Aρχική / Πρόσωπα/Πορτρέτα / Καθηγήτριες και Καθηγητές / Bίκτορ Παισλ / Tροφή για σκέψη
Ο Βίκτορ Παισλ ήταν εκπαιδευτικός και μέλος των Ες Ες. Αναρωτιόμαστε κατά πόσο οι απάνθρωπες ιδέες και οι θηριωδίες των Ες Ες ήταν συμβατές με τις έννοιες του σχολείου, της εκπαίδευσης και της παιδαγωγικής. Πώς ένιωθαν άραγε οι μαθητές και οι μαθήτριες της ΓΣΑ έχοντας για καθηγητή ένα μέλος των Ες Ες, δηλαδή έναν άνθρωπο που ήταν πεπεισμένος ότι ανήκε σε μια ανώτερη φυλή; Δυστυχώς, είναι πλέον αργά για να ρωτήσουμε τους ίδιους. Ωστόσο, έστω και από τις σύντομες καταχωρίσεις στα βιβλία ανακοινώσεων του διδακτικού προσωπικού γνωρίζουμε ότι πολλοί από τους μαθητές της τότε ΓΣΑ πρόβαλαν αντίσταση στους κατακτητές και στον εθνικοσοσιαλισμό. Επιστρατεύοντας τη φαντασία μας, δοκιμάσαμε να συντάξουμε μια επιστολή προς τον καθηγητή Παισλ, σε μια προσπάθεια να αναμετρηθούμε με την προσωπικότητά του από την οπτική γωνία ενός επινοημένου μαθητή.
✎ Λουδοβίκος Μπίτζιος, Ίωνας Κάμπλιτζ Παναγιωτόπουλος
Η επιστολή ενός επινοημένου αποφοίτου της ΓΣΑ στον Βίκτορ Παισλ
Οφείλω να ομολογήσω ότι στην εντεκάχρονη μαθητική μου σταδιοδρομία χρειάστηκε να υπομείνω κάμποσους απαίσιους καθηγητές. Η αρχή έγινε στο νηπιαγωγείο. Δεν περνούσε μέρα χωρίς να ταλαιπωρούμαι από τη δασκάλα μου. Με το υπεροπτικό της ύφος, δεν χόρταινε να με κατσαδιάζει και να μου φωνάζει ότι πάλι είχαν λυθεί τα κορδόνια μου και ότι αν συνέχιζα να τρέχω σαν μανιακός δεν θα με άφηνε να ξαναβγώ στο διάλειμμα. Μα ούτε από το δημοτικό ούτε και από το γυμνάσιο έλειψαν αργότερα οι άθλιοι καθηγητές, οι οποίοι ταπείνωναν τους μαθητές με την παραμικρή αφορμή.
Εσείς, όμως, κύριε Παισλ, είστε μια εντελώς νέα πρόκληση. Μέχρι στιγμής, δεν είχα ποτέ πάρε δώσε με το ναζιστικό καθεστώς. Όσο κι αν ενδιαφέρομαι για τα μαθήματα που διδάσκετε, όπως τα Λατινικά, τα Αρχαία Ελληνικά, τα Γαλλικά και ασφαλώς η Φιλοσοφία, δεν πιστεύω ότι θα χαιρόμουν να σας έχω καθηγητή. Εξάλλου, για να εργάζεστε σε γερμανικό σχολείο του εξωτερικού, σημαίνει ότι είστε μέλος του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος.
Αυτό επιβεβαιώνει ότι ασπάζεστε τη ναζιστική ιδεολογία ή τουλάχιστον την ανέχεστε. Μπορώ να φανταστώ ότι η αυστηρή και αυταρχική φύση των ναζί αντικατοπτρίζεται και στη δική σας διδασκαλία. Και η αλήθεια είναι ότι δεν έχω καμία όρεξη να συμμετάσχω σ’ ένα μάθημα, ζώντας διαρκώς με τον φόβο ότι κινδυνεύω να κοπώ στις απολυτήριες εξετάσεις αν τολμήσω να εκφράσω ελεύθερα τη γνώμη μου ή αν αντιμιλήσω στον καθηγητή.
Βιογραφικό σημείωμα με φωτογραφία του καθηγητή Βίκτορ Παισλ. Αρχείο Γερμανικής Σχολής Αθηνών
Αλήθεια, πώς ακριβώς φαντάζεστε το μάθημά σας; Σύμφωνα με μια από τις βασικές αρχές της σύγχρονης παιδαγωγικής, τη μαιευτική μέθοδο του Σωκράτη, την οποία ασφαλώς θα γνωρίζετε ως καθηγητής Φιλοσοφίας, το ζητούμενο για τον μαθητή είναι να οδηγηθεί από μόνος του στη γνώση. Επομένως, πώς περιμένετε από τους μαθητές σας να παπαγαλίζουν τις θεωρίες της ναζιστικής ιδεολογίας σας, όταν αυτές δεν συνάδουν με την κοινή λογική; Ο μόνος τρόπος, για να μεταδώσετε στους μαθητές την εξωφρενικά παράλογη, κτηνώδη και απάνθρωπη κοσμοθεωρία σας είναι είτε με τη μηχανική αποστήθιση είτε με πιέσεις και απειλές. Και ποιος ξέρει πώς θα αντιδρούσατε αν κάποιος τολμούσε πράγματι να διεκδικήσει και να υπερασπιστεί τα δικαιώματά του. Βλέπετε, όπως και να το κάνουμε, είστε μέλος των Ες Ες! Και όποιος ανήκει σ’ αυτή την οργάνωση, είναι πέρα για πέρα διαποτισμένος από τη ρατσιστική ιδεολογία του ναζισμού. Δεν θέλω ούτε να φανταστώ πώς θα φερόταν ένας άντρας των Ες Ες σε μαθητές που αποκλίνουν από παρόμοιες ιδέες.
Φωτό: Αρχείο Γερμανικής Σχολής Αθηνών
Εκτός αυτού, επιτρέψτε μου να προσθέσω ότι δεν θα αντέχατε ούτε μία ώρα στην τάξη μου. Όσο δεν σας θέλω εγώ για καθηγητή, άλλο τόσο δεν θα θέλατε να έχετε κι εσείς εμένα για μαθητή. Το δίχως άλλο, τα αισθήματα είναι αμοιβαία.
Δεν νομίζω ότι θα θέλατε να συγχρωτιστείτε με μια «κατώτερη» φυλή και να αμαυρώσετε τη φυλετική σας ανωτερότητα. Άλλωστε, είναι γνωστό ότι οι «εκφυλισμένοι» και «κατώτεροι υπάνθρωποι», όπως η αφεντιά μου, βρίσκονται στην ίδια βαθμίδα με τους μπολσεβίκους και άλλες «υποδεέστερες» φυλές.
Δυστυχώς για εσάς, δεν θα έχετε ούτως ή άλλως τη χαρά να με διδάξετε. Βλέπετε, σύμφωνα με το δόγμα της φυλετικής υπεροχής και τους υποτιθέμενους επιστημονικούς, αδιαμφισβήτητους, βιολογικούς φυλετικούς νόμους σας, τα μόνα μαθήματα στα οποία θα μπορούσα να διακριθώ είναι τα Εικαστικά και η Μουσική, αφού, με βάση την ιδεολογία σας, ο ελληνικός λαός είναι άξιος μόνο γι’ αυτούς τους δύο τομείς.
Κι όμως, παρ’ όλα αυτά, δεν σκοπεύω να σας κρίνω ένοχο ούτε να σας καταδικάσω. Μπορώ να σας καταλάβω. Η περιφρόνησή σας για τους Έλληνες είναι απολύτως κατανοητή. Αφού έχετε σπουδάσει Φιλοσοφία, φαντάζομαι ότι θα είστε εξοικειωμένος με τον Πλάτωνα και θα έχετε λίγο πολύ επηρεαστεί από τη διδασκαλία του. Βλέπετε, όπως είπε κάποτε ο Πλάτων, «η τιμωρία για όσους παραείναι έξυπνοι, για να ασχοληθούν με την πολιτική είναι ότι κυβερνώνται από ανθρώπους πιο ανόητους από τους ίδιους». Απ’ ό,τι φαίνεται, αποφασίσατε να αντλήσετε όφελος από τα λόγια του και συμπαραταχθήκατε με τους κυβερνώντες. Θερμά συγχαρητήρια!
