο πατέρας μου και με πήγε σε ιδιωτικό σχολείο στην οδό Μαυρομιχάλη και Αραχώβης. Εκεί έκανα την Τετάρτη Δημοτικού και συγχρόνως το βράδυ πήγαινα στα βραδινά Kurs (Deutch) της Γερμανικής Σχολής.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Αυτή ήτανε η προετοιμασία που κάνατε, για να μπείτε;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Ναι, έκανα  προετοιμασία. Έδωσα εξετάσεις και μπήκα στην πρώτη Γυμνασίου οχταταξίου γυμνασίου. Μπήκα σε ηλικία δέκα (10) ετών. Έχω φέρει τους ελέγχους μου, να τους δείτε.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Αυτή την απόφαση να μπείτε στην Γερμανική Σχολή, προφανώς την πήρε η οικογένειά σας.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Την πήρε ο πατέρας μου. Εγώ ήμουνα παιδί τότε.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Ποια ήταν…

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Αλλά να σας πω γιατί. Η Γερμανική Σχολή ήταν τότε απέναντι από το σπίτι μου. Και σκέφτηκε ο πατέρας μου ότι δεν θα πηγαίνω μακριά. Ο πόλεμος ερχόταν και λοιπά. Γιατί έβλεπε πολλά δεινά και με έστειλε στο γερμανικό, για να γλιτώσω τις διαδρομές τις μεγάλες. Και πράγματι το πέτυχε.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Κατά τα άλλα η οικογένεια σας είχε σχέσεις με τη γερμανική παιδεία;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Είχε. Λίγα. Και ο πατέρας μου σπούδασε στο Βερολίνο. Και η γιαγιά μου είχε σπουδάσει στη Γερμανία, δεν ξέρω που.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Θέλετε να μας μιλήσετε για την οικογένειά σας;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όταν γεννήθηκα εγώ, ζούσε και ο παππούς μου από την πλευρά της μητρός μου και η μητέρα της. Και η γιαγιά μου και ο παππούς μου. Το 1948 πέθανε ο παππούς μου. Ζήσαν οι υπόλοιποι, οι γονείς μου, η αδελφή μου και εγώ και η μητέρα της μητέρας μου, η Σμαράγδα Αναργύρου. Μέναμε στο ίδιο σπίτι, Ασκληπιού 51. Το σπίτι ήταν τριώροφο, σχεδόν, δύο ορόφους είχε, ταράτσα και υπόγειο. Αυτό. Όταν πέθανε ο πατέρας μου πια το 68, η μητέρα μου με ειδοποίησε -εγώ ήμουν στη Γερμανία τότε- με ειδοποίησε ότι δεν μπορεί να το κρατήσει το σπίτι και θα το δώσει αντιπαροχή.  Πράγματι το έκανε. Τώρα εγώ, τελείωσα το Γυμνάσιο, τελείωσα τις τέσσερις τάξεις στο γερμανικό σχολείο -έφερα τους ελέγχους μου να τους δείτε- και μετά πήγα στου Μακρή, το Ελληνικό Εκπαιδευτήριο Ι.Μ. Παναγιωτοπούλου και εκεί τελείωσα το γυμνάσιο, αλλά επειδή ήτανε ιδιωτικό σχολείο μας έβαλαν να δώσομε εξετάσεις απολυτήριες στο δημόσιο σχολείο, το 7^ο γυμνάσιο στο Παγκράτι και εκεί -δεν ξέρω πώς έγινε- αποφοίτησα δεύτερος με πολύ καλό βαθμό, 17 και κάτι.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Αυτή η περίοδος της ζωής σας μας ενδιαφέρει πάρα πολύ. Μήπως θέλετε να μας πείτε περισσότερες πληροφορίες; Πότε ακριβώς μπήκατε στη Γερμανική Σχολή; Ποια χρονιά;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Στη Γερμανική Σχολή μπήκα το ’39, τον Σεπτέμβριο, Οκτώβριο, πότε ήτανε και…

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Πότε φύγατε;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: …και έφυγα το ‘43. Όπως έχω πει και στον κύριο Γαλάνη, τον πρώτο χρόνο, ‘39-40, το σχολείο λειτουργούσε κανονικά. Στον δεύτερο χρόνο, 28 Οκτωβρίου του 1940 μας κήρυξε τον πόλεμο η Ιταλία και τα σχολεία κλείσανε και έκλεισε και η Γερμανική Σχολή και ξανάνοιξε μετά την είσοδο των Γερμανών, δεν θυμάμαι ακριβώς πότε, πάντως Απρίλιο μπήκαν οι Γερμανοί… πότε άνοιξε το σχολείο, δεν θυμάμαι. Η τάξη αυτή ήτανε λίγο κουραστική. Κάναμε μαθήματα σε σπίτια, στη γειτονιά εκεί πέρα, γιατί το σχολείο είχε κλείσει. Διατηρήσαμε την επαφή με τη γερμανική γλώσσα και τον επόμενο χρόνο πήρα την Τρίτη Γυμνασίου, οχταταξίου, πήγαμε κανονικά στο σχολείο. Εκεί είχα πολλούς καθηγητάς. Όλα τα μαθήματα τα κάναμε στη γερμανική γλώσσα, εκτός από Αρχαία Ελληνικά, Νέα Ελληνικά, Ελληνική Ιστορία και Θρησκευτικά. Όλα τα άλλα, γερμανικά, δεν ξέρω εάν γίνεται τώρα έτσι.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Από τους συμμαθητές σας στο Δημοτικό ήταν και άλλα παιδιά που ακολούθησαν την ίδια πορεία με εσάς;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν μπορώ να πω∙ δεν ξέρω. Ξέρω μόνο -έχω δώσει και τους καταλόγους στον κύριο Γαλάνη- είχα πολλούς συμμαθητάς στο γερμανικό σχολείο, και Γερμανούς, Γερμανίδες και Έλληνες και Ελληνίδες. Έχω κρατήσει τα ονόματα, έχω κάνει καταλόγους, είχα κάνει τότε και με τον συμμαθητή μου τον Ρούντυ Άλτερ -σας λέει τίποτα το όνομα;… με τον Ρούντυ Άλτερ ήμασταν συμμαθητές και φίλοι και ήμασταν φίλοι, μέχρι που πέθανε. Φτιάξαμε έναν κατάλογο τότε όλων των συμμαθητών με τα τηλέφωνα που είχαμε τότε, την περίοδο εκείνη, χωρίς την προσθήκη του 210. Δηλαδή, για να καταλάβετε πόσο παλιά είναι.

Angeliki – Maria Karagianni: Ωραία, ας επικεντρωθούμε τώρα στο σχολείο. Η Γερμανική Σχολή, τότε, στεγαζόταν σε ένα πολύ όμορφο κτήριο…

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: …στην οδό Αραχώβης…

Angeliki – Maria Karagianni: Ακριβώς. Θυμάστε να μας περιγράψετε το εσωτερικό μιας τάξης;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Οι τάξεις ήταν άνετες. Καταρχήν τα θρανία ήταν επίσης άνετα. Τι να σας πω τώρα; Είχαμε εμείς, η τάξη μου, είχε παράθυρο που έβλεπε στον Άγιο Νικόλαο στα Πευκάκια. Θυμάμαι όμως ότι κατά τη διάρκεια της Κατοχής οι Γερμανοί επεξέτειναν την αυλή του σχολείου, έκλεισαν την οδό Πρασσά, από την Αραχώβης μέχρι τη Βαλτετσίου, και μεγάλωσαν την αυλή. Και η είσοδος γινότανε από την Πρασσά, Αραχώβης και Πρασσά. Δεν μπαίναμε πια από τη μεγάλη είσοδο.

Angeliki – Maria Karagianni: Τώρα, στις τάξεις υπήρχε κάτι που να δηλώνει το πολιτικό κλίμα εκείνης της εποχής;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι, όχι. Δεν υπήρχε. Αλλά έβλεπα ορισμένους καθηγητάς Γερμανούς να χαιρετιούνται μεταξύ τους με το «Heil Hitler». Ο μόνος που θυμάμαι τώρα, ακόμη, ήταν ο Gross, ο οποίος Gross ήταν καθηγητής Μαθηματικών, πολύ καλός, πάρα πολύ καλός και καλός άνθρωπος, ο οποίος επιστρατεύτηκε αργότερα και εστάλη στη Ρωσία, όπου και σκοτώθηκε, μάθαμε. Θυμάμαι ακόμη ότι είχαμε και άλλους Γερμανούς καθηγητάς, ένας μάλιστα εξ αυτών -τώρα δεν θυμάμαι πώς λεγότανε- εστρατεύτη στο Ναυτικό το γερμανικό και καμιά φορά, όταν ανέβαινε την Ασκληπιού, για να πάει στη Σχολή, ως ναύτης πλέον, με έβλεπε στο δρόμο και με χαιρετούσε στρατιωτικά και βλέπανε οι γύρω – γύρω και λέγανε αυτό το παιδί τώρα, πώς το χαιρετάει ο Γερμανός. Ήταν καθηγητής μου.

Angeliki – Maria Karagianni: Ωραία. Άρα στις τάξεις δεν υπήρχε κάποιο πορτρέτο του Μεταξά ή αργότερα του Χίτλερ;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι, του Χίτλερ υπήρχε σίγουρα. Και το αναγνωστικό είχε φωτογραφία του Χίτλερ στην πρώτη σελίδα.

Angeliki – Maria Karagianni: Δηλαδή, τα βιβλία είχαν προσαρμοστεί στην πολιτική κατάσταση;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Βεβαίως. Βεβαίως. Άλλωστε ο  Χίτλερ ήταν από το ‘33 κυβερνήτης στη Γερμανία. Ο πόλεμος έγινε το ΄39, η είσοδός μου στο σχολείο, η εισαγωγή, έγινε το ’39.

Angeliki – Maria Karagianni: Εκτός από τις σχολικές τάξεις το σχολείο διέθετε και άλλες αίθουσες, όπως εργαστήρια Θετικών Επιστημών;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Τέτοια πράγματα δεν θυμάμαι, αλλά θυμάμαι την Turnhalle, η οποία ήταν πολύ μεγάλη, στην πλευρά προς την Αραχώβης∙ ένας τεράστιος χώρος. Εκεί κάναμε γυμναστική, διάφορες ασκήσεις, είχε κάτι όργανα, δεν θυμάμαι τι.

Angeliki – Maria Karagianni: Γενικά, το μάθημα της Γυμναστικής εκείνη την εποχή ήταν πολύ σημαντικό…

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Βεβαίως.

Angeliki – Maria Karagianni: … αφού υπήρχε και η δυνατότητα να το δώσουν οι μαθητές σαν προφορική εξέταση για το Abitur, για το απολυτήριο.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν το θυμάμαι αυτό. Θυμάμαι μόνο ότι μας υποχρέωσαν τότε – εμείς που είμαστε η πρώτη φορά που πηγαίναμε- να φοράμε χειμώνα – καλοκαίρι κοντό παντελονάκι και φανελίτσα. Και μάλιστα, επειδή ήμουν ασθενικός στα παιδικά μου χρόνια, επαναστάτησαν οι γονείς μου και μου είπαν ότι δεν θα… «Μα τι λέτε τώρα; Να με πάρετε από τη Γερμανική τότε. Δεν μπορώ να με βάλετε στη Γερμανική και να μην κάνω αυτά που λέει.», απάντησα. Και τελικά προσαρμόστηκαν και μπορώ να πω ότι σκληραγωγήθηκα και με βοήθησε πάρα πολύ στη ζωή μου.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Είπατε προηγουμένως ότι άλλαξε η είσοδος του σχολείο, όταν…

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Ναι, για τα παιδιά. 

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Και έγινε από την Πρασσά.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Θυμάστε μήπως τον προαύλιο χώρο και ίσως κάποια παιχνίδια των μαθητών;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Επαίζαμε Fügelball, δεν ξέρω το παίζετε τώρα, το ξέρετε;

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Ναι.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Αλλά…

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Είχατε κάποιους περιορισμούς, τι να κάνετε, πώς να φερθείτε στο διάλειμμα;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι, δεν νομίζω. Δεν θυμάμαι.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Κολατσιό είχαν μαζί οι μαθητές;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Ποιο;

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Κολατσιό, οι μαθητές είχαν μαζί τους;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν μας απασχολούσε τότε.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Και ποια ήταν η στάση του σχολείου κατά την περίοδο του μεγάλου λιμού στην Αθήνα το 1941/42;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν νομίζω ότι μας μεταχειρίστηκε διαφορετικά…

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Οργάνωνε κάποια συσσίτια, για να βοηθήσει τους μαθητές;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι. Δεν θυμάμαι κάτι τέτοιο. Δεν νομίζω. Δεν πρέπει.

Angeliki – Maria Karagianni: Το 1939 διαμορφώνεται στο σχολείο χώρος καταφυγίου. Εσείς έτυχε να τον χρησιμοποιήσετε ποτέ;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι. Είχαμε φτιάξει στο σπίτι μας, Ασκληπιού 51, στο υπόγειο, είχαμε κάνει ένα χώρο καταφύγιο και μάλιστα, είχαμε προσκαλέσει και δύο οικογένειες που έμεναν απέναντι από το σπίτι μας, στο ίδιο τετράγωνο που ήταν η Γερμανική.

Angeliki – Maria Karagianni: Γενικά αισθανόσασταν ασφαλής στον χώρο του σχολείου;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Εεε… Θεωρητικώς ναι.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Το σχολείο από το 1928 είχε και αίθουσα τελετών. Θυμάστε κάποια εκδήλωση που κάνατε;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι. Θυμάμαι μόνο στην Turnhalle, που εκεί κάτι κάναμε. Αλλά δεν θυμάμαι πολλά πράγματα.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Σαν γυμναστικές επιδείξεις;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Νομίζω. Δεν θυμάμαι.

[…]

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Μου θύμισε η κυρία καθηγήτριά σας, με μια ερώτηση που μου έκανε, μου θύμισε την περίοδο εκείνη, που σας είπα προηγουμένως. Μετά την κήρυξη του πολέμου εναντίον της Ελλάδος έκλεισαν τα σχολεία και έκλεισε και η Γερμανική Σχολή. Και με ειδοποίησαν θυμάμαι τότε -όσο μπορώ να θυμάμαι- ήμουν και δέκα (10) χρονών τότε, με ειδοποίησαν ότι τα μαθήματα γίνονται στο τάδε σπίτι. Και βρισκόταν καθηγητές και μας κάνανε συνέχεια μαθήματα. Ένα είδος κρυφού σχολειού. Αυτό κράτησε μέχρι που μπήκαν οι Γερμανοί. Όταν μπήκαν οι Γερμανοί, ξαναλειτούργησαν τα σχολεία και η Γερμανική Σχολή. Είπα προηγουμένως ότι είχα μια καθηγήτρια Ελληνικών, την κυρία Αναστασιάδου, η οποία μας έκανε Ελληνικά, Νέα Ελληνικά. Όταν παντρεύτηκα και αποκτήσαμε τον γιο μας, η γυναίκα μου πήγαινε εκεί στον Άγιο Νικόλαο στον περίβολο και μια μέρα γυρίζει και μου λέει, γνώρισα μια καθηγήτριά σου. Ποια είναι; Η κυρία Αναστασιάδου. Την γνώρισα λοιπόν, με θυμήθηκε κιόλας και μάλιστα είχε διηγηθεί στη γυναίκα μου ότι με είχε μαθητή. Κάνανε παρέα τα παιδιά μας τότε. Αργότερα τη συνάντησα στο θέρετρο της Αεροπορίας, στο Ζούμπερι, που παραθέριζε. Ο άντρας της, ήταν αξιωματικός του ναυτικού, γιατρός. Και είχε παραχωρήσει η αεροπορία στον γιατρό αυτό ένα σπίτι. Και παραθερίζαμε∙ και πάλι κυρία Αναστασιάδου λεγότανε εκ γάμου. Τώρα εγώ τι πρέπει να πω παραπέρα. Μετά το γυμνάσιο, πήγα στην Αεροπορία και σταδιοδρόμησα στην Αεροπορία. Θέλετε περισσότερες λεπτομέρειες; Θα σας πω ότι θέλετε.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Μας ενδιαφέρουν οι γερμανικές και αντίστοιχα οι ελληνικές επετείους∙ πώς τις γιορτάζατε στο σχολείο. Υπήρχε κάποια ημέρα αφιερωμένη;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν θυμάμαι τέτοιο πράγμα.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Θυμάστε αν ήρθατε ποτέ σε επαφή με κάποια σημαντική προσωπικότητα της ελληνικής ή της γερμανικής κοινότητας;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι, αλλά είχαμε αναπτύξει φιλία και μεταξύ των συμμαθητών. Ένας συμμαθητής είχε σχέσεις με τη Γερμανία, γιατί η μητέρα του ήταν Γερμανίδα. Έμενε λίγο πάνω από το σπίτι μου, Ασκληπιού 65. Με αυτόν κάναμε πολύ παρέα. Λεγόταν Γκερτ Κυριαζίδης.

[…]

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Λοιπόν που μείναμε τώρα, δεν θυμάμαι.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Ας μιλήσουμε τώρα για τους μαθητές του σχολείου.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: B: Τους μαθητές… έχω εδώ τις καταστάσεις. Έχω δώσει και στον κύριο Γαλάνη. Και τα τηλέφωνα που είχαμε πριν προστεθεί το 210-. Στα τηλέφωνα. Δυστυχώς, οι περισσότεροι έχουν πεθάνει. Δυστυχώς. Ελάχιστοι είναι πια εν ζωή. Και από τα αγόρια είμαστε τρεις τέσσερις (3-4).

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Εκείνα τα χρόνια οι περισσότεροι μαθητές ήταν Έλληνες ή Γερμανοί;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Έλληνες ήταν οι περισσότεροι αλλά είχαμε και πολλούς Γερμανούς. Είχαμε εδώ πέρα Κλεμ Φορμποργκερ(?,) τον Dieter, Άλτερουντι (?) Ελβετός αυτός, Borsig (?) και αυτός Ελβετός.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Άρα υπήρχαν και μαθητές από άλλες εθνικότητες;

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Δηλαδή, κυρίως οι μαθητές από το εξωτερικό ήταν ή Γερμανοί ή Αυστριακοί;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Κυρίως Γερμανοί,  Αυστριακοί. Και Ελβετοί.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη:  Υπήρχαν Εβραίοι μαθητές;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν θυμάμαι. Δεν νομίζω πως…

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Ούτε για καθηγητές θυμάστε;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη:  Ωραία. Θυμάστε…

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δε θυμάμαι, αν τους ξεχωρίζαμε τότε.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Πώς ήταν οι σχέσεις μεταξύ των Eλλήνων και των Γερμανών μαθητών;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Καλές ήταν. Θυμάμαι μια φορά που τσακωθήκαμε με Γερμανούς. Και αυτό οφείλεται στις κοπέλες… Ένα Σάββατο μεσημέρι, φεύγαμε από τη Σχολή, για να πάμε στα σπίτια μας. Και είμαστε τρεις. Ο κύριος Παπαδάκης, που είναι τώρα Πολιτικός Μηχανικός και ένας άλλος μακαρίτης Βαγγέλης Βέρνης. Βγαίναμε από τη σχολή και βλέπαμε τις συμμαθήτριές μας, να φλερτάρουν ή να ασχολούνται με κάτι Γερμανούς. Και θυμώσαμε και τους επιτεθήκαμε. Νομίζω τους καταχερίσαμε το Σάββατο. Τη Δευτέρα το πρωί όμως, κάτι με έτρωγε. Ο μεν Ευάγγελος Βέρνης έμενε στα Πατήσια και ερχόταν με το σχολικό λεωφορείο. Αλλά στη γειτονιά μου έμενε ο Γιώργος, ο Παπαδάκης, του μίλησα τώρα στο τηλέφωνο. Και τον πήρα να πάμε τουλάχιστον δύο μαζί. Και την ώρα που μπήκαμε από την Πρασσά, για να μπούμε στην αυλή και μετά στην τάξη μας, μας περιμένανε οι Γερμανοί και μας καταχερίσανε. Βούλωσαν το αυτί, το μάτι του άλλου, σπάσανε το δάχτυλο του άλλου. Εν πάση περιπτώσει, μας καταχερίσανε. Επενέβησαν λοιπόν κάτι Αυστριακοί τότε. Ο Franz, όχι Αυστριακοί. Ναι, Αυστριακός ήταν. Και έβαλε τα πράγματα στη θέση τους. Και μας ζήτησαν συγνώμη οι μεγάλοι. Σημειωτέον, ότι αυτοί που δείραμε το Σάββατο ήταν μια τάξη μεγαλύτερη. Έχει σημασία τότε στην ηλικία των 13 ετών να ήταν 15.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Αλλά μετά τα βρήκατε;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Τα βρήκαμε, τρόπος του λέγειν. Εμείς που τις φάγαμε δεν τα βρήκαμε.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Γενικά υπήρχαν κοινές παρέες Ελλήνων-Γερμανών;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν μπορώ να το πω (πίσω). Εγώ δεν είχα. Αλλά δεν σημαίνει τίποτα αυτό. Είχα παρέα τον Γκερτ Κυριαζίδη, του οποίου ο πατέρας ήταν Έλληνας. Η μητέρα του Γερμανίδα. Και κατόρθωσε αυτός, δεν ξέρω, με τα μέσα της μητέρας του, που ήτανε στη Γκεστάπο, ή δεν ξέρω που, να φοράει τη γερμανική στολή νεολαίας. Αλλά αργότερα έπνεε μένεα  εναντίον του Χίτλερ, και όταν του κόλλησα και του λέω: «Ρε παιδί μου, εσύ μιλάς εναντίον του Χίτλερ;  Έπινες νερό στην υγειά του». Λέει, «Μην ξεχνάς ότι κατέστρεψε τη Γερμανία και αυτό δεν του το συγχωρώ». Τι να πω;

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Οι μαθητές, Γερμανοί, που ανήκανε στη χιτλερική νεολαία φορούσανε και στολές;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι κάθε μέρα. Μια συγκεκριμένη μέρα νομίζω. Το Σάββατο.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Γνωρίζατε αν επέστρεψαν συμμαθητές σας Γερμανοί στην πατρίδα τους; Επειδή γνωρίζουμε ότι υπήρχε εντολή από το γερμανικό κράτος να επιστρέψουν μέχρι το Μάη.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Πρέπει να επιστρέψανε. Πρέπει. Και μαζί με αυτούς πρέπει να επέστρεψε και αυτός ο Gert, αυτός ο  Κυριαζίδης μαζί με τη μητέρα του και τον πατέρα του και εγκαταστάθηκαν στο Μόναχο. Αργότερα, όταν πήγα στου Μακρή, σε κάποια φάση, πήγα από την πέμπτη οχταταξίου μέχρι την ογδόη, κάπου ήρθε και ο Gert Κυριαζίδης και αποφοιτήσαμε μαζί από του Μακρή. Τώρα, πότε ήρθε, δεν θυμάμαι. Και αργότερα έκανε τη θητεία του στην Αεροπορία την ελληνική. Άλλαξε το σύστημα.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Υπήρχαν μαθητές μεγαλύτερων τάξεων, Γερμανοί, που μετά την αποφοίτηση τους έφυγαν για το μέτωπο;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν το ξέρω αυτό.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Υπήρχαν συζητήσεις και συγκρούσεις μεταξύ των μαθητών για πολιτικά θέματα;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Μπορεί να υπήρχανε. Δεν υπέπεσε στην αντίληψή μου κάτι.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Θυμάστε κάποιο περιστατικό; Δε θυμάστε κάποιο ανάλογο περιστατικό συγκεκριμένα;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Φοβόσασταν γενικά να συζητήσετε για τέτοια θέματα;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν νομίζω ότι φοβόμαστε, γιατί παιδιά ήμασταν τότε. Μέχρι 14 ετών ήμουνα στη Γερμανική σχολή.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Υπήρχαν μαθητές, μέλη αντιστασιακών οργανώσεων ή ιδιαίτερα πολιτικοποιημένοι; Είχατε ακούσει κάποια φήμη;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν ξέρω.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Μας είπατε πριν για το περιστατικό με τα κορίτσια και μετά που μπλεχθήκατε στον καβγά. Το σχολείο λοιπόν λειτουργούσε με μεικτά τμήματα, δηλαδή μπορούσε κάποιος να συναντήσει και αγόρια και κορίτσια στον ίδιο χώρο.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι, εμείς είχαμε και συμμαθήτριες και συμμαθητές Γερμανούς και Έλληνες.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Εσάς σας φαινόταν περίεργο; Πώς αντιδρούσαν οι μαθητές σε αυτό;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν ήτανε περίεργο, ήτανε μια τάξη. Ήμασταν παιδιά τότε.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Άρα, δεν υπήρχε κάποια διαφορά μεταξύ κοριτσιών και αγοριών;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι. Στην τάξη όχι. Αλλά έξω ο καθένας έκανε ό,τι θέλει.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Θυμάστε ίσως κάποια ερωτική σχέση ή ερωτική ιστορία που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Εγώ δεν είχα.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Πέρα δηλαδή από το περιστατικό που μας διηγηθήκατε…

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Αυτό ήτανε, πώς να το πω. Το δίκιο των συμμαθητών.

[…]

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Μας είπατε λοιπόν για αυτόν τον Αυστριακό συμμαθητή σας. Μιλήστε μας λίγο παραπάνω για αυτόν.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Αυτός, όταν ήμασταν μαθητές και μας δίνανε τα πρώτα βιβλία κυρίως το αναγνωσματάριο, είχε στην πρώτη σελίδα τη φωτογραφία του Χίτλερ. Και το θυμάμαι, γιατί έπνεε μένεα εναντίον του Χίτλερ ο Αυστριακός. Έκοψε τη φωτογραφία, τη τσαλάκωσε, και έκανε ότι σκουπίζεται και την πέταξε. Ήταν αντίθετος ο άνθρωπος. Δεν μπορώ να πω. Εμείς ήμασταν πιο προσεχτικοί, σαν Έλληνες, που δεν κάναμε τέτοια πράγματα.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Είχατε στενές σχέσεις με τον συγκεκριμένο μαθητή;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Είχαμε και διατηρήσαμε τη φιλία μας μέχρι που πέθανε. Αλλά δε βλεπόμασταν πολύ τακτικά. Είχε πολλά προβλήματα υγείας. Και δεν τον επισκεπτόμουνα. Εκείνος που τον φρόντιζε πολύ ήταν ο Γιώργος ο Παπαδάκης. Με τον οποίο μίλησα προ ολίγου.

Ελένη Κουμεντάκου: Πώς τον λέγανε αυτόν; Να το επαναλάβετε το όνομα, γιατί δεν ακούστηκε στην κάμερα.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Γιώργος Παπαδάκης λεγότανε.

Ελένη Κουμεντάκου: Ο προηγούμενος.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Φραντς Ρες (;). Ήταν Αυστριακός.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Υπήρχανε, υπήρχανε.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη:  Θυμάστε κάποιο άλλο περιστατικό;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι, αυτό θυμάμαι μόνο. Αν θυμηθώ τίποτα άλλο θα σας πω.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Ας προχωρήσουμε στους γονείς. Υπήρχε κάποιος σύλλογος γονέων με αντίστοιχη δράση;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν θυμάμαι, όχι, δε νομίζω.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Οι γονείς είχαν τη δυνατότητα να ενημερώνονται για την πρόοδο των παιδιών τους; Να συζητάνε με τους καθηγητές;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Παίρνανε τους ελέγχους που έφερνε. Θα τους δείτε, θα πάρετε φωτοαντίγραφο. Και υπέγραφε ο πατέρας μου ότι έλαβε γνώση.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Και τους ελέγχους τους παίρνατε στο τέλος της χρονιάς;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Ναι, αλλά πως βρέθηκαν στα χέρια μου τώρα… Πρέπει να μας τους δίνανε πίσω. Δε ξέρω.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Οι γονείς σας είχαν σχέσεις και επαφές με γονείς άλλων συμμαθητών;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι. Ο πατέρας μου σπούδασε στη Γερμανία, στο Βερολίνο όπως σας είπα. Και η γιαγιά μου επίσης, η μητέρα της μητέρας μου…που μέναμε στο σπίτι. Ήξερε γερμανικά. Άλλα δε ξέρω.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Τι σπούδασε ο πατέρας σας;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Ο πατέρας μου σπούδασε Ζωολογία στο Βέλγιο αλλά δεν του άρεσε να ασχολείται με τα ζώα. Και πήγε στο Βερολίνο και σπούδασε Νομικά. Δεν τα χρησιμοποίησε ποτέ, παρά ως τίτλο τιμής.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Με τι ασχολείτο;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Ασχολείτο, ήταν γενικός διευθυντής στην Έτμα, εταιρεία τεχνικής μελέτης και ήτανε φίλος του ο ιδιοκτήτης και συνεργάστηκαν. Τώρα περισσότερα…

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Μια άλλη δυνατή ομάδα του σχολικού χώρου ήτανε και εκπαιδευτικοί. Η πλειονότητα των καθηγητών ήταν Έλληνες ή Γερμανοί;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Ήταν ανάμεικτα δεν μπορώ να πω, αλλά υπήρχανε και  Έλληνες και Γερμανοί.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Θυμάστε κάποια συγκεκριμένα ονόματα, σας έχουνε μείνει;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Θυμάμαι, έναν Έλληνα, Μονογιός λεγότανε. Δε ξέρω τα υπόλοιπα.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Τι μάθημα σας έκανε;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Ελληνικά μας έκανε. Νέα Ελληνικά, Αρχαία. Κάτι τέτοιο. Και η κυρία Αναστασιάδου μας έκανε… Άλλους δε θυμάμαι.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Οι σχέσεις μεταξύ των μαθητών και των καθηγητών; Υπήρχε κάποιος φόβος; Κάποια αμηχανία;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Σας θυμίζω ότι ήμουν μέχρι δεκατεσσάρων (14) ετών εκεί. Και δεκατεσσάρων (14) ετών, ένα παιδί με τον καθηγητή δεν έχει πολλά- πολλά. Τουλάχιστον τότε.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Υπήρχε κάποιο σημείο επαφής;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν νομίζω. Δεν ξέρω.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Η εθνικότητα πιστεύετε ότι επηρέαζε αυτή τη σχέση;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι, γιατί με τους  Έλληνες καθηγητές θα μπορούσαμε να είχαμε κάποια επαφή. Δεν είχαμε. Ήταν σε απόσταση. Τους βλέπαμε ως καθηγητάς. Δεν ήτανε φίλοι.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου:  Όσο για τις πολιτικές θέσεις των εκπαιδευτικών…τις εξέφραζαν ανοιχτά;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Δεν υπήρχε κανένα αντίστοιχο περιστατικό;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Τίποτα. Τίποτα. Ποτέ. Το μόνο που θυμάμαι είναι ότι οι περισσότεροι Γερμανοί καθηγητές ήτανε Χιτλερικοί και „Heil Hitler“ . Οι άλλοι μόνο, ένας μόνος ο Grosch δεν ήτανε. Έλεγε Guten Morgen και εστάλη στο μέτωπο.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Πώς αντιμετωπίζονταν οι καθηγητές (οι οποίοι ήταν) ενάντια στον εθνικοσοσιαλισμό; Όπως για παράδειγμα…

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Ήταν εμφανής η διαφορά μεταξύ του Grosch και των άλλων. Θυμάμαι ότι υπήρχε ένας Graf όνομα. Υπήρχε ένας Grefche (;). Ο διευθυντής ήταν ο δόκτωρ Romain.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Έχετε κάποια ανάμνηση από τον Διευθυντή;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι. Ήταν μακριά δεν τον βλέπαμε.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Θυμάστε το όνομα του Έλληνα διευθυντή;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη:  Ούτε έχετε κάποια ανάμνηση;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι, ούτε ξέραμε.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Ένας μαθητής -λόγω της ηλικίας προφανώς ήταν δύσκολο- μπορούσε να διαφωνήσει για πολιτικά ή άλλα θέματα με τον καθηγητή;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Συνήθως δε μιλούσαμε για πολιτικά θέματα με τους καθηγητές. Παραδίδανε το μάθημα, εξεταζόμαστε και εκεί έμενε το πράγμα.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Για κάποιο άλλο θέμα μπορούσε να εκφράσει ανοιχτά την άποψή του, αν διαφωνούσε;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Νομίζω μας έδιναν το δικαίωμα. Αλλά δεν θυμάμαι περιστατικά.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Εσείς προσωπικά συμπαθούσατε ή αντιπαθούσατε κάποιον καθηγητή ιδιαίτερα;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι δεν συμπαθούσα. Αλλά δε μπορούσα να εκδηλωθώ κιόλας σε ένα γερμανικό σχολείο. Να εκδηλωθείς ήταν δύσκολο.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Πώς ήταν διαμορφωμένη μια σχολική σας ημέρα;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Μάθημα, όποτε είχαμε μάθημα πρωί – απόγευμα. Το βράδυ διαβάζαμε, παίζαμε και λίγο στην περιοχή.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Ποια μαθήματα διαβάζατε στο σπίτι;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Νομίζω για όλα. Προετοιμαζόμαστε για την επόμενη μέρα.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Ποιες ήταν οι κυριότερες υποχρεώσεις σας ως μαθητής;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν ξέρω.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Υπήρχανε συνέπειες ή τιμωρίες για τους αμελείς μαθητές;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Βεβαίως. Και μένανε και στην ίδια τάξη οι περισσότεροι.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Ήτανε συχνό να μείνει κάποιος μαθητής στην ίδια τάξη;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν θυμάμαι τέτοιο πράγμα. Δεν μπορώ να θυμηθώ.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Θυμάστε κάποιον τρόπο τιμωρίας;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Κάποιον τρόπο; Να γράψεις στον πίνακα, τόσες φορές. Κάτι τέτοια πράγματα.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Και πόση εύκολη ήταν η πρόσβασή σας στα σχολικά βιβλία;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Πηγαίναμε στην οδόν Ιπποκράτους, μετά την Ακαδημίας προς τα κάτω. Υπήρχε ένα γερμανικό βιβλιοπωλείο. Και εκεί αγοράζαμε όλα τα βιβλία. Νομίζω ότι ήταν σε πολύ καλές τιμές, όσο θυμάμαι. Και κάναμε τη δουλειά μας.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Κατά τη διάρκεια μιας σχολικής ημέρας τί μαθήματα παρακολουθούσατε;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δε ξέρω.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Ήτανε κάποιο μάθημα στο οποίο έδινε περισσότερη βάση το σχολείο;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Κυρίως τα Μαθηματικά και η γερμανική γλώσσα.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου:  Και εσάς ποιο ήτανε το αγαπημένο σας μάθημα;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Τα Μαθηματικά.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Υπήρχε κάποιο που το αντιπαθούσατε που δεν σας τραβούσε καθόλου το ενδιαφέρον;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν ξέρω. Δεν θυμάμαι.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Υπήρχανε μαθήματα επιλογής;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Για τους Γερμανούς μαθητές;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν θυμάμαι κάτι τέτοιο. Νομίζω ότι ήτανε σταθερό το πρόγραμμα και δεν μπορούσες να επιλέξεις. Ήμασταν πολύ μικροί τότε. Σας λέω πάλι μέχρι την Τετάρτη οχταταξίου, δεκατεσσάρων (14) ετών. Δεν είχε διαμορφωθεί στο μυαλό του καθενός τι θα κάνει αργότερα.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Για τους Γερμανούς στο σχολείο μας υπήρχε η γερμανική μέρα. Και για τους Έλληνες αντίστοιχα η μέρα της σημαίας. Θυμάστε κάτι από αυτές;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Το μάθημα της Ιστορίας προφανώς εκείνη την εποχή ήτανε ένα ευαίσθητο θέμα. Κατά τη γνώμη σας διδασκόταν αντικειμενικά;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Νομίζω ναι.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Δηλαδή, δεν υπήρχε προπαγάνδα;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όσο θυμάμαι όχι.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Υπήρχε κάποια αναφορά στην πολιτική του Χίτλερ;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι, δεν μας απασχολούσαν αυτά.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Άρα, ποια ιστορική περίοδο διδασκόσασταν κυρίως;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Κυρίως παλιά Ιστορία της Γερμανίας. Αν μιλάμε για τη Γερμανία.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Και Γερμανοί και οι Έλληνες διδάσκονταν το ίδιο περιεχόμενο;

Angeliki – Maria Karagianni: Deutsche und Griechen haben inhaltlich denselben Unterricht erhalten?

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Ναι, οι Έλληνες είχαμε και Ελληνική Ιστορία. Τα μαθήματα στην ελληνική, ήτανε Ελληνική Ιστορία, Θρησκευτικά, Αρχαία και Νέα.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Τα υπόλοιπα ήταν στα γερμανικά;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όλα τα υπόλοιπα ήταν γερμανικά.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς γράφατε διαγωνίσματα; Υπήρχε κάποια εξέταση;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Πρέπει να γράφαμε. Δεν το θυμάμαι.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Και στο τέλος κάθε χρονιάς υπήρχανε εξετάσεις;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Υπήρχανε οι έλεγχοι. Δεν θυμάμαι, δε ξέρω.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Θυμάστε τι απολυτήριο έπαιρναν όσοι μαθητές αποφοιτούσαν από το σχολείο;  

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι, δεν έφτασα εκεί. Έφυγα στην τετάρτη γυμνασίου.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Η εθνικότητα έπαιζε κάποιο ρόλο;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι, άμα ήξερες γερμανικά δεν έπαιζε.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Άρα και εσείς ως Έλληνας μαθητής δεν αντιμετωπίσατε κάποια στιγμή αμηχανίας;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι, όχι, όχι.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Ας δούμε τώρα την επιρροή που είχε η πολιτική κατάσταση της χώρας στη σχολή μας. Πρώτα από όλα, Διδακτορία του Μεταξά. Στα σχολεία εισάγεται η οργάνωση της ΕΟΝ. Οι μαθητές συμμετείχαν σε αυτή την οργάνωση;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν θυμάμαι να φορούσαμε, υποχρεούμεθα να φοράμε στολή νεολαίας; Όχι. Εγώ δε φόρεσα ποτέ μου.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Ούτε σε παρελάσεις συμμετείχατε;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν θυμάμαι. Όχι.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Τα βιβλία εκείνη την εποχή προφανώς είχαν αλλάξει, για να ταιριάζουν με τις απόψεις του δικτάτορα. Εσείς στη Γερμανική Σχολή χρησιμοποιήσατε τέτοια βιβλία;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν θυμάμαι. Εδώ θέλω να σας βοηθήσω. Να σας αλλάξω λίγο τη γνώμη. Ήταν μεν δικτάτωρ ο Μεταξάς αλλά μετά τον πόλεμο, με την επικήρυξη του πολέμου έγινε ήρωας. Αυτός μεγάλωσε την Ελλάδα. Αυτός έδιωξε τους Ιταλούς, στη θάλασσα παραλίγο. Και πρέπει να τον τιμάμε για αυτό.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Άρα μετά από αυτό άλλαξε και η κοινή γνώμη για τον Μεταξά και η δική σας;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Πρέπει. Και σήμερα ακόμα μερικοί βλάκες λένε ο δικτάτορας. Μα μετά δεν ήτανε ο ήρωας της 28ης Οκτωβρίου;

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Πριν την εισβολή της Γερμανίας στην Ελλάδα, πώς παρουσιαζότανε η πολιτική της Γερμανίας και ο Χίτλερ σε σας;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Στην πρώτη οχταταξίου ήμουνα. Δε θυμάμαι.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Άρα δεν είχατε καμία επαφή με την πολιτική της Γερμανίας.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι, δέκα (10) χρονών παιδί ήμουν.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Αναφέρατε επίσης για τα μαθήματα που κάνατε σε σπίτι.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Σε σπίτια.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Σε σπίτια ναι. Το σχολικό έτος 1940-41.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: 1940, ναι.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Που διήρκησε μόνο τρεις μήνες και το επόμενο μόνο είκοσι μέρες.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν θυμάμαι. Πού είναι εκείνα…

Γαλάνης Κώστας: Τα έχω εγώ εδώ.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Ναι, για να δω. Γιατί δεν θυμάμαι. Ευχαριστώ πολύ. Για να δω. ‘39-40. 25 Ιουνίου τελειώσαμε το ‘40 την πρώτη τάξη. Τη δεύτερη 12 δωδεκάτου… Δεκεμβρίου, δηλαδή τελειώσαμε τη δεύτερη τάξη.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Τους ελέγχους κάθε πότε τους παίρνατε;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Από ότι βλέπω εδώ. Ο χρόνος δεν ήτανε ο ίδιος πάντα. Πάλι βλέπω Ιούνιο εδώ, 27 Ιουνίου.

Ιωάννα Μαυρίδη: Αυτός να είναι διπλός.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Πρέπει να είχα φέρει και άλλο ένα.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Μήπως έμεινε στο φάκελο μέσα;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Αυτό τελείωσε 31/5.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Άρα προκειμένου να μην χάσουν οι μαθητές τη σχολική χρονιά γινόντουσαν κάποια μαθήματα

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Και αυτό έγινε όχι μόνο στη Γερμανική Σχολή αλλά σε όλα τα σχολεία.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Παντού. Και ποιος τα οργάνωνε αυτά;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Το κράτος φαντάζομαι. Εμείς τα βρίσκαμε έτοιμα.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Εσείς πως είχατε πληροφορηθεί..

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Πώς;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν θυμάμαι. Μια συμμαθήτρια περνούσε από το σπίτι μου… ειδοποιήθηκα.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Δηλαδή, μεταξύ συμμαθητών.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Ναι, μεταξύ μαθητών. Δεν μου είπε κανείς άλλος.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Τον Μάρτιο του 1943 υπήρξε ένα πολύ μεγάλο απεργιακό κίνημα στα σχολεία. Και μάλιστα σαράντα πέντε (45) μαθητές του δικού μας σχολείου συμμετείχανε και μάλιστα ένας που απομακρύνθηκε από τη Σχολή χωρίς απολυτήριο. Ένα άλλο περιστατικό ήταν αυτό που μας διηγηθήκατε και εσείς με τη φωτογραφία του Χίτλερ. Πώς αντιδρούσατε εσείς σε αυτά;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Εγώ προσωπικά;

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Προσωπικά, και η κοινότητα του σχολείου.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν αντιδρούσα. Δεν είχα λόγους να αντιδρώ.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Οι καθηγητές;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Οι καθηγητές ήτανε σεμνοί. Έτσι νομίζω. Εγώ δεν έβλεπα παραπάνω, εκτός από το „Heil Hitler“ που έβλεπα στα διαλείμματα, στην είσοδο στο σχολείο. Δεν έβλεπα τίποτα. Δε ξέρω.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Υπήρχε γενικά αντίδραση από τους μαθητές; Έγιναν κάποια άλλα επεισόδια βανδαλισμού στη σχολή;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι, δεν θυμάμαι.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Ωραία, ως προς την εισβολή των Γερμανών. Εσείς θυμάστε πως βιώσατε αυτό το γεγονός;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Ήτανε ένα οδυνηρό γεγονός. Τα πλάκωνε η σκλαβιά, όλα, τα πάντα. Τη μέρα που μπαίνανε οι Γερμανοί στην Αθήνα, κλειστήκαμε στο σπίτι. Ήμουνα 11 χρονών.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Πώς άλλαξε το κλίμα στην Ελλάδα;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Το συνηθίσαμε και προσβλέπαμε στο μέλλον. Ότι κάποια στιγμή θα ελευθερωθεί η Ελλάς. Όπως και έγινε.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Πώς επηρέασε αυτό τη Γερμανική Σχολή;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Τα μαθήματα καθόλου.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Οι άνθρωποι ήτανε τρομαγμένοι γενικά;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Kοίταξε, δεν ήτανε ευχάριστο το γεγονός ότι είχανε μπει μια ξένη δύναμις μέσα στη χώρα και διηύθυνε τα πάντα. Δεν είναι ευχάριστο.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Άρα, το κυρίαρχο συναίσθημα ήτανε ο φόβος;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν θα έλεγα όχι.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Νιώσατε ποτέ ντροπή να μιλήσετε στους συμπατριώτες σας ότι επισκέπτεστε τη σχολή μας; Ότι φοιτάτε εδώ;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Αυτό είναι αλήθεια.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Άρα υπήρχε ο φόβος μην σας αντιμετωπίσουνε..

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Το ξέρανε οι περισσότεροι στη γειτονιά. Το ξέρανε ότι πάω στο γερμανικό σχολείο. Το ξέρανε. Πήγαινα και πριν. Και προπολεμικά.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Γενικά, πώς αντιδρούσαν σε αυτό;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν αντιδρούσαν, αλλά έβλεπα ότι με κοίταζαν με καχυποψία. Δεν μπορούσα να το αλλάξω.

[…]

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Αργότερα υπήρχε κάποιο ενδιαφέρον, να σας ρωτήσουν πώς ήταν αυτά τα χρόνια της ζωής σας;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Όχι, όχι, δεν με ρώτησε ποτέ κανείς. Άλλωστε το ’43 με πήρε ο πατέρας μου από τη Γερμανική Σχολή, γιατί τότε ο Ρόμελ ήταν στην Αφρική, υποχωρούσε και φοβήθηκε, μήπως υποχωρήσουν πιο γρήγορα οι Γερμανοί και κλείσει το σχολείο και χάσουμε καμιά τάξη. Με πήρε το ‘43 και με πήγε στο Ελληνικό Εκπαιδευτήριο, το λεγόμενο του Μακρή. Συμπτωματικός ο Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος ήταν φίλος του και είχε έρθει και σπίτι μας λίγες ημέρες πιο πριν. Και θυμάμαι ένα επεισόδιο, όταν πήγα στην πέμπτη οκταταξίου στον Μακρή, κάναμε για πρώτη φορά Λατινικά και πήγα και τον βρήκα με το θάρρος της γνωριμίας και του ζήτησα να με απαλλάξει από τα Λατινικά. Και μου λέει «Τρελός είσαι παιδί μου; Να σε απαλλάξω από τα Λατινικά θα χάσεις την τάξη. Είναι πρωτεύον μάθημα.» Και έτσι έμαθα Λατινικά.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Ποιες ήταν οι κυριότερες διαφορές της Γερμανικής Σχολής με τη Σχολή του Μακρή, εάν έπρεπε να τα συγκρίνετε;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Δεν μπορώ να πω ότι είχαν διαφορές, ομαλά πήγε, η διαφορά κύλησε ομαλά.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Στα μαθήματα;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Τα μαθήματα πια, πέμπτη, έκτη, εβδόμη ήταν διαφορετικά, πιο αυστηρά, θα βγαίναμε ακαδημαϊκοί πολίτες.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Ποιο πιστεύετε ότι ήταν το κυριότερο εφόδιο που αποκομίσατε από τη Σχολή μας;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Η πειθαρχία. Αυτό με βοήθησε πολύ. Πάρα πολύ.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Καθόλη τη διάρκεια της ζωής σας και φαντάζομαι και αφότου βγήκατε από τη Σχολή.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Το διατηρώ μέχρι τώρα. Εχω πειθαρχία σε όλα. Μην ξεχνάτε ότι υπήρχα και αξιωματικός της Αεροπορίας, και πρέπει να είμαστε πειθαρχημένοι.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Και εάν γυρνούσατε τον χρόνο πίσω θα επιλέγατε πάλι να φοιτήσετε στη Γερμανική Σχολή;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Ε, βέβαια, εάν και τυχαίως πήγα.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου:  Το θεωρείτε πάντως μια ευχάριστη ανάμνηση.

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Βεβαίως. Σας είπα προηγουμένως, γιατί τυχαίως, γιατί δεν μπορούσα να συνεχίσω στο Πειραματικό λόγω του ότι με δάγκωσε λυσσασμένο σκυλί και έκανα θεραπεία. Και ευτυχώς δεν έχασα και καμία τάξη.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Έχετε κρατήσει επαφή όλα αυτά τα χρόνια με το σχολείο μας;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Μέχρι προ ολίγων ετών, ερχόμουνα τακτικά εδώ και ο γιος μου, όταν γυρίσαμε από την Γερμανία την πρώτη φορά, τον έστειλα στο γερμανικό στη Μετσόβου. Μετά ξαναφύγαμε για την Γερμανία. Και όταν γύρισε πια ήταν στο τελευταίο έτος και τον έβαλα στου Μακρή και αυτόν. Τώρα, δεν διατήρησα άλλες σχέσεις. Με τους συμμαθητάς μου, βεβαίως ναι. Αλλά ερχόμουν εδώ τακτικά. Το περιβάλλον δεν μου είναι άγνωστο.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Κύριε Νεγρεπόντη με την εμπειρία των χρόνων σας, ποιο είναι το νόημα ή ποια συμβουλή θα θέλατε να στείλετε στους νέους της εποχής μας;

Νεγρεπόντης Φωτιάδης Φωκίων: Να διαβάζετε και να είσαστε καλοί στα μαθήματά σας. Και η πρόοδος έρχεται μόνη της. Και εάν είσαστε καλοί, θα προοδεύσετε και στη ζωή σας. Τι άλλο να πω.

Αλεξάνδρα Ευθυμίου: Ευχαριστούμε πάρα  πολύ για τον χρόνο σας.

Angeliki – Maria Karagianni: Guten Tag, Herr Negreponti. Wir freuen uns sehr, dass Sie heute hier bei uns sind.

Negrepontis Fotiadis Fokion:  Guten Tag. Ich freue mich sehr, heute mit der Jugend zusammen zu sein.

Angeliki – Maria Karagianni: Lassen Sie uns gleich mit den Fragen beginnen. Im Rahmen unseres Gesprächs haben wir ein paar Informationen über Sie gesucht. Die Wahrheit ist, dass wir nicht viele Informationen über Ihre Kindheit gefunden haben. Wollen Sie uns sagen, wo Sie geboren sind?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich bin in Athen geboren, in der Solonos-Straße 87A. Gegenüber des Staatlichen Laboratoriums.

Angeliki – Maria Karagianni: An welchem Tag sind Sie geboren?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich bin am 18. Januar 1929 geboren. Ich bin fast 100 Jahre alt. Dort haben wir bis ‘33 gewohnt. Ich erinnere mich nicht an den Monat. Weil mein Opa, der Vater meiner Mutter, Augenarzt war und Platz für seine Praxis wollte und ein Haus in der Asklipiou 5 kaufte, wo ich auch heute wohne. Natürlich haben wir dafür bezahlt und Wohnungen bekommen. Und dort wohnen wir, in der Asklipiou, wohnen wir seit 1933. Ich war damals 3-4 Jahre. Sehr jung, ich erinnere mich an nichts. Die ersten Grundschuljahre ging ich auf die Experimentalschule. Ich hatte allerdings das Pech, dass mich im Sommer 1936 ein tollwütiger Hund gebissen hat. Und er biss mich nah am Kopf. Das hatte zur Folge, dass ich eine Anti-Tollwut-Therapie machen musste, die damals sehr schmerzhaft war. Mit Injektionen in den Bauch. Ich war der einzige in der Familie, der nah am Kopf gebissen worden ist. Und die Ärzte entschieden dann, dass ich 13 Injektionen bekommen sollte, 13 große und 7 kleine. Während die anderen Familienmitglieder, meine Eltern und meine Schwester, 13 kleine und 7 große bekommen hatten. Das war sehr schmerzhaft. Sehr schmerzhaftes Abenteuer. Und mein Vater suchte, als das 4. Grundschuljahr anfing, den Schulleiter der Experimentalschule auf. Der hieß Legarkis. Und dem erzählte er all das. Und er sagt: „Er wird ein Jahr verlieren.“ Mein Vater brachte mich sofort zur Privatschule in die Mavromichali-Straße, Ecke Arachovi. Da habe ich das dritte Grundschuljahr gemacht. Und gleichzeitig ging ich zu den Abendkursen der Deutschen Schule.

Alexandra Efthymiou: Das war die Vorbereitung für den Eintritt?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ja, ich bereitete mich vor. Ich schrieb Prüfungen und ging in die erste Gymnasialklasse des achtjährigen Gymnasiums. Als ich 10 Jahre alt war. Ich habe meine Zeugnisse dabei, damit ihr sie sehen könnt.

Angeliki – Maria Karagianni: Diese Entscheidung, auf die Deutsche Schule zu gehen, hat offensichtlich Ihre Familie getroffen.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Die hat mein Vater getroffen. Ich war damals ein Kind.

Angeliki – Maria Karagianni: Welche war die…

Negrepontis Fotiadis Fokion: Aber ich sage euch, warum. Die Deutsche Schule war damals gegenüber von meinem Haus. Und mein Vater hat gedacht, dass ich dann nicht weit gehen muss. Der Krieg kam auch und so. Weil er viel Leid voraussah und mich auf die Deutsche Schule schickte, um die weiten Wege zu vermeiden. Und tatsächlich hat er es auch geschafft.

Angeliki – Maria Karagianni: Hatte ihre Familie auch sonst eine Verbindung zur deutschen Bildung?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Hatte sie. Ein bisschen. Und mein Vater hatte in Berlin studiert. Und meine Oma hatte in Deutschland studiert, ich weiß nicht wo.

Angeliki – Maria Karagianni: Wollen Sie uns etwas über ihre Familie erzählen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Als ich geboren wurde, lebten mein Großvater mütterlicherseits und die Mutter meiner Mutter. Meine Oma und mein Opa also. Mein Opa starb 1948. Die anderen überlebten, meine Eltern, meine Schwester, ich und die Mutter meiner Mutter. Sie hieß Smaragda Anargyrou. Wir wohnten im selben Haus, Asklipiou-Straße 51. Das Haus war fast dreistöckig, es hatte zwei Stockwerke, eine Dachterrasse und einen Keller. So war es. Als mein Vater dann ’68 starb, ich war damals in Deutschland, informierte mich meine Mutter, dass sie das Haus nicht behalten konnte und dass sie es als auf „Antiparochi“ weggeben würde. [„Antiparochi“: wörtlich „Prinzip der Gegenseitigkeit“: Erhalt von Gebäudeanteilen im Tausch für ein Grundstück] Sie tat es wirklich. Nun, ich beendete das Gymnasium. Ich absolvierte vier Klassen in der Deutschen Schule, ich habe auch meine Zeugnisse mitgebracht, damit ihr sie seht, und ging dann zur Schule von Makris, der griechischen Bildungseinrichtung I. M. Panagiotopoulou, und schloss das Gymnasium dort ab. Da es aber eine private Schule war, mussten wir die Abschlussprüfung in einer öffentlichen Schule ablegen, im 7. Gymnasium in Pagrati. Und ich weiß nicht, wie es dazu kam, ich bestand als zweitbester die Abschlussprüfung mit einer sehr guten Note, 17 und etwas.

Alexandra Efthymiou: Dieser Abschnitt Ihres Lebens interessiert uns sehr. Möchten Sie uns vielleicht weitere Informationen geben? Wann wurden Sie in die Deutsche Schule eingeschrieben? In welchem Jahr?

Negrepontis Fotiadis Fokion: In die Deutsche Schule kam ich ‘39, im September, Oktober…

Alexandra Efthymiou: Wann verließen Sie sie?

Negrepontis Fotiadis Fokion: …und ich verließ sie ’43. Wie ich bereits Herrn Galanis gesagt habe, funktionierte im ersten Jahr, ’39-’40, die Schule normal. Im zweiten Jahr, am 28. Oktober 1940, erklärte uns Italien den Krieg und die Schulen schlossen. Auch die Deutsche Schule machte zu und öffnete wieder nach dem Einmarsch der Deutschen. Ich erinnere mich nicht mehr wann genau, jedenfalls kamen die Deutschen im April… wann die Schule öffnete, weiß ich nicht mehr. Diese Klasse war ein bisschen anstrengend. Der Unterricht fand in Häusern statt, in der Nachbarschaft dort, denn die Schule war zu. Wir pflegten den Kontakt zur deutschen Sprache. Im darauffolgenden Jahr kam ich in die dritte Klasse des achtjährigen Gymnasiums und wir gingen normal zur Schule. Dort hatte ich viele Lehrer. Alle Unterrichtsfächer wurden auf Deutsch unterrichtet, bis auf Altgriechisch, Neugriechisch, griechische Geschichte und Religion. Alles andere auf Deutsch, ich weiß nicht, ob es jetzt so ist.

Alexandra Efthymiou: Gab es noch andere Kinder unter Ihren Mitschülern in der Grundschule, die den gleichen Weg wie Sie gegangen sind?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Kann ich nicht sagen, ich weiß es nicht. Ich weiß nur, dass ich viele MitschülerInnen in der Deutschen Schule hatte, Deutsche und Griechinnen und Griechen. Ich habe die Kataloge auch Herrn Galanis gegeben. Ich habe die Namen aufbewahrt und habe Listen gemacht. Ich hatte auch eine Liste mit meinem Mitschüler Rudi Alter gemacht. Sagt Ihnen der Name etwas? Mit Rudi Alter waren wir Mitschüler und Freunde, wir waren Freunde, bis er starb. Wir erstellten eine Liste aller MitschülerInnen mit den Telefonnummern, die wir damals hatten, in jener Zeit noch ohne die Vorwahl 210. Damit ihr versteht, wie alt sie sind.

Angeliki – Maria Karagianni: Schön, konzentrieren wir uns nun auf die Schule. Die Deutsche Schule war damals in einem sehr schönen Gebäude untergebracht…

Negrepontis Fotiadis Fokion: …in der Arachovis-Straße…

Angeliki – Maria Karagianni: Genau. Können Sie sich noch an einen Klassenraum erinnern?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Die Klassenräume waren komfortabel. Auch die Schulbänke waren bequem. Was soll ich euch jetzt sagen. Wir hatten, meine Klasse hatte ein Fenster, das auf den Hagios Nikolaos in der Gegegend „Pefkakia“ blickte. Ich erinnere mich aber, dass die Deutschen während der Besatzung den Schulhof erweitert hatten. Sie sperrten die Prassa-Straße von der Arachovis- bis zur Valtetsiou-Straße und vergrößerten den Hof. Und der Zugang erfolgte über die Prassa, Ecke Arachovis und Prassa. Wir betraten das Gelände nicht mehr über den großen Eingang.

Angeliki – Maria Karagianni: Gab es in den Klassen etwas, das das politische Klima jener Zeit offenbarte?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein, nein. Gab es nicht. Aber ich sah manche deutsche Lehrer, wie sie sich untereinander mit „Heil Hitler“ begrüßten. Der einzige, an den ich mich jetzt erinnere, war Gross. Gross war Mathematiklehrer, er war sehr gut, ausgezeichnet und ein guter Mensch. Er wurde später einberufen und nach Russland geschickt, wo er ums Leben kam,  so erfuhren wir. Ich erinnere mich, dass wir auch weitere deutsche Lehrer hatten. Einer von ihnen, ich erinnere mich jetzt nicht mehr an seinen Namen, wurde sogar in die deutsche Marine einberufen. Manchmal, wenn er die Asklipiou-Straße hochging, um nunmehr als Matrose zur Schule zu gehen, sah er mich auf der Straße und begrüßte mich mit einem Militärgruß. Alle um uns herum sahen es und wunderten sich, wie der Deutsche dieses Kind begrüßt. Er war mein Lehrer.

Angeliki – Maria Karagianni: Schön. Also gab es in den Klassenräumen kein Porträt von Metaxas oder später von Hitler.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Doch, von Hitler gab es mit Sicherheit eins. Und das Lesebuch hatte ein Foto von Hitler auf der ersten Seite.

Angeliki – Maria Karagianni: Man hatte also die Bücher der politischen Situation angepasst.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Natürlich. Natürlich. Außerdem war Hitler ab 1933 Reichskanzler in Deutschland. Der Krieg brach ’39 aus, mein Schuleintritt, meine Aufnahme erfolgte ’39.

Angeliki – Maria Karagianni: Abgesehen von den Schulklassen, verfügte die Schule auch über andere Räume, wie Fachräume für die Naturwissenschaften?

Negrepontis Fotiadis Fokion: An diese Dinge erinnere ich mich nicht, aber ich erinnere mich an die Turnhalle, die sehr groß war, auf der Seite zur Arachovis-Straße hin, ein riesiger Raum. Dort trieben wir Sport, verschiedene Übungen, es gab auch ein paar Geräte, ich erinnere mich nicht, was für welche.

Angeliki – Maria Karagianni: Generell war der Sportunterricht damals sehr wichtig…

Negrepontis Fotiadis Fokion: Natürlich.

Angeliki – Maria Karagianni: …die SchülerInnen hatten sogar die Möglichkeit Sport als mündliches Prüfungsfach für das Abitur zu wählen, für den Abschluss.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Daran erinnere ich mich nicht. Ich erinnere mich nur, dass wir verpflichtet waren – wir, die Neulinge – im Winter und im Sommer eine kurze Hose und ein kurzärmliges Oberteil zu tragen. Und da ich als Kind oft krank war, lehnten sich sogar meine Eltern dagegen auf und wollten nicht… aber das ging doch nicht. Mich damals von der Deutschen Schule zu nehmen. Es geht nicht, dass ihr mich zur Deutschen Schule bringt und ich nicht das mache, was sie sagt. Und schließlich passten sie sich an und ich kann sagen, dass ich abgehärtet wurde. Es half mir in meinem Leben sehr.

Alexandra Efthymiou: Sie haben vorhin gesagt, dass sich der Schuleingang änderte, als…

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ja, für die Kinder.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Und er erfolgte von der Prassa-Straße.

Alexandra Efthymiou: Erinnern Sie sich vielleicht an den Schulhof und eventuell an manche Spiele der SchülerInnen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Wir spielten Völkerball. Ich weiß nicht, spielt ihr es heute, kennt ihr es?

Alexandra Efthymiou: Ja.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Aber…

Alexandra Efthymiou: Gab es bestimmte Einschränkungen, was Sie in der Pause machen durften, wie Sie sich benehmen sollten?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein, ich glaube nicht. Ich erinnere mich nicht.

Alexandra Efthymiou: Brachten die SchülerInnen auch etwas zu essen mit?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Was?

Alexandra Efthymiou: Hatten die SchülerInnen etwas zu essen bei sich?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Das beschäftigte uns damals nicht.

Alexandra Efthymiou: Und welche Haltung hat die Schule während der großen Hungersnot in Athen 1941/42 eingenommen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich glaube nicht, dass sie uns anders behandelte…

Alexandra Efthymiou: Organisierte sie irgendwelche Tafeln, um den SchülerInnen zu helfen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein. An so etwas erinnere ich mich nicht. Ich glaube nicht. Bestimmt nicht.

Angeliki –  Maria Karagianni: 1939 wird in der Schule ein Bunker eingerichtet. Haben Sie ihn jemals benutzt?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein. Wir hatten in unserem Haus, in der Asklipiou-Straße 51, im Keller einen Raum zum Bunker gemacht. Wir hatten sogar zwei Familien eingeladen, die gegenüber von unserem Haus wohnten, im selben Häuserblock wie die Deutsche Schule.

Angeliki– Maria Karagianni: Fühlten Sie sich im Allgemeinen sicher in den Räumlichkeiten der Schule?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Hmm. Theoretisch ja.

Alexandra Efthymiou: Die Schule hatte seit 1928 auch einen Raum für Veranstaltungen. Können Sie sich an eine Veranstaltung erinnern?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein. Ich erinnere mich nur an die Turnhalle, in der wir was machten. Aber ich kann mich nicht an viele Dinge erinnern.

Alexandra Efthymiou: Wie Sportvorführungen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich erinnere mich nicht.

[…]

Negrepontis Fotiadis Fokion: Eure Frau Lehrerin hat mich an eine Frage erinnert, die ihr mir gestellt habt. Sie hat mich an die Zeit erinnert, von der ich euch vorher erzählt habe, dass sie nach der Kriegserklärung gegen Griechenland die Schulen geschlossen haben, auch die Deutsche Schule. Und sie haben mich damals benachrichtigt, daran erinnere ich mich, soweit ich mich erinnern kann, war ich damals 10 Jahre alt. Sie haben mich benachrichtigt, dass der Unterricht in diesem Haus stattfindet. Und es gab dort LehrerInnen, die uns fortwährend unterrichteten. Eine Art geheime Schule. Das wurde so beibehalten, bis die Deutschen kamen. Als die Deutschen kamen, liefen die Schule wieder an, auch die Deutsche Schule. Ich habe vorher gesagt, dass ich eine Griechischlehrerin hatte, die Frau Anastasiadou. Die hat uns Griechisch unterrichtet, Neugriechisch. Als ich geheiratet habe und wir unseren Sohn bekamen, ging meine Frau dahin, nach Agio Nikolao, in die Gegend. Und eines Tages kommt sie zurück und sagt, ich habe eine deiner Lehrerinnen kennengelernt. Wen denn? Die Frau Anastasiadou. Die hat sie also kennengelernt, sie hat sich sogar an mich erinnert und meiner Frau sogar gesagt, dass sie mich als Schüler hatte. Die Kinder waren damals in einem Freundeskreis. Ich traf sie später im Ferienort der Luftwaffe Zouberi, wo sie im Urlaub war. Ihr Mann war Marineoffizier. Und die Luftwaffe hatte diesem Arzt ein Haus gegeben. Und wir waren wieder im Urlaub und sie hieß Anastasiadou nach ihrer Heirat. Was soll ich noch weiter sagen. Nach dem Gymnasium ging ich zur Luftwaffe und habe in der Luftfahrt gearbeitet. Wollt ihr noch mehr Details? Ich sage euch, was ihr wollt.

Alexandra Efthymiou: Uns interessieren die deutschen und griechischen Nationalfeiertage, wie Sie die an der Schule gefeiert haben. Gab es solche Tage?

Negrepontis Fotiadis Fokion: An so etwas erinnere ich mich nicht.

Alexandra Efthymiou: Erinnern Sie sich daran, ob Sie jemals mit einer wichtigen Persönlichkeit aus der griechischen oder deutschen Gemeinde Kontakt hatten?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein, aber es entwickelten sich auch unter den MitschülerInnen Freundschaften. Ein Mitschüler hatte Beziehungen zu Deutschland, weil seine Mutter Deutsche war. Er wohnte ein bisschen oberhalb von meinem Haus, Asklipiou-Straße 65. Mit dem haben wir viel Zeit verbracht. Er hieß Gert Kyriazidis.

[…]

Negrepontis Fotiadis Fokion: Also, wo waren wir jetzt, ich erinnere mich nicht.

Angeliki – Maria Karagianni: Lassen Sie uns jetzt über die SchülerInnen der Schule sprechen.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Zu den SchülerInnen habe ich hier die Schülerverzeichnisse. Die habe ich auch dem Herrn Galanis gegeben. Und die Telefonnummern, die wir hatten, bevor die 210 davor kam. Leider sind die meisten gestorben. Leider. Die wenigsten sind noch am Leben. Und von den Jungs sind wir 3-4.

Angeliki – Maria Karagianni: Waren die SchülerInnen in dieser Zeit überwiegend Griechen oder Deutsche?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Griechen waren die meisten, aber wir hatten auch viele Deutsche. Wir hatten dort den Klem Vorberger (?), den Dieter, Alter (?), der war Schweizer, Borsig (?), auch der ein Schweizer.

Angeliki – Maria Karagianni: Also gab es auch SchülerInnen anderer Nationalitäten?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Resch Franz (?), Österreicher, aber als Grieche eingebürgert. Schulz. Es gab viele…

Angeliki – Maria Karagianni: Das heißt, die SchülerInnen aus dem Ausland waren überwiegend Deutsche oder Österreicher?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Hauptsächlich Deutsche, Österreicher. Und Schweizer.

Angeliki – Maria Karagianni: Gab es auch jüdische SchülerInnen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich erinnere mich nicht. Ich glaube nicht, dass…

Angeliki – Maria Karagianni: Auch an LehrerInnen erinnern Sie sich nicht?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein.

Angeliki – Maria Karagianni: Schön. Erinnern Sie sich…

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich erinnere mich nicht, ob wir sie gesondert gesehen haben.

Angeliki – Maria Karagianni: Wie waren die Beziehungen zwischen griechischen und deutschen SchülerInnen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Die waren gut. Ich erinnere mich an eine Situation, als ich mit Deutschen gestritten habe. Und da ging es um Mädchen… An einem Samstagnachmittag gingen wir von der Schule aus nach Hause. Und wir waren drei. Herr Papadakis, der jetzt Bauingenieur ist, und der Verstobene, Vangelis Vernis. Wir verließen die Schule und sahen unsere Mitschülerinnen, wie sie mit den Deutschen flirteten oder sich mit ihnen beschäftigten. Und wir wurden wütend und griffen sie an. Ich denke, an diesem Samstag haben wir sie geschlagen. Aber am Montagmorgen hat es mich unruhig gemacht. Evangelos Vernis lebte in Patissia und kam mit dem Schulbus. Aber in meiner Nachbarschaft lebte der Papadakis, mit dem redete ich jetzt am Telefon. Und den habe ich mitgenommen, damit wir zumindest zu zweit gehen. Und als wir von der Prassa-Straße reinkamen, um auf den Hof zu gehen und danach in unsere Klasse, haben die Deutschen uns erwartet und uns geschlagen und geschimpft. Sie ohrfeigten uns, schlugen dem einem aufs Auge, brachen dem nächsten den Finger. Auf jeden Fall, sie haben uns geschlagen. Einige Österreicher haben dann damals eingegriffen. Der Franz, kein Österreicher. Doch, Österreicher war der. Und er rückte alles zurecht. Und die Älteren haben uns um Verzeihung gebeten. Zur Information, die, die wir am Samstag angegriffen hatten, waren eine Klasse höher. Das macht was aus in dem Alter, ob man 13 oder 15 ist.

Angeliki – Maria Karagianni: Aber danach haben Sie eine Lösung gefunden?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Wir haben einen Weg gefunden, sozusagen. Wir, die ja geschlagen wurden, haben keine Lösung gefunden.

Angeliki – Maria Karagianni: Gab es generell gemeinsame Freundeskreise zwischen Griechen und Deutschen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich kann das rückblickend nicht sagen. Ich hatte das nicht. Aber das hat nichts zu bedeuten. Ich hatte als Freund den Gert Kyriazidi, dessen Vater Grieche war. Seine Mutter war Deutsche. Und er hat es hingekriegt, irgendwie, über seine Mutter, die bei der Gestapo war oder ich weiß nicht wo, die deutsche Uniform der Hitlerjugend zu tragen. Aber später sagt er, ich sei gegen Hitler, und als ich ihn festnagelte und ihm sagte: Sag einmal, du sagst was gegen Hitler? Du hast auf sein Wohl getrunken. Er sagt: Vergiss nicht, dass er Deutschland zerstört hat, und das vergebe ich ihm nicht. Was soll man da sagen?

Angeliki – Maria Karagianni: Die Schüler, die Deutschen, die der Hitlerjugend angehörten, trugen sie auch Uniformen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nicht jeden Tag. An einem speziellen Tag glaube ich. Am Samstag.

Angeliki – Maria Karagianni: Haben Sie mitbekommen, ob deutsche Mitschüler in ihre Heimat zurückgekehrt sind? Weil wir wissen, dass es einen Befehl des deutschen Staates gab, bis Mai zurückzukehren.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Sie müssen wohl zurückgekehrt sein. Sie müssen wohl. Und mit ihnen musste auch der Gert zurück, der Kyriazidis mit seiner Mutter und seinem Vater und sie ließen sich in München nieder. Später, als ich nach Makri ging, irgendwann, ich ging von der 5. bis zur 8., dem letzten Jahrgang, irgendwann kam auch der Gert Kyriazidis und wir haben unseren Abschluss an der Makri gemacht. Wann er kam, daran erinnere ich mich jetzt nicht. Und später diente er bei der griechischen Luftwaffe. Das System hatte sich geändert.

Angeliki – Maria Karagianni: Gab es deutsche Schüler in den höheren Klassen, die nach dem Abschluss an die Front gingen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Das weiß ich nicht.

Angeliki – Maria Karagianni: Gab es politische Diskussionen oder Konflikte zwischen den SchülerInnen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Kann sein, dass es die gab. Ich habe nichts bemerkt.

Angeliki – Maria Karagianni: Erinnern Sie sich an einen Vorfall? Erinnern Sie sich nicht an irgendeinen bestimmten Vorfall diesbezüglich?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein.

Angeliki – Maria Karagianni: Hatten Sie generell Angst davor, über diese Themen zu sprechen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich glaube nicht, dass wir Angst hatten, weil wir damals Kinder waren. Bis ich 14 war, war ich an der Deutschen Schule.

Angeliki – Maria Karagianni: Gab es SchülerInnen, die in Widerstandsorganisationen waren oder stark politisiert? Haben Sie irgendwelche Gerüchte gehört?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich weiß es nicht.

Alexandra Efthymiou: Sie haben uns vorhin von dem Vorfall mit den Mädchen erzählt und danach, wie Sie in den Kampf verwickelt waren. Die Schule hatte also gemischte Kurse, das heißt, Mädchen und Jungen konnten sich irgendwie in denselben Räumen treffen.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein, wir hatten sowohl griechische als auch deutsche MitschülerInnen.

Alexandra Efthymiou: War das für Sie komisch? Wie reagierten die SchülerInnen darauf?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Das war nicht komisch, es war ein Klassenzimmer. Wir waren damals Kinder.

Alexandra Efthymiou: Also gab es irgendeinen Unterschied zwischen Mädchen und Jungen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein. In der Klasse nicht. Aber außerhalb machte jeder, was er wollte.

Alexandra Efthymiou: Erinnern Sie sich vielleicht an eine Liebesbeziehung oder –Geschichte, die Sie mit uns teilen möchten?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich hatte keine.

Alexandra Efthymiou: Also zusätzlich zu dem Ereignis, von dem Sie uns erzählten.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Das war, wie soll ich sagen. Das Recht der MitschülerInnen.

[…]

Alexandra Efthymiou: Sie erzählten uns also von ihrem österreichischen Mitschüler. Erzählen Sie uns noch ein bisschen mehr über ihn.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Er hatte, als wir Schüler waren und man uns die ersten Bücher gab, meistens im Lesebuch auf der ersten Seite ein Foto von Hitler. Und daran erinnere ich mich, weil er, was Hitler betraf, vor Wut schnaubte, der Österreicher. Er schnitt das Foto aus, zerknüllte es, tat so, als ob er sich damit abputzen würde, und warf es weg. Er war dagegen, dieser Mensch. Ich kann es nicht sagen. Wir als Griechen waren vorsichtiger, so dass wir so etwas nicht machten.

Angeliki – Maria Karagianni: Hatten Sie eine enge Beziehung zu speziell diesem Schüler?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Hatten wir und wir hielten unsere Freundschaft aufrecht, bis er starb. Aber wir haben uns nicht sehr regelmäßig gesehen. Er hatte viele gesundheitliche Probleme. Und ich habe ihn nicht besucht. Wer sich sehr um ihn kümmerte, war der Jorgos, der Papadakis. Mit dem habe ich vor kurzem gesprochen.

Eleni Koumentakou: Wie hieß er? Wiederholen Sie das bitte, weil es vor der Kamera nicht zu hören war.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Jorgos Papadakis hieß er.

Eleni Koumentakou: Der davor.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Franz Resch (?). Er war Österreicher.

Angeliki – Maria Karagianni: Also gab es zu dieser Zeit Widerstand seitens der SchülerInnen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Gab es, gab es.

Angeliki – Maria Karagianni: Erinnern Sie sich an ein anderes Ereignis?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein, ich erinnere mich nur daran. Falls ich mich an irgendetwas anderes erinnere, sage ich es euch.

Angeliki – Maria Karagianni: Lassen Sie uns zu den Eltern kommen. Gab es einen Elternverein mit entsprechender Τätigkeit?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich erinnere mich nicht, nein, ich glaube nicht.

Angeliki – Maria Karagianni: Hatten die Eltern die Möglichkeit, über den Fortschritt ihrer Kinder informiert zu werden? Mit den LehrerInnen zu sprechen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Sie bekamen die Zeugnisse, die ich mitbrachte. Ihr werdet sie sehen, ihr werdet eine Kopie bekommen. Und mein Vater unterzeichnete, dass er davon Kenntnis genommen hat.

Angeliki – Maria Karagianni: Und die Zeugnisse bekamen Sie am Ende des Jahres?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ja, aber wie sie jetzt in meine Hände gelangt sind… Sie müssen sie uns zurückgegeben haben. Ich weiß es nicht.

Angeliki – Maria Karagianni: Hatten Ihre Eltern Beziehungen und Kontakte zu den Eltern anderer MitschülerInnen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein. Mein Vater studierte in Deutschland, in Berlin, wie ich euch gesagt habe. Und meine Oma auch, die Mutter meiner Mutter. In deren Haus wir wohnten. Sie konnte Deutsch. Aber ich weiß es nicht.

Angeliki – Maria Karagianni: Was hat Ihr Vater studiert?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Mein Vater studierte Zoologie in Belgien, aber es gefiel ihm nicht, sich beruflich mit Tieren zu beschäftigen. Und er ging nach Berlin und studierte Jura. Das hat er nie genutzt, außer als Ehrentitel.

Angeliki – Maria Karagianni: Was hat er dann beruflich gemacht?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Er war Geschäftsführer von Etma, einer Firma für technische Studien. Der Besitzer war ein Freund von ihm und sie arbeiteten zusammen. Jetzt mehr…

Alexandra Efthymiou: Eine andere wichtige Gruppe der Schule war auch die des Lehrpersonals. War die Mehrheit der LehrerInnen griechisch oder deutsch?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Es war gemischt, das kann ich nicht sagen, aber es gab sowohl Griechen als auch Deutsche.

Angeliki – Maria Karagianni: Erinnern Sie sich an ein paar bestimmte Namen, die Ihnen in Erinnerung geblieben sind?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich erinnere mich an einen Griechen, Monojos hieß er. Ich kenne die anderen nicht.

Alexandra Efthymiou: Was hat er unterrichtet?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Griechisch hat er unterrichtet. Neugriechisch, Altgriechisch. So was. Und die Frau Anastasiadou hat uns unterrichtet… An andere kann ich mich nicht erinnern.

Alexandra Efthymiou: Die Beziehungen zwischen SchülerInnen und LehrerInnen. Gab es so etwas wie Angst? Irgendeine Verlegenheit?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich erinnere euch daran, dass ich damals 14 war. Und 14 Jahre, da hat ein Kind mit einem Lehrer nicht viel zu tun. Zumindest damals.

Alexandra Efthymiou: Gab es irgendeinen Berührungspunkt?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich glaube nicht. Ich weiß es nicht.

Alexandra Efthymiou: Glauben Sie, dass die Nationalität auf diese Beziehungen Einfluss hatte?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein, weil mit den griechischen LehrerInnen hätten wir Kontakt haben können. Hatten wir nicht. Es gab Abstand. Wir sahen sie als LehrerInnen Sie waren keine Freunde.

Alexandra Efthymiou: Was den politischen Standpunkt der Lehrenden betrifft. Haben sie den offen ausgedrückt?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein.

Alexandra Efthymiou: Gab es diesbezüglich keine Vorfälle?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nichts. Nichts. Niemals. Das einzige, woran ich mich erinnere, ist, dass die meisten deutschen Lehrer Hitleranhänger waren und „Heil Hitler“ riefen. Aber die anderen, einer nur, der Grosch, der war nicht so. Der sagte Guten Morgen und wurde an die Front geschickt.

Alexandra Efthymiou: Wie verhielt man sich gegenüber den Lehrern, die gegen den Nationalsozialismus waren? Wie zum Beispiel…

Negrepontis Fotiadis Fokion: Der Unterschied zwischen Grosch und den anderen war offensichtlich. Ich erinnere mich daran, dass es einen gab namens Graf. Es gab einen (Grefche?). Der Schulleiter war Doktor Romain.

Angeliki – Maria Karagianni:  Haben Sie irgendeine Erinnerung an den Schulleiter?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein. Er war weit weg, wir sahen ihn nicht.

Angeliki – Maria Karagianni: Erinnern Sie sich an den Namen des griechischen Schulleiters?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein.

Angeliki – Maria Karagianni: Und Sie haben auch keine Erinnerung?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein, wir kannten ihn nicht mal.

Angeliki – Maria Karagianni: Konnte ein Schüler, aufgrund seines Alters war es natürlich schwierig, LehrerInnen bei politischen oder anderen Themen widersprechen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Für gewöhnlich haben wir mit den LehrerInnen nicht über politische Themen gesprochen. Sie gaben Unterricht, haben uns geprüft und bis dahin ging es.

Angeliki – Maria Karagianni: Konnte man wegen irgendeinem anderen Thema seine Meinung frei äußern, wenn man eine andere hatte?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich glaube, das Recht hatten wir. Aber ich erinnere mich an kein Ereignis.

Alexandra Efthymiou: Mochten Sie persönlich einen Lehrer besonders oder überhaupt nicht?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein, es gab keinen, den ich mochte. Aber ich konnte mich an einer Deutschen Schule nicht ausdrücken. Sich auszudrücken war schwierig.

Angeliki – Maria Karagianni: Wie sah ein Schultag aus?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Unterricht, wenn wir morgens und nachmittags Unterricht hatten. Abends lernten wir und spielten ein bisschen in der Nachbarschaft.

Angeliki – Maria Karagianni: Für welches Fach lernten Sie zu Hause?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich glaube, für alle. Wir haben uns auf den nächsten Tag vorbereitet.

Angeliki – Maria Karagianni: Was waren die wichtigsten Verpflichtungen für Sie als Schüler?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich weiß es nicht.

Angeliki – Maria Karagianni: Gab es Konsequenzen oder Strafen für nachlässige SchülerInnen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Natürlich. Und die meisten von ihnen blieben sitzen.

Angeliki – Maria Karagianni: War das häufig, das ein Schüler sitzen blieb?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Daran erinnere ich mich nicht. Ich kann mich nicht erinnern.

Angeliki – Maria Karagianni: Erinnern Sie sich an eine Art der Bestrafung?

Negrepontis Fotiadis Fokion: An eine Art? An die Tafel zu schreiben, viele Male. Solche Sachen.

Angeliki – Maria Karagianni: Und wie einfach war der Zugang für Sie zu den Schulbüchern?

Negrepontis Fotiadis Fokion: : Wir gingen zur Ippokratous-Straße, nach der Akadimias runter. Es gab eine deutsche Buchhandlung. Und da haben wir alle Bücher gekauft. Ich glaube, zu guten Preisen, soweit ich mich erinnere. Und wir haben unsere Arbeit erledigt.

Alexandra Efthymiou: Während eines Schultages, welche Fächer hatten Sie?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich weiß es nicht.

Alexandra Efthymiou: Gab es Fächer, denen an der Schule mehr Bedeutung beigemessen wurde?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Hauptsächlich Mathe und der deutschen Sprache.

Alexandra Efthymiou: Und was war Ihr Lieblingsfach?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Mathe.

Alexandra Efthymiou: Gab es etwas, dass Sie nicht mochten oder Sie gar nicht interessierte?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich weiß es nicht. Ich erinnere mich nicht

Angeliki – Maria Karagianni: Gab es Wahlpflichtfächer?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein.

Angeliki – Maria Karagianni: Für die deutschen Schüler?

Negrepontis Fotiadis Fokion:; An so etwas erinnere ich mich nicht. Ich glaube, dass es ein festes Programm gab und man nicht wählen konnte. Wir waren damals sehr jung. Ich sage es euch nochmals, in der Vierten des achtjährigen Gymnasiums, 14 Jahre alt. In den Köpfen eines Jeden hatte sich noch nicht festgesetzt, was er später tun würde.

Angeliki – Maria Karagianni: Für die Deutschen an unserer Schule gab es den deutschen Tag. Und für die Griechen den Tag der Fahne. Erinnern Sie sich an einen der beiden?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein.

Angeliki – Maria Karagianni: Das Fach Geschichte war damals offensichtlich ein sensibles Thema. Wurde es Ihrer Meinung nach objektiv unterrichtet?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich glaube, ja.

Angeliki – Maria Karagianni: Es gab also keine Propaganda?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Soweit ich mich erinnern kann, nein.

Angeliki – Maria Karagianni: Wurde Hitlers Politik erwähnt?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein, diese Sachen beschäftigten uns nicht.

Angeliki – Maria Karagianni: Welche historische Epoche wurde schwerpunktmäßig unterrichtet?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Insbesondere die alte Geschichte Deutschlands. Wenn wir von Deutschland sprechen.

Angeliki – Maria Karagianni: Deutsche und Griechen haben inhaltlich denselben Unterricht erhalten?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ja, wir Griechen hatten auch griechische Geschichte. Die Fächer, die auf Griechisch unterrichtet wurden, waren griechische Geschichte, Religion, Altgriechisch und Neugriechisch.

Angeliki – Maria Karagianni: Die übrigen Fächer waren auf Deutsch?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Alle übrigen Fächer waren auf Deutsch.

Alexandra Efthymiou: Haben Sie während des Schuljahres Klassenarbeiten geschrieben? Gab es eine Prüfung?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Wir müssen welche geschrieben haben. Ich erinnere mich nicht daran.

Alexandra Efthymiou: Und am Ende jeden Jahres gab es Prüfungen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Es gab Zeugnisse. Ich erinnere mich nicht, ich weiß es nicht.

Alexandra Efthymiou: Erinnern Sie sich daran, mit welchem Abschluss die SchülerInnen die Schule absolvierten?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein, soweit kam ich nicht. Ich habe die Schule in der vierten Klasse des Gymnasiums verlassen.

Alexandra Efthymiou: Hat die Nationalität eine Rolle gespielt?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein, wenn du Deutsch konntest, spielte sie keine Rolle.

Alexandra Efthymiou: Also haben auch Sie als griechischer Schüler keinen Moment der Verlegenheit erlebt?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein, nein, nein.

Angeliki – Maria Karagianni: Lassen Sie uns jetzt auf den Einfluss zu sprechen kommen, den die politische Situation auf unsere Schule hatte. Zunächst die Diktatur von Metaxas. Die Organisation der EON wird in den Schulen eingeführt. Beteiligten sich die SchülerInnen an dieser Organisation?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich erinnere mich nicht, eine Jugend-Uniform zu tragen oder tragen zu müssen.

Angeliki – Maria Karagianni: Nahmen Sie auch nicht an Paraden teil?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich erinnere mich nicht. Nein.

Angeliki – Maria Karagianni: Die Bücher wurden in jener Zeit offensichtlich geändert, um zu den Ansichten des Diktators zu passen. Haben Sie in der Deutschen Schule solche Bücher benutzt?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich erinnere mich nicht. Ich möchte euch helfen. Euch ein bisschen die Meinung ändern. Metaxas war zwar ein Diktator, wurde aber nach dem Krieg, bei Ausbruch des Krieges, zum Helden. Er hat Griechenland größer gemacht. Er hat die Italiener fast ins Meer verjagt. Und wir müssen ihn dafür ehren.

Angeliki – Maria Karagianni: Also hat sich danach sowohl die öffentliche Meinung wie auch Ihre über Metaxas geändert?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Muss. Auch heute noch sagen einige Dummköpfe der Diktator. War er danach nicht der Held des 28. Oktobers?

Alexandra Efthymiou: Wie wurde Ihnen vor dem Einmarsch Deutschlands in Griechenland die Politik Deutschlands und Hitler vorgestellt?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich war in der ersten Klasse des achtjährigen Gymnasiums. Ich erinnere mich nicht.

Alexandra Efthymiou: Also hatten Sie keinen Kontakt zur Politik Deutschlands.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein, ich war ein zehn Jahre altes Kind.

Alexandra Efthymiou: Sie erwähnten auch den Unterricht, den Sie in einem Haus gaben.

Negrepontis Fotiadis Fokion: In Häusern.

Alexandra Efthymiou: Ja, in Häusern. Im Schuljahr 1940-41.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ja, 1940.

Alexandra Efthymiou: Das nur drei Monate dauerte und das nächste nur zwanzig Tage.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich erinnere mich nicht, wo sind…

Galanis Kostas: Ich habe sie hier.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ja, lassen Sie mich schauen. Denn ich erinnere mich nicht. Vielen Dank. Ich guck mal. ’39-’40. 1940 beendeten wir am 25. Juni die erste Klasse. Die zweite am zwölften… im Dezember, wir beendeten also die zweite Klasse.

Αγγελική – Μαρία Καραγιάννη: Wann haben Sie immer Zeugnisse bekommen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Soweit ich hier sehen kann. Der Zeitpunkt war nicht immer der gleiche. Ich sehe wieder Juni hier, 27. Juni.

Ioanna Mavridi: Das da ist ein doppeltes Zeugnis.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich hätte noch ein weiteres mitbringen müssen.

Alexandra Efthymiou: Ist es vielleicht noch im Umschlag?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Das war am 31.5. zu Ende.

Alexandra Efthymiou: Also fand mancher Unterricht statt, damit die Schüler das Schuljahr nicht verlieren.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Und das passierte nicht nur in der deutschen Schule, sondern in allen Schulen.

Alexandra Efthymiou: Überall. Und wer organisierte das?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich denke, der Staat. Wir haben alles fertig vorgefunden.

Alexandra Efthymiou: Wie wurden Sie informiert…

Negrepontis Fotiadis Fokion: Bitte?

Alexandra Efthymiou: Wie wurden Sie über diesen Unterricht informiert? Wer sagte es ihnen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich erinnere mich nicht. Eine Mitschülerin kam bei mir zu Hause vorbei… ich wurde benachrichtigt.

Alexandra Efthymiou: Von den MitschülerInnen untereinander also.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ja, von den MitschülerInnen. Niemand sonst sagte mir etwas.

Alexandra Efthymiou: Im März 1943 gab eine sehr große Streikbewegung in den Schulen. Von unserer Schule beteiligten sich fünfundvierzig (45) SchülerInnen und sogar einer, der ohne Abschluss die Schule verlassen musste. Ein anderes Ereignis war das mit dem Hitler-Foto, von dem auch Sie uns erzählt haben. Wie reagierten Sie auf diese Dinge?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich persönlich?

Alexandra Efthymiou: Sie persönlich und die Schulgemeinde.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich reagierte nicht. Ich hatte keinen Grund zu reagieren.

Alexandra Efthymiou: Die LehrerInnen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Die LehreInnenr waren zurückhaltend.  Glaube ich zumindest. Ich sah nichts weiter, bis auf das „Heil Hitler“, das ich in den Pausen am Schuleingang sah. Ich sah nichts. Ich weiß es nicht.

Alexandra Efthymiou: Gab es im Allgemeinen eine Reaktion der SchülerInnen? Gab es weitere Vandalismus-Vorfälle in der Schule?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein, ich erinnere mich nicht.

Angeliki – Maria Karagianni: Schön. In Bezug auf den Einmarsch der Deutschen. Können Sie sich daran erinnern, wie Sie dieses Ereignis erlebten?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Es war ein schmerzhaftes Ereignis. Alles wurde von der Unterdrückung überschattet, alles. An dem Tag als die Deutschen in Athen einmarschierten, schlossen wir uns zu Hause ein. Ich war elf Jahre alt.

Angeliki – Maria Karagianni: Wie änderte sich das Klima in Griechenland?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Wir gewöhnten uns daran und hofften auf die Zukunft. Dass zu irgendeinem Zeitpunkt Griechenland befreit würde. Wie es auch geschah.

Angeliki – Maria Karagianni: Wie beeinflusste das die Deutsche Schule?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Den Unterricht überhaupt nicht.

Angeliki – Maria Karagianni: Waren die Menschen allgemein erschrocken?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Schau, es war keine angenehme Tatsache, dass eine fremde Macht ins Land eingedrungen war und alles leitete. Es war nicht angenehm.

Angeliki – Maria Karagianni: Also war Angst das dominierende Gefühl?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich würde nicht nein sagen.

Angeliki – Maria Karagianni: Haben Sie sich jemals geschämt, Ihren Landsleuten zu sagen, dass Sie unsere Schule besuchen? Dass Sie hier zur Schule gehen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Das ist wahr.

Angeliki – Maria Karagianni: Also war die Angst da, wie die anderen mit Ihnen umgehen würden…

Negrepontis Fotiadis Fokion: Die meisten in der Nachbarschaft wussten es. Sie wussten, dass ich zur Deutschen Schule gehe. Ich ging auch vorher dorthin. Auch vor dem Krieg.

Angeliki – Maria Karagianni: Wie reagierten sie darauf?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Sie reagierten nicht, aber ich sah, dass sie mich misstrauisch anschauten. Ich konnte es nicht ändern.

[…]

Alexandra Efthymiou: Gab es später ein Interesse daran, Sie zu fragen, wie diese Jahre Ihres Lebens waren?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Nein, nein, niemand hat mich jemals gefragt. Außerdem nahm mich 1943 mein Vater von der Deutschen Schule. Damals war Rommel in Afrika, er wurde zurückgedrängt und mein Vater hatte Angst, dass sich die Deutschen vielleicht schneller als erwartet zurückziehen würden, die Schule schließen könnte und wir ein Schuljahr verlieren würden. Er nahm mich 1943 von der Deutschen Schule und brachte mich zum „Ellinikon Ekpedeftirio“ [Griechiche Bildungseinrichtung], der sogenannten Makris-Schule. Zufällig war I. M. Panayotopoulos sein Freund. Er war auch nur wenige Tage zuvor bei uns zu Hause. Ich erinnere mich an einen Vorfall, als ich in die fünfte Klasse des achtjährigen Makris-Gymnasiums ging. Wir hatten zum ersten Mal Lateinunterricht und aufgrund der Bekanntschaft erlaubte ich mir ihn zu bitten, mich vom Lateinunterricht zu befreien. Und er antwortete „Mein Kind, bist du verrückt? Wenn ich dich vom Lateinunterricht befreie, wirst du das Schuljahr verlieren. Es ist ein Hauptfach.“ Und so lernte ich Latein.

Angeliki – Maria Karagianni: Welche waren die wichtigsten Unterschiede zwischen der Deutschen Schule und der Makris-Schule, wenn sie sie vergleichen sollten?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich kann nicht sagen, dass es Unterschiede gab. Es lief ohne Probleme, der Übergang war reibungslos.

Angeliki – Maria Karagianni: In den Unterrichtsfächern?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Die Unterrichtsfächer in der fünften, sechsten, siebten waren anders, strenger, schließlich sollten wir die Schule als akademische Bürger verlassen.

Alexandra Efthymiou: : Was, glauben Sie, war die wichtigste Kompetenz, die Sie an unserer Schule erlangt haben?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Die Disziplin. Sie hat mir sehr geholfen.

Alexandra Efthymiou: Während Ihres gesamten Lebens und ich denke auch, als sie die Schule verließen.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Ich pflege sie weiterhin. Ich bin in allem diszipliniert. Ihr dürft nicht vergessen, dass ich auch Offizier bei der Luftwaffe war und wir diszipliniert sein mussten.

Alexandra Efthymiou: Und wenn Sie die Zeit zurückdrehen würden, würden Sie sich erneut dafür entscheiden, auf die Deutsche Schule zu gehen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Natürlich, obwohl ich aus Zufall auf diese Schule ging.

Alexandra Efthymiou: Jedenfalls stellt sie für Sie eine positive Erinnerung dar.

Negrepontis Fotiadis Fokion: Natürlich. Ich habe euch vorhin geschildert, wie es zu diesem Zufall kam, warum ich nicht auf dem „Peiramatikon“ [Experimentelle Schule] bleiben konnte, dass mich ein tollwütiger Hund gebissen hatte und ich eine Therapie machte.

Angeliki – Maria Karagianni: Haben Sie all diese Jahre den Kontakt zu unserer Schule gepflegt?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Bis vor wenigen Jahren kam ich regelmäßig hierher. Als wir das erste Mal aus Deutschland zurückkehrten, schickte ich auch meinen Sohn in die Deutsche Schule in der Metsovou-Straße. Dann sind wir wieder nach Deutschland zurückgekehrt. Und als er schließlich zurückkehrte, war er im letzten Schuljahr und ich habe ihn auch in die Schule von Makris eingeschrieben. Nun, ich habe keine weiteren Kontakte mehr aufrechterhalten. Zu meinen MitschülerInnen natürlich ja. Aber ich kam regelmäßig hierher. Die Umgebung ist mir nicht unbekannt.

Angeliki – Maria Karagianni: Herr Negreponte, mit der Erfahrung Ihres Alters, welchen Sinn oder welchen Rat würden Sie den Jugendlichen unserer Zeit geben wollen?

Negrepontis Fotiadis Fokion: Sie sollen lernen und gut in ihren Fächern sein. Und der Erfolg wird von alleine kommen. Und wenn ihr gut seid, werdet ihr es auch in eurem Leben zu etwas bringen. Was soll ich noch sagen.

Alexandra Efthymiou: Wir bedanken uns sehr für Ihre Zeit.