Αρχική / Σχολική ζωή / Συνεδριάσεις του συλλόγου διδασκόντων
Συνεδριάσεις του συλλόγου διδασκόντων
Σε αυτή την ενότητα, θελήσαμε να παρουσιάσουμε και να σχολιάσουμε επιλεγμένα και αντιπροσωπευτικά αποσπάσματα από τα πρακτικά των συνεδριάσεων του γερμανικού διδακτικού προσωπικού της Γερμανικής Σχολής Αθηνών, μεταξύ της 20ης Μαΐου 1941 και της 12ης Ιουνίου 1944. Στις τακτικές συνεδριάσεις συμμετείχαν μόνο τα μέλη του γερμανικού διδακτικού προσωπικού. Τα πρακτικά μάς δίνουν μια σφαιρική εικόνα για την καθημερινότητα του σχολείου, την οργάνωση του μαθήματος, τον προγραμματισμό και τη διεξαγωγή των απολυτηρίων εξετάσεων (Abitur), καθώς και τις προετοιμασίες για τις εορταστικές και επετειακές εκδηλώσεις της Γερμανικής Σχολής Αθηνών. Στις καταχωρίσεις βρίσκουμε πολλές επουσιώδεις πληροφορίες, μα και άλλες τόσες διαφωτιστικές λεπτομέρειες για μέτρα που επέβαλλε η εμπόλεμη κατάσταση, όπως μαρτυρούν οι συχνές συστάσεις για εξοικονόμηση ηλεκτρικού ρεύματος και για τήρηση των μέτρων συσκότισης. Επίσης, μαθαίνουμε ότι οι στρατεύσιμοι Γερμανοί καθηγητές καλούνταν να καταταγούν στη Βέρμαχτ, με αποτέλεσμα ελλείψεις στο διδακτικό προσωπικό. Εξαιρετικό ενδιαφέρουν παρουσιάζουν και οι μάλλον λιγοστές αναφορές στις συνθήκες της Κατοχής και στις επιπτώσεις της για τους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς και το σχολείο. Το λεκτικό ιδίωμα του εθνικοσοσιαλισμού ήταν κυρίαρχο στην καθημερινή γλώσσα της Γερμανικής Σχολής Αθηνών, όπως φαίνεται ξεκάθαρα και από τις προσφωνήσεις των καθηγητών, οι οποίοι αποκαλούνταν «συναγωνιστές» (Kameraden). Προκειμένου να αποδώσουμε με πιστότητα το πνεύμα της εποχής, κρίναμε σκόπιμο να διατηρήσουμε τη συγκεκριμένη προσφώνηση στις συνόψεις και στις μεταγραφές των πρακτικών. Ακολουθεί μια επιλογή από τα πρακτικά έντεκα συνεδριάσεων, τα οποία θα σας μεταφέρουν στα χρόνια της Κατοχής, από το 1941 έως το 1944.
Συνεδρίαση της 11ης Δεκεμβρίου 1941
✎ Γιάννης Τόλιας
Σύντομη ιστορική αναδρομή στις γενικότερες εξελίξεις του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Ελλάδα κατά το χρονικό πλαίσιο της συνεδρίασης
Το 1941, το Τρίτο Ράιχ είχε φτάσει στη μέγιστη γεωγραφική του επέκταση. Στο Ανατολικό μέτωπο, τα γερμανικά στρατεύματα προέλαυναν στο έδαφος της Σοβιετικής Ένωσης, ενώ στη βόρεια Αφρική σημείωναν αλλεπάλληλες επιτυχίες ενάντια στις βρετανικές δυνάμεις. Λίγες ημέρες πριν από τη συνεδρίαση, και συγκεκριμένα στις 7 Δεκεμβρίου 1941, η Ιαπωνία εξαπέλυσε αεροπορική επίθεση στη ναυτική βάση του Περλ Χάρμπορ. Τέσσερις μέρες αργότερα, στις 11 Δεκεμβρίου, οι ΗΠΑ κήρυξαν τον πόλεμο στο Τρίτο Ράιχ. Τον χειμώνα του 1941-1942, η Ελλάδα βίωσε τον χειρότερο λιμό στην ιστορία του Β′ Παγκοσμίου Πολέμου, ο οποίος στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 100.000 ανθρώπους.
Σελίδα 1
Ακολουθεί μια σύνοψη των πρακτικών από τη συνεδρίαση της 11ης Δεκεμβρίου 1941, κατά την οποία συζητήθηκαν τα εξής θέματα:
Μνεία στην ομιλία του Φύρερ στο Ράιχσταγκ
Πριν από την έναρξη της συνεδρίασης του διδακτικού προσωπικού, ο διευθυντής απευθύνει έκκληση «για δραστηριοποίηση του καθενός ξεχωριστά» και κάνει ειδική μνεία στην ομιλία του Φύρερ στο γερμανικό κοινοβούλιο (Ράιχσταγκ).
Τελετή αποφοίτησης
Στη συνεδρίαση ρυθμίζονται οι λεπτομέρειες για τη διοργάνωση της αποχαιρετιστήριας τελετής των αποφοίτων. Κεντρικό θέμα της εκδήλωσης θα είναι η σύγχρονη γερμανική αρχιτεκτονική. Επίσης, συμφωνείται η επιβράβευση των αποφοίτων με τη δωρεά βιβλίων.
Σχολικός κανονισμός
Οι καθηγητές παρακαλούνται να αποχωρούν τελευταίοι από τις αίθουσες διδασκαλίας στο τέλος του μαθήματος και να ελέγχουν τις τουαλέτες. Οι καθηγητές Φυσικής Αγωγής είναι υπεύθυνοι για την έγκαιρη αποχώρηση των μαθητών από τα αποδυτήρια.
Σελίδα 2
Μισθολογική αναπροσαρμογή
Η σχετική καταχώριση στα πρακτικά αναφέρει ότι για τον μήνα Δεκέμβριο προβλέπεται αύξηση κατά 150% και ότι από το 100% του καταβλητέου μισθού θα παρακρατηθεί από τους δικαιούχους το επίδομα γάμου, ύψους 1.200 δραχμών.
Σε άλλο σημείο διαβάζουμε ότι οι συναγωνιστές Κάσπαρ και Βολφ αναλαμβάνουν να προμηθευτούν σε οικονομικές τιμές μαύρη και ξανθή σταφίδα, αμύγδαλα, πορτοκάλια και μανταρίνια.
Ταξιδιωτικές μετακινήσεις μαθητικών ομάδων
Οι ταξιδιωτικές μετακινήσεις μαθητικών ομάδων στο εξωτερικό απαγορεύονται, χωρίς όμως να δίνονται εξηγήσεις για τους λόγους.
Σελίδα 3
Προσωπικές παρατηρήσεις
Στα αποσπάσματα των πρακτικών είναι ξεκάθαρη η επίδραση του εθνικοσοσιαλισμού στο σχολείο, όπως φαίνεται, λόγου χάρη, από το γεγονός ότι οι καθηγητές αποκαλούν ο ένας τον άλλο «συναγωνιστή» (Kamerad), πράγμα που υπογραμμίζει το μιλιταριστικό πνεύμα της γερμανικής κοινωνίας κατά την περίοδο του ναζισμού. Επίσης, η εισαγωγή του διευθυντή, η οποία είναι αφιερωμένη στην ομιλία του Χίτλερ, δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι ο ίδιος έχει τοποθετηθεί στη θέση του διευθυντή από το ναζιστικό καθεστώς, με σκοπό να διαδώσει και να επιβάλει τη ναζιστική ιδεολογία στο περιβάλλον του σχολείου. Η απαγόρευση των μετακινήσεων στο εξωτερικό εντάσσεται μάλλον στο γενικότερο πλαίσιο των ταξιδιωτικών οδηγιών, που είχαν εκδοθεί εξαιτίας του πολέμου
Σελίδα 4
Συνεδρίαση της 22ας Ιανουαρίου 1942
✎ Αλέξανδρος Τόλιας
Σύντομη ιστορική αναδρομή στις γενικότερες εξελίξεις του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και στα γεγονότα, τα οποία που διαδραματίστηκαν στην Ελλάδα κατά το χρονικό πλαίσιο της συνεδρίασης.
Το έτος 1941 υπήρξε καθοριστικό για την πορεία του Β′ Παγκοσμίου Πολέμου. Με την εισβολή της Γερμανίας στη Σοβιετική Ένωση και την αεροπορική επιδρομή της Ιαπωνίας στο Περλ Χάρμπορ, ο πόλεμος πήρε διαφορετική τροπή και έγινε πιο βάναυσος. Κατά τη διάρκεια του έτους 1942, το Τρίτο Ράιχ υπέστη σημαντικές απώλειες, ενώ σιγά σιγά άρχισαν να διαφαίνονται τα πρώτα σημάδια της γερμανικής ήττας. Στην Ελλάδα, οι δυνάμεις κατοχής δεν άργησαν να δείξουν το πιο απάνθρωπο πρόσωπό τους, όπως μαρτυρούν, μεταξύ άλλων, οι ομαδικές εκτελέσεις αμάχων στα Κερδύλλια Σερρών και η σφαγή που ακολούθησε την εξέγερση της Δράμας, τον Οκτώβριο του 1941.
Σελίδα 1
Ακολουθεί μια σύνοψη των πρακτικών από τη συνεδρίαση της 22ας Ιανουαρίου 1942, κατά την οποία συζητήθηκαν τα εξής θέματα:
Φόρος τιμής, ευχαριστίες και χαιρετισμοί
Όπως διαβάζουμε στα πρακτικά, στην αρχή της συνεδρίασης ο διευθυντής καλεί τους καθηγητές να αποτίσουν φόρο τιμής στη μνήμη του Έμιλ φον Χιρστ, συνιδρυτή της Γερμανικής Σχολής Αθηνών, ο οποίος απεβίωσε στις διακοπές των Χριστουγέννων του 1941. Σύμφωνα με τα πρακτικά της συνεδρίασης, παρόντες είναι όλοι οι εκπαιδευτικοί του γερμανικού διδακτικού προσωπικού. Ο διευθυντής ευχαριστεί όσους συνέβαλαν στον χριστουγεννιάτικο στολισμό του σχολείου και στη διοργάνωση της χριστουγεννιάτικης γιορτής. Στη συνέχεια, ενημερώνει τους παρόντες ότι, κατά τη διάρκεια των διακοπών, ο συναγωνιστής Λάουτερ κλήθηκε να καταταγεί στη Βέρμαχτ και καλωσορίζει στο διδακτικό προσωπικό τον νεοφερμένο συναγωνιστή Γκρόιλιχ. Από τα πρακτικά μαθαίνουμε ότι κατά το σχολικό έτος 1942 κρίνονται απαραίτητες ορισμένες αλλαγές στο ωρολόγιο πρόγραμμα, δεδομένου ότι η αναβολή στράτευσης του συναδέλφου Κούλμαν δεν παρατάθηκε, ενώ επίκειται και η κατάταξη στο στράτευμα για όσους είναι γεννημένοι το έτος 1908.
Οργανωτικά θέματα
Λόγω της μείωσης του σχολικού έτους, κρίνεται απαραίτητη η ορθολογική αξιοποίηση του διδακτικού χρόνου. Για κάθε καθηγητή ορίζεται ένας αναπληρωτής, ο οποίος θα αναλαμβάνει τη διεξαγωγή του μαθήματος σε περίπτωση ανάγκης. Οι καθυστερήσεις των μαθητών θα καταχωρίζονται στο απουσιολόγιο με ακρίβεια λεπτού. Οι καθηγητές παρακαλούνται όπως φροντίζουν να κρατούν τους μαθητές μονίμως απασχολημένους με εργασίες, ακόμα και όταν οι τάξεις έχουν κενή ώρα. Στη συνέχεια, αναφέρεται ότι πρέπει να αποφεύγεται η σωματική τιμωρία των παιδιών. Απαγορεύεται ρητώς η επιβολή σωματικής ποινής στα κορίτσια. Αντίθετα, η άσκηση σωματικής βίας στα αγόρια επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση μόνο σε περίπτωση «παραβατικής συμπεριφοράς» ή εφόσον «απειλείται το κύρος του εκπαιδευτικού». Σε περίπτωση βροχής ή κακοκαιρίας, οι μαθητές θα παραμένουν κατά τη διάρκεια του διαλείμματος στους διαδρόμους του σχολικού κτιρίου. Κατόπιν, θα εισέρχονται στις τάξεις σιωπηλά και χωρίς χρονοτριβή. Όσοι μαθητές απαλλάσσονται με ιατρική γνωμάτευση από το μάθημα της Φυσικής Αγωγής, θα παραμένουν στο προαύλιο.
Σελίδα 2
Οδηγίες για τη διδασκαλία του μαθήματος
Ο διευθυντής δίνει στα μέλη του διδακτικού προσωπικού οδηγίες για τη διδασκαλία και για τη διόρθωση των γραπτών. Για παράδειγμα, ζητά από τους καθηγητές να αναθέτουν στους μαθητές πολλές γραπτές εργασίες μικρότερης έκτασης. Για το μάθημα της Ορθογραφίας, κρίνει σκόπιμο να σηκώνεται στον πίνακα ένας καλός μαθητής και να γράφει το κείμενο ενώ το υπαγορεύει ο καθηγητής. Σε ό,τι αφορά τα διαγωνίσματα, οι καθηγητές οφείλουν να αξιολογούν και την εμφάνιση του γραπτού. Μετά τη διόρθωση των διαγωνισμάτων, οι εκπαιδευτικοί παρακαλούνται να προσκομίζουν στον διευθυντή του σχολείου ένα καλό, ένα κακό και ένα μέτριο γραπτό. Ο συναγωνιστής Μάιζεν ζητά από τη διεύθυνση να προμηθευτεί τρεις μαυροπίνακες για τη διδασκαλία της γραφής. Οι καθηγητές παρακαλούνται να εφιστούν την προσοχή των μαθητών στη διάκριση ανάμεσα στο «ß» και στο «ss» και να δίνουν βάρος στην καθαρή άρθρωση της γερμανικής γλώσσας, χωρίς έντονες διακυμάνσεις κατά την εκφορά του λόγου.
Ανάθεση ειδικών καθηκόντων
Σε ό,τι αφορά τον καταμερισμό εργασιών και αρμοδιοτήτων, ορίζεται για κάθε μάθημα ένας υπεύθυνος καθηγητής («διευθυντής ειδικότητας»). Επίσης, ορίζονται οι υπεύθυνοι για τη διαχείριση της βιβλιοθήκης του διδακτικού προσωπικού, της βιβλιοθήκης του γυμνασίου, της συλλογής περιοδικών και του κτιριακού εξοπλισμού. Ο διευθυντής ζητά από τους καθηγητές να ελέγξουν σε ποιες αίθουσες διδασκαλίας δεν έχει αναρτηθεί ακόμα το πορτρέτο του Φύρερ. Τα απογευματινά τμήματα αναλαμβάνουν να φροντίζουν με δική τους ευθύνη για την τήρηση των μέτρων συσκότισης. Επίσης, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη να διευθετηθεί το ζήτημα της συσκότισης του γυμναστηρίου. Η μελέτη των μαθητών στο σπίτι δεν πρέπει να υπερβαίνει τη μιάμιση ώρα.
Προσωπικές παρατηρήσεις
Κατά τη γνώμη μου, τα πρακτικά αποτυπώνουν ξεκάθαρα το ναζιστικό πνεύμα της εποχής. Προς μεγάλη μου έκπληξη και δυσαρέσκεια, διαπιστώνω με πόσο ψυχρό και διεκπεραιωτικό τρόπο αντιμετωπίζονται από τον διευθυντή και τους καθηγητές οι σωματικές ποινές, η χρήση σωματικής βίας απέναντι στους μαθητές, η στράτευση των συναδέλφων τους στη Βέρμαχτ, αλλά και πόση σημασία δίνεται στην απουσία των πορτρέτων του Φύρερ από τις αίθουσες διδασκαλίας.
Σελίδα 3
Συνεδρίαση της 12ης Φεβρουαρίου 1942
✎ Αριστομένης-Ζευς Κωτάτης
Σύντομη ιστορική αναδρομή στις γενικότερες εξελίξεις του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Ελλάδα κατά το χρονικό πλαίσιο της συνεδρίασης.
Βρισκόμαστε στο έτος 1942, και συγκεκριμένα στις 12 Φεβρουαρίου, τέσσερις ημέρες πριν από την ίδρυση του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ). Με επικεφαλής τον κομμουνιστή αρχικαπετάνιο Άρη Βελουχιώτη, ο ΕΛΑΣ διεξήγαγε ηρωικό ανταρτοπόλεμο ενάντια στις γερμανικές, ιταλικές και βουλγαρικές δυνάμεις κατοχής, καθώς και στις ελληνικές φασιστικές οργανώσεις που συνεργάζονταν μαζί τους. Στα μέσα του 1942, ο ΕΛΑΣ κήρυξε τον ένοπλο αγώνα ενάντια στους κατακτητές. Στα χρόνια της Κατοχής, ο ΕΛΑΣ αναδείχθηκε στην πιο μαζική και αξιόμαχη στρατιωτική δύναμη της Εθνικής Αντίστασης.
Σελίδα 1
Ακολουθεί μια σύνοψη των πρακτικών από τη συνεδρίαση της 12ης Φεβρουαρίου 1942, με την παρουσία όλων των μελών του γερμανικού διδακτικού προσωπικού, κατά την οποία συζητήθηκαν τα εξής θέματα:
α) Σχολικές εκδηλώσεις
1) Το Σάββατο, 14 Φεβρουαρίου, και η Καθαρά Δευτέρα, 16 Φεβρουαρίου, είναι ημέρες αργίας για το ελληνικό διδακτικό προσωπικό και τους Έλληνες μαθητές. Αντίθετα, το μάθημα του Σαββάτου για τους γερμανόπαιδες θα είναι αφιερωμένο στην Ημέρα του Γερμανικού Ράιχ, ενώ τη Δευτέρα θα πραγματοποιηθεί μονοήμερη εκδρομή στην Καισαριανή και στον Υμηττό.
2) Σε ανταπόδοση της πρόσκλησης στο Τατόι, οι αξιωματικοί της αεροπορικής βάσης θα προσκληθούν λίαν συντόμως σε φιλική συγκέντρωση στις σχολικές εγκαταστάσεις.
3) Ο διευθυντής ενημερώνει τον σύλλογο διδασκόντων για την επικείμενη σχολική επίσκεψη του Πληρεξούσιου του Ράιχ, Γκύντερ Άλτενμπουργκ, και του Έλληνα υπουργού Παιδείας, Κωνσταντίνου Λογοθετόπουλου.¹
4) Η επίσημη τελετή υποδοχής για τους νέους συναγωνιστές θα πραγματοποιηθεί μόλις επιστρέψει από τη Γερμανία ο τοποτηρητής του Ράιχ για την Ελλάδα.
5) Η ημέρα ενημέρωσης γονέων και κηδεμόνων θα συνδυαστεί με την επίδοση των Ελέγχων Προόδου και με μια μικρή έκθεση των μέσων διδασκαλίας. Μια άλλη ημέρα, οι γονείς θα έχουν την ευκαιρία να επισκεφθούν το νηπιαγωγείο του σχολείου.
6) Την 15η Μαρτίου, Ημέρα Μνήμης των Ηρώων, θα διοργανωθούν δύο εκδηλώσεις, ήτοι μία τελετή της Χιτλερικής Νεολαίας και της Εθνικοσοσιαλιστικής Ομοσπονδίας Εκπαιδευτικών με έπαρση της σημαίας, καθώς και μία κοινή ωριαία εκδήλωση, με τη συμμετοχή της γερμανικής και της ελληνικής μαθητικής κοινότητας.
7) Στα γενέθλια του Φύρερ θα πραγματοποιηθεί εορταστική εκδήλωση για τη γερμανική εκπαιδευτική και μαθητική κοινότητα.
¹ Ο δρ Γκύντερ Άλτενμπουργκ (Günther Altenburg, 1894-1984) ήταν Γερμανός διπλωμάτης. Ως Απεσταλμένος Α΄ Τάξεως και Πληρεξούσιος του Ράιχ για την Ελλάδα ήταν ο ανώτατος πολιτικός αξιωματούχος του Γερμανικού Ράιχ στην κατεχόμενη χώρα από τον Μάιο του 1941 έως τον Οκτώβριο του 1943. Η θητεία του συνδέθηκε με τον εκτοπισμό και την εξόντωση των Ελληνοεβραίων της Θεσσαλονίκης, καθώς και με τον Μεγάλο Λιμό που θέρισε τον άμαχο ελληνικό πληθυσμό τον χειμώνα 1941-1942.
Σελίδα 2
β) Οργανωτικά θέματα
Τα πρακτικά αναφέρουν ότι, σε περίπτωση στράτευσης περισσότερων συναδέλφων, θα χρειαστεί να συγχωνευτούν ορισμένες τάξεις των τμημάτων Α και Β.¹
Για το επόμενο σχολικό έτος, κρίνεται σκόπιμη η συγχώνευση των γερμανικών και ελληνικών απολυτηρίων εξετάσεων. Δικαίωμα συμμετοχής θα έχουν όσοι από τους Έλληνες μαθητές φοιτούν φέτος στο τμήμα Β της προτελευταίας τάξης του γυμνασίου και πληρούν τις προϋποθέσεις για την απόκτηση γερμανικού απολυτηρίου (Abitur). Αντίθετα, οι ελληνόπαιδες με χαμηλότερες επιδόσεις στο μάθημα των Γερμανικών [τμήμα Α], δικαιούνται, αφού δώσουν εξετάσεις για το ελληνικό απολυτήριο και εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις, να φοιτήσουν για μία επιπλέον χρονιά στην τελευταία τάξη του γερμανικού γυμνασίου. Για την απόκτηση του ελληνικού απολυτηρίου, καθιερώνεται η υποχρεωτική εξέταση των τελειοφοίτων στο μάθημα των Γερμανικών.
γ) Θέματα διδασκαλίας
1) Ο διευθυντής επισημαίνει ότι ένας ικανοποιητικός αριθμός διαγωνισμάτων έως τις 20 Μαρτίου είναι απαραίτητος για τη διαμόρφωση της βαθμολογίας των μαθητών.
2) Ο διευθυντής υπενθυμίζει ότι τον επόμενο καιρό θα κάνει δειγματοληπτικούς ελέγχους, για να εξακριβώσει την απόδοση των μαθητών στα διαγωνίσματα.
3) Ο σύλλογος διδασκόντων θα γνωστοποιήσει στη διεύθυνση ποιες από τις καθηγήτριες γερμανικής γλώσσας αποδείχθηκαν ιδιαίτερα αποτελεσματικές στην ενισχυτική διδασκαλία.
4) Η διεύθυνση του σχολείου απορρίπτει εκ νέου το αίτημα που έχει διατυπωθεί επανειλημμένα από γονείς Ελλήνων μαθητών για υποχρεωτική χρήση της γερμανικής γλώσσας εκτός του μαθήματος. Αντίθετα, οι γερμανόπαιδες υποχρεούνται να μιλούν στο σχολείο μόνο Γερμανικά.
5) Ο διευθυντής επισημαίνει την αναγκαιότητα της ορθής χρήσης των εποπτικών μέσων διδασκαλίας. Τάσσεται κατά της προβολής κινηματογραφικών ταινιών βασισμένων σε έργα λογοτεχνίας, διότι κρίνει ότι δεν δίνουν παρά μια επιφανειακή εικόνα εν συγκρίσει με το βιβλίο. Για την ενίσχυση της διδασκαλίας, προτείνει να γίνεται εκτεταμένη χρήση εικονογραφικού υλικού από τη συλλογή περιοδικών.
¹ Το σχολείο χωριζόταν σε τμήμα Α και τμήμα Β. Το τμήμα Α απευθυνόταν σε Έλληνες μαθητές με μεγαλύτερες αδυναμίες στα γερμανικά, ενώ στο τμήμα B φοιτούσαν Γερμανοί αλλά και Έλληνες μαθητές με καλή γνώση γερμανικών.
Προσωπικές παρατηρήσεις
Σχολική καθημερινότητα και ναζιστική γλώσσα
- «Ημέρα της Γερμανίας», «συναγωνιστές»
- «Έπαρση της σημαίας», «Ημέρα της Χιτλερικής Νεολαίας και της Εθνικοσοσιαλιστικής Ομοσπονδίας Εκπαιδευτικών»
- «Γενέθλια του Φύρερ» κ.ά.
Τα παραπάνω γλωσσικά παραδείγματα δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για την επίδραση του εθνικοσοσιαλισμού στο σχολείο, στο μάθημα και στο διδακτικό προσωπικό. Οι σχολικές εκδηλώσεις έχουν αμιγώς προπαγανδιστικό χαρακτήρα και προορίζονται είτε μόνο για τους Γερμανούς μαθητές είτε και για τις δύο σχολικές ομάδες.
Σελίδα 3
Συνεδρίαση της 5ης Μαρτίου 1942
✎ Νικόλαος Βότσης
Σύντομη ιστορική αναδρομή στις γενικότερες εξελίξεις του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Ελλάδα κατά το χρονικό πλαίσιο της συνεδρίασης.
Τον Μάρτιο του 1942 συμφωνείται υπέρ της Γερμανίας η εκχώρηση αναγκαστικού δανείου «άνευ πιστωτικού ορίου». Με τη δανειακή σύμβαση που υπογράφεται στις 14 Μαρτίου στη Ρώμη από τους πληρεξούσιους της Ιταλίας και της Γερμανίας στην Ελλάδα, το ελληνικό κράτος υποχρεώνεται να καταβάλει όλα τα έξοδα των δυνάμεων κατοχής (κατοχικό δάνειο). Στη Στερεά Ελλάδα, ο Άρης Βελουχιώτης συγκροτεί τις πρώτες ένοπλες αντάρτικες ομάδες του ΕΛΑΣ.
Σελίδα 1
Ακολουθεί μια σύνοψη των πρακτικών από τη συνεδρίαση της 5ης Μαρτίου 1942, κατά την οποία συζητήθηκαν τα εξής θέματα:
Σχεδιασμός του σχολικού έτους
Οι καταχωρίσεις στο πρώτο μέρος των πρακτικών αφορούν τον σχεδιασμό του σχολικού έτους έως τις πασχαλινές διακοπές. Από τις 23 έως τις 25 Μαρτίου, το διδακτικό προσωπικό θα συνεδριάσει για την τελική διαμόρφωση της βαθμολογίας των μαθητών. Η 23η Μαρτίου προσφέρεται για την αξιολόγηση των μαθητών του δημοτικού σχολείου. Από τις συνεδριάσεις των δύο επόμενων ημερών θα προκύψει κατόπιν η βαθμολογία για τους μαθητές του οκτατάξιου γυμνασίου. Για τη συνεδρίαση της 25ης Μαρτίου, κρίνεται σκόπιμο να έχει προηγηθεί συνεννόηση ανάμεσα στους υπεύθυνους καθηγητές των τάξεων και στο ελληνικό διδακτικό προσωπικό, ενόψει της ελληνικής εθνικής επετείου. Το πρωί της 25ης Μαρτίου θα τεθεί στη διάθεση της Χιτλερικής Νεολαίας.
Βραδιές ενημέρωσης γονέων και κηδεμόνων
Οι γονείς θα ενημερωθούν για την πρόοδο των παιδιών τους κατά το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Απριλίου. Ο διευθυντής παρακαλεί όπως επισημανθούν στους γονείς οι ανεξέλεγκτες διαστάσεις που έχουν λάβει τα ιδιαίτερα μαθήματα, και μάλιστα με σημαντικό μερίδιο ευθύνης εκ μέρους της Γαλλικής Ακαδημίας.
Σελίδα 2
Συγχωνεύσεις τάξεων
Ο διευθυντής υπογραμμίζει εκ νέου την ανάγκη να συγχωνευτούν τα τμήματα Α και Β της τρίτης τάξης του οκτατάξιου γυμνασίου και φέρνει ως παράδειγμα τα μονοθέσια σχολεία της υπαίθρου, όπου ο δάσκαλος έχει να διαχειριστεί ετερογενείς ομάδες, με όπλο την εσωτερική διαφοροποίηση της διδασκαλίας. Μετά τη συγχώνευση, κρίνεται απαραίτητο να δοθεί απόλυτη προτεραιότητα στη διδασκαλία της γερμανικής γλώσσας, με την επιλογή διαφορετικών θεμάτων για τους Γερμανούς και τους Έλληνες μαθητές.
Η λήξη του σχολικού έτους παραμένει αδιασαφήνιστη, δεδομένου ότι δεν είναι βέβαιο αν το ελληνικό σχολικό έτος θα συνεχιστεί έως τα επόμενα Χριστούγεννα. Εν τοιαύτη περιπτώσει, οι Έλληνες τελειόφοιτοι θα έχουν τη δυνατότητα να λάβουν ευρύτερη γερμανική παιδεία και να προετοιμαστούν καλύτερα για τις απολυτήριες εξετάσεις.
Θέματα διδασκαλίας
Στο πρώτο μέρος της σχετικής καταχώρισης στα πρακτικά, ο διευθυντής αναφέρεται στις γλωσσικές ασκήσεις. Ειδικά κατά την υπαγόρευση της ορθογραφίας, απαιτείται απόλυτη πειθαρχία από τους μαθητές. Ο διευθυντής κρίνει ότι τα συνεκτικά κείμενα είναι ακατάλληλα για την εξάσκηση στην ορθογραφία. Αντ’ αυτού, προτείνει τη χρήση μεμονωμένων φράσεων ή λέξεων. Κατά την εξέταση των μαθητών στην ορθογραφία, ο καθηγητής καλείται να βρίσκεται σε συνεχή επαγρύπνηση, ώστε να σχηματίζει μια όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένη εικόνα για τα ορθογραφικά λάθη και να τα συζητά κατόπιν αναλυτικά στην τάξη, με την ορθή γραφή των λέξεων στον πίνακα.
Σελίδα 3
Οδηγίες για τη διδασκαλία του μαθήματος
Ο διευθυντής και οι καθηγητές ανταλλάσσουν απόψεις για τη μεθοδολογία της διδασκαλίας. Όπως επισημαίνει ο διευθυντής, σημασία έχει η ορθή γλωσσική διατύπωση της κάθε ερώτησης, και συνιστά στους εκπαιδευτικούς να απευθύνουν πρώτα την ερώτηση στο σύνολο της τάξης, προτού σηκώσουν κάποιον συγκεκριμένο μαθητή. Επίσης, τους συμβουλεύει να μιλούν καθαρά και χωρίς διαλεκτική προφορά, έχοντας ως πρότυπο το Εγχειρίδιο γερμανικής ορθοέπειας του Τέοντορ Ζημπς [Theodor Siebs, 1862-1941]. Επίσης, συνιστά στους καθηγητές να αφήνουν τον μαθητή να ολοκληρώσει, χωρίς να τον διακόπτουν. «Η εσωτερική γλωσσική φόρμα αποκτά ολοκληρωμένη μορφή, όταν ο μαθητής πασχίζει να βρει τη σωστή εκφραστική διατύπωση». Επίσης, επισημαίνει στους καθηγητές να υποδεικνύουν στους μαθητές πότε να κρατούν σημειώσεις και προκρίνει «μορφές μαθησιακής εργασίας» για την αφύπνιση του ενδιαφέροντος των μαθητών. Μάλιστα φέρνει ως παράδειγμα την εισήγηση του Επιτρόπου Παιδείας, Ρούντολφ Μπέντσε, να εξετάζονται οι μαθητές στο μάθημα των Γερμανικών με τη μορφή ελεύθερης ομαδικής συζήτησης.
Σε άλλο σημείο διαβάζουμε ότι, σε περίπτωση που κάποιος από τους μαθητές αντιμετωπίζει ιδιαίτερες δυσκολίες στη διεκπεραίωση μιας εργασίας, θα καλείται να την επαναλάβει. Επιπροσθέτως, διευκρινίζεται ότι τα γραπτά τεστ θα συνδέονται πάντοτε με την ύλη του μαθήματος της ημέρας, ενώ θα αποτελούν και τον βασικό κορμό για τα επαναληπτικά διαγωνίσματα. Κατά τη διόρθωση των διαγωνισμάτων, συστήνεται και μια δεύτερη αξιολόγηση των γραπτών.
Σελίδα 4
Ετήσιο πρόγραμμα σπουδών
Κρίνεται απαραίτητη η επανεξέταση του ετήσιου προγράμματος διδασκαλίας στο μάθημα της Ιστορίας. Όπως διαβάζουμε στα πρακτικά της συνεδρίασης, ο διευθυντής τοποθετείται σε βασικά ζητήματα σχετικά με το μάθημα της Ιστορίας και συστήνει στους καθηγητές της Ιστορίας να αποφεύγουν τις εκτενείς αναφορές στην ιστορία της φυλετικής καταγωγής. H διδασκαλία της φυλετικής θεωρίας αποτελεί προτεραιότητα του μαθήματος Εθνικής Πολιτικής Αγωγής και του μαθήματος της Βιολογίας.
Μέσα διδασκαλίας
Στο προτελευταίο μέρος της συνεδρίασης δίνονται οδηγίες για τα μέσα διδασκαλίας. Οι υπεύθυνοι καθηγητές των τμημάτων παρακαλούνται όπως φροντίζουν για την περιποιημένη εμφάνιση της τάξης τους. Ο συναγωνιστής Ρούντολφ αναλαμβάνει την τακτική αντικατάσταση των έργων ζωγραφικής ανά δεκαπενθήμερο. Όσοι συναγωνιστές φεύγουν από την Αθήνα, παρακαλούνται όπως παραχωρούν την επίπλωση του σπιτιού τους στο Διοικητικό Συμβούλιο του σχολείου έναντι αντιτίμου.
Πειθαρχία και τάξη
Το επόμενο θέμα της συνεδρίασης αφορά τη σχολική πειθαρχία και τάξη. Επισημαίνονται οι περιπτώσεις κατά τις οποίες ο κανονισμός επιβάλλει την έγερση των μαθητών από το θρανίο. Έως την πέμπτη τάξη του οκτατάξιου γυμνασίου, οι μαθητές υποχρεούνται να σηκώνονται όρθιοι, ενώ από την έκτη τάξη θα παραμένουν καθιστοί, όταν δίνουν σύντομες απαντήσεις. Δεν επιτρέπεται στους μαθητές να εισέρχονται στις αίθουσες των ειδικοτήτων χωρίς τον αρμόδιο καθηγητή, ενώ απαγορεύεται ρητώς η είσοδός τους στην αίθουσα των καθηγητών. Παρακαλούνται οι καθηγητές όπως επισημαίνουν στους μαθητές τους να διατηρούν καθαρούς τους χώρους του σχολείου.
Λοιπά θέματα
Κατά τη διάρκεια των πασχαλινών διακοπών, συστήνεται στους καθηγητές να αποφύγουν τις μετακινήσεις εκτός των συνόρων της Ελλάδας, λόγω των υφιστάμενων κυκλοφοριακών προβλημάτων. Όσοι κατέχουν αξιώματα στο Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα ή στις οργανώσεις του παρακαλούνται να το δηλώνουν στον διευθυντή.
Σελίδα 5
Προσωπικές παρατηρήσεις
Με μια πρώτη ματιά, η συνεδρίαση θυμίζει συνεδρίαση ρουτίνας του συλλόγου διδασκόντων, αν και η συζήτηση για το ετήσιο πρόγραμμα σπουδών δεν αφήνει αμφιβολίες για τον εθνικοσοσιαλιστικό ιδεολογικό προσανατολισμό στο μάθημα της Ιστορίας και της Βιολογίας. Ας μην ξεχνάμε, όμως, ότι εκείνη την εποχή το συγκεκριμένο φαινόμενο ήταν ο κανόνας. Στην πραγματικότητα, δεν είναι να απορεί κανείς ότι το 1942 η ναζιστική ιδεολογία ήταν κυρίαρχη σ’ ένα γερμανικό σχολείο του εξωτερικού. Από την εξέταση των πρακτικών της συνεδρίασης διαπίστωσα ότι ορισμένοι σχολικοί κανόνες εξακολουθούν να ισχύουν ακόμα και σήμερα.
Σελίδα 6
Συνεδρίαση της 12ης Μαρτίου 1942
✎ Αγγελική-Μαρία Καραγιάννη
Σύντομη ιστορική αναδρομή στις γενικότερες εξελίξεις του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Ελλάδα κατά το χρονικό πλαίσιο της συνεδρίασης.
Το 1942 είναι μια χρονιά καθοριστική για την Ελλάδα. Στις 16 Φεβρουαρίου ιδρύεται με απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (ΕΛΑΣ), με σκοπό τον ένοπλο αγώνα ενάντια στις γερμανικές και ιταλικές δυνάμεις κατοχής. Τον Μάρτιο, ο Άρης Βελουχιώτης, στέλεχος του ΚΚΕ και αρχικαπετάνιος του ΕΛΑΣ, συγκροτεί στη Στερεά Ελλάδα τις πρώτες ένοπλες αντάρτικες ομάδες.
Σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο, διεξάχθηκε η συνεδρίαση του συλλόγου διδασκόντων της Γερμανικής Σχολής Αθηνών. Παρόντες ήταν ο διευθυντής και οι καθηγητές του γερμανικού διδακτικού προσωπικού, εκτός από τους κυρίους Ρότκε και Βολφ.
Ακολουθεί μια σύνοψη των πρακτικών από τη συνεδρίαση της 4ης Ιουνίου 1942, κατά την οποία συζητήθηκαν τα εξής θέματα:
Προγραμματισμός αθλητικών εκδηλώσεων
Στη συνεδρίαση της 12ης Μαρτίου 1942, η συζήτηση στρέφεται κυρίως γύρω από την επαναφορά των αθλητικών αγώνων εφήβων, τον προγραμματισμό μιας αθλητικής γιορτής με γυμναστικές επιδείξεις και τον εορτασμό της Ημέρας Μνήμης των Ηρώων. Άλλα θέματα αφορούν τις προετοιμασίες για τις απολυτήριες εξετάσεις, τα μέσα διδασκαλίας και τα απογευματινά τμήματα.
Ο διευθυντής χαιρετίζει με ιδιαίτερη ικανοποίηση την επαναφορά των αθλητικών αγώνων εφήβων από τη φετινή χρονιά. Για τη διοργάνωση της αθλητικής γιορτής, προτείνει το Παναθηναϊκό Στάδιο, και μάλιστα με παράλληλη εξέταση των τελειοφοίτων στα αγωνίσματα στίβου για το μάθημα της Φυσικής Αγωγής. Ως πιθανή ημερομηνία ορίζεται η 20η Μαΐου ή μια άλλη μέρα της επόμενης εβδομάδας.
Εκτός αυτού, ο διευθυντής εκφράζει την επιθυμία να διοργανωθεί προς το τέλος του σχολικού έτους μια γιορτή με γυμναστικές επιδείξεις στο προαύλιο του σχολείου, με προσκεκλημένους τον Επίτροπο Παιδείας του Ράιχ και άλλους επισήμους. Ωστόσο, ο διευθυντής μεταθέτει το θέμα για την επόμενη συνεδρίαση και προτείνει να αξιοποιηθεί το μεσοδιάστημα για τον συντονισμό με τους καθηγητές Φυσικής Αγωγής. Επίσης, προσθέτει ότι ο Επίτροπος του Ράιχ θεωρεί απαραίτητη τη συμμετοχή της χορωδίας στις αθλητικές εκδηλώσεις και παρακαλεί τον καθηγητή Ωδικής όπως αρχίσει εγκαίρως με την επιλογή των κατάλληλων τραγουδιών. Σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή των Ελλήνων μαθητών, ο διευθυντής αφήνει το ερώτημα ανοιχτό.
Σελίδα 1
Η Ημέρα Μνήμης των Ηρώων
Με αφορμή την Ημέρα Μνήμης των Ηρώων, αποφασίζεται ο εορτασμός της επετείου την Κυριακή, 14 Μαρτίου, με έπαρση της σημαίας στο προαύλιο του σχολείου. Η διοργάνωση της σύντομης ομαδικής εκδήλωσης ανατίθεται στη Χιτλερική Νεολαία και στην Εθνικοσοσιαλιστική Ομοσπονδία Εκπαιδευτικών. Θα ακολουθήσει ομαδικός εορτασμός στην αίθουσα εκδηλώσεων, με τη συμμετοχή των Γερμανών και των Ελλήνων. Παρακαλούνται οι συναγωνιστές δρ Ρούντολφ και δρ Κάσπαρ όπως αναλάβουν τις προετοιμασίες και την τεχνική υποστήριξη της εκδήλωσης.
Προγραμματισμός των απολυτηρίων εξετάσεων
Στη συνεδρίαση, η συζήτηση δεν εστιάζει μόνο στον σχεδιασμό και στις προετοιμασίες των εορταστικών και επετειακών εκδηλώσεων, αλλά στρέφεται και γύρω από σημαντικά θέματα σχολικής λειτουργίας, όπως, για παράδειγμα, τη διεξαγωγή των απολυτηρίων εξετάσεων.
Οδηγίες προς το διδακτικό προσωπικό
Καταρχάς, ο διευθυντής ζητά από τους καθηγητές των ειδικοτήτων να υποβάλουν στον συναγωνιστή Λύντερ μια συνοπτική αξιολόγηση των τελειοφοίτων. Επίσης, υπογραμμίζει ότι τα βιογραφικά σημειώματα των μαθητών δεν θα πρέπει να είναι ούτε πολύ σύντομα ούτε ιδιαίτερα μακροσκελή. Στη συνέχεια, επισημαίνει τις ελλιπείς γνώσεις των τελειοφοίτων στο μάθημα των Λατινικών και κρίνει απαραίτητο να αυξηθούν οι ώρες διδασκαλίας. Αν χρειαστεί, το σχολείο θα συγκροτήσει και απογευματινά τμήματα ενισχυτικής διδασκαλίας. Το απογευματινό μάθημα Φυσικής Αγωγής κρίνεται εξίσου απαραίτητο για την προετοιμασία των μαθητών στα αγωνίσματα στίβου. Στη συνέχεια, μαθαίνουμε για τις δυσκολίες που προκύπτουν από το γεγονός ότι οι μαθητές της τελευταίας τάξης του γυμνασίου δεν διδάσκονται ούτε Σχέδιο ούτε Μουσική. Ο συναγωνιστής Μάιζεν προτείνει την προαιρετική συμμετοχή των μαθητών στο μάθημα του Σχεδίου. Ο διευθυντής επισημαίνει ότι τα γραπτά των εξεταζομένων οφείλουν να βρίσκονται στη διάθεση του Επιτρόπου Παιδείας. Επίσης, οι μαθητές έχουν την επιλογή να υποβάλουν εργασία έτους σε ορισμένα μαθήματα
Σελίδα 2
Μέσα διδασκαλίας
Όπως διαβάζουμε στα πρακτικά, οι καθηγητές καλούνται να παραλάβουν τα νέα εποπτικά μέσα διδασκαλίας από το γραφείο της διεύθυνσης. Μεταξύ άλλων, κρίνεται σκόπιμη η απογραφή των πινακιδίων για την εξάσκηση των μαθητών στη νέα γερμανική γραφή (Normalschrift) και η αντικατάσταση των εποπτικών μέσων διδασκαλίας, έτσι ώστε να διευκολύνεται η μετακίνηση και η ανάρτησή τους στον πίνακα διδασκαλίας. Επί τη ευκαιρία, ο διευθυντής ζητά να γίνει απογραφή του εξοπλισμού των σχολικών τάξεων. Για τις διακοπές των απογευματινών τμημάτων ισχύει ό,τι και για τα πρωινά τμήματα του σχολείου.
Στο τέλος της συνεδρίασης υπενθυμίζεται ότι εκκρεμεί η δήλωση συμμετοχής της Α′ τάξης του δημοτικού στο μαθητικό συσσίτιο. Επίσης, ο διευθυντής ενημερώνει τα μέλη του διδακτικού προσωπικού ότι, τη δεδομένη στιγμή, το σχολείο αριθμεί 460 μαθητές.
Προσωπικές παρατηρήσεις
Στη συνεδρίαση της 12ης Μαρτίου 1942, τα μέλη του διδακτικού προσωπικού ασχολούνται με συνήθη σχολικά ζητήματα, όπως ο προγραμματισμός σχολικών εκδηλώσεων, η διδασκαλία και οι απολυτήριες εξετάσεις. Αξιοπερίεργο είναι το γεγονός ότι το σχολείο σκοπεύει να διοργανώσει μια μεγάλη γιορτή με αθλητικούς αγώνες και γυμναστικές επιδείξεις, μάλλον προς τιμήν του Επιτρόπου Παιδείας του Ράιχ, ενώ την ίδια στιγμή ο πόλεμος μαίνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη και η Ελλάδα στενάζει κάτω από τον ζυγό της βάναυσης γερμανικής κατοχής. Επομένως, το ερώτημα είναι πώς θα συμμετάσχουν οι μαθητές σε μια αθλητική γιορτή ύστερα από τον Μεγάλο Λιμό που έπληξε την Ελλάδα τον χειμώνα του 1941-1942. Η διεξαγωγή των απολυτηρίων εξετάσεων είναι πρωτεύον ζήτημα για κάθε σχολείο. Ο σχεδιασμός τους δεν παρουσιάζει κάτι το ασυνήθιστο. Αντίθετα, η εκδήλωση για την Ημέρα Μνήμης των Ηρώων, με τη συμμετοχή τόσο της Χιτλερικής Νεολαίας όσο και της Εθνικοσοσιαλιστικής Ομοσπονδίας Εκπαιδευτικών, έρχεται να επιβεβαιώσει την απόλυτη κυριαρχία της ναζιστικής ιδεολογίας στην καθημερινότητα του σχολείου.
Σελίδα 3
Συνεδρίαση της 4ης Ιουνίου 1942
✎ Λουδοβίκος Μπίτζιος
Σύντομη ιστορική αναδρομή στις γενικότερες εξελίξεις του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Ελλάδα κατά το χρονικό πλαίσιο της συνεδρίασης.
Οι επιτυχίες του κεραυνοβόλου πολέμου (Blitzkrieg) είναι πλέον παρελθόν. Το έτος 1942 βρίσκει τη Βέρμαχτ με σημαντικές ήττες και βαριές απώλειες τόσο στη Σοβιετική Ένωση όσο και στη βόρεια Αφρική. Στις 14 Ιουνίου 1942, οι Γερμανοί κατακτητές εκτελούν πενήντα ομήρους στο Ηράκλειο της Κρήτης.
Ακολουθεί μια σύνοψη των πρακτικών από τη συνεδρίαση της 4ης Ιουνίου 1942.
Παρόντα είναι τα μέλη του γερμανικού διδακτικού προσωπικού.
Ο διευθυντής διαβάζει στην ολομέλεια της συνεδρίασης το διάταγμα του γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών σχετικά με την άδεια αναψυχής για τους εκπαιδευτικούς που απασχολούνται σε σχολεία του εξωτερικού.
1) Οι εκπαιδευτικοί δικαιούνται 21 ημέρες άδεια αναψυχής.
2) Κατά το υπόλοιπο διάστημα των διακοπών τους, υποχρεούνται να είναι διαθέσιμοι στις κατά τόπους αντιπροσωπείες του Ράιχ ή στους επικεφαλής της περιφερειακής διοίκησης.
3) Λόγω των κυκλοφοριακών προβλημάτων, απαγορεύονται οι ταξιδιωτικές μετακινήσεις προς τη Γερμανία, εκτός από ειδικές περιπτώσεις και κατόπιν υποβολής σχετικού αιτήματος προς το γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών.
Σελίδα 1
Στα πρακτικά γίνεται λόγος για μια εγκύκλιο του γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών προς τις αντιπροσωπείες του Ράιχ στα κράτη της νοτιοανατολικής Ευρώπης, με την οποία προτείνεται στους εκπαιδευτικούς που υπηρετούν στην Ελλάδα να μετατεθούν στα εν λόγω κράτη και να περάσουν εκεί τις 21 ημέρες της άδειας αναψυχής. Η υπηρεσία εξετάζει την πιθανότητα να κληθούν να υπηρετήσουν την άδειά τους στην Ουγγαρία, στην Κροατία κτλ. Η επόμενη καταχώριση αναφέρεται στην εισήγηση του πολιτιστικού ακόλουθου για τη δημιουργία τμημάτων εκμάθησης της γερμανικής γλώσσας στην ελληνική επαρχία και στην Κρήτη και τη στελέχωσή τους από εκπαιδευτικούς του σχολείου. Από τους ερωτηθέντες καθηγητές, ορισμένοι δηλώνουν πρόθυμοι να αναλάβουν τη διδασκαλία. Όσοι από τους συναγωνιστές και τις συναγωνίστριες επιθυμούν να ταξιδέψουν στη Γερμανία, παρακαλούνται όπως υποβάλουν σχετικό αίτημα έως τις 8 Ιουνίου.
Σελίδα 2
Επικείμενη επιθεώρηση του σχολείου
Ο Επίτροπος Παιδείας του Ράιχ θα επιθεωρήσει το σχολείο στις 5 Ιουνίου. Οι προετοιμασίες για την επιθεώρηση του μαθήματος της γερμανικής γλώσσας ανατίθενται στον συναγωνιστή Λύντερ. Τα τετράδια των διαγωνισμάτων και η αναλυτική βαθμολογία των μαθητών κάθε τάξης οφείλουν να βρίσκονται στη διάθεση του Επιτρόπου. Οι καθηγητές παρακαλούνται όπως επισημάνουν στους μαθητές τους να προσέλθουν στην ώρα τους. Ιδιαίτερη έμφαση ενόψει της επικείμενης επιθεώρησης δίνεται στην άψογη καθαριότητα των κτιριακών εγκαταστάσεων και του προαύλιου χώρου.
Απολυτήριες εξετάσεις
Η παρουσία στις προφορικές απολυτήριες εξετάσεις είναι υποχρεωτική για όλα τα μέλη του διδακτικού προσωπικού. Για την τελετή αποφοίτησης της 11ης Ιουνίου, παρακαλείται ο συναγωνιστής Μπαίμε όπως υποβάλει στη διεύθυνση τα τραγούδια που θα επιλέξει για τη χορωδία. Στο επίσημο μέρος της εκδήλωσης συμπεριλαμβάνονται η επίδοση της βαθμολογίας των εξετάσεων, η δωρεά βιβλίων και η ομιλία του διευθυντή. Θα ακολουθήσει εορταστική εκδήλωση, με τη συμμετοχή των αποφοίτων και των γονέων τους, της διοίκησης του σχολείου και όλων των διδασκόντων.
Ποικίλα θέματα
Ως προς την επιδημία εξανθηματικού τύφου, επισημαίνεται ότι δεν θα γίνονται δεκτά στο σχολείο όσα παιδιά μετακινούνται με δημόσια μέσα συγκοινωνίας. Παρακαλούνται οι καθηγητές όπως παρακολουθούν όσα παιδιά προσέρχονται στο σχολείο ακάθαρτα και όπως φροντίζουν για την άψογη καθαριότητα των τάξεων και των λοιπών χώρων του σχολείου. Τέλος, ο διευθυντής ζητά από τους εκπαιδευτικούς να εξακριβώσουν με πάσα διακριτικότητα ποια παιδιά παρακολουθούν μαθήματα αγγλικών κατ’ οίκον.
Αρμοδιότητες Διοικητικού Συμβουλίου
Ο διευθυντής διευκρινίζει ότι το Διοικητικό Συμβούλιο εκπροσωπεί τον Σύλλογο της Γερμανικής Σχολής Αθηνών και δεν είναι αρμόδιο για διορισμούς και απολύσεις ούτε για τις δαπάνες και τα οικονομικά του σχολείου.
Σελίδα 3
Συνεδρίαση της 17ης Ιουνίου 1942
✎ Αλίκη Πορτοσάλτε
Σύντομη ιστορική αναδρομή στις γενικότερες εξελίξεις του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Ελλάδα κατά το χρονικό πλαίσιο της συνεδρίασης.
Οι ημερομηνίες που ξεχωρίζουν είναι η 14η Ιουνίου και η 11η Ιουλίου 1942. Στις 14 Ιουνίου, δηλαδή τρεις ημέρες πριν από τη συνεδρίαση, οι Γερμανοί κατακτητές εκτελούν στο Ηράκλειο της Κρήτης πενήντα ομήρους, σε αντίποινα για τα σαμποτάζ σε δύο αεροδρόμια του νησιού. Στις 11 Ιουλίου, οι γερμανικές Αρχές καλούν όλους τους Εβραίους άρρενες πολίτες της Θεσσαλονίκης ηλικίας από 18 έως 45 ετών να παρουσιαστούν στην πλατεία Ελευθερίας, όπου εξευτελίζονται δημοσίως και απογράφονται, για να σταλούν σε κάτεργα.
Ενώ οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής σπέρνουν τον τρόμο στον άμαχο ελληνικό πληθυσμό, η Γερμανική Σχολή Αθηνών ακολουθεί την εύρυθμη λειτουργία της.
Ακολουθεί μια σύνοψη των πρακτικών από τη συνεδρίαση της 17ης Ιουνίου 1942.
Στη συνεδρίαση της 17ης Ιουνίου 1942, οι καθηγητές συζητούν θέματα που έχουν να κάνουν με τη λήξη του σχολικού έτους, τις ημερομηνίες για τον καθορισμό της τελικής βαθμολογίας και τις σχολικές διακοπές. Στη συνεδρίαση συμμετέχουν όλα τα μέλη του γερμανικού διδακτικού προσωπικού, πλην των δικαιολογημένων απόντων.
Οργανωτικά θέματα
Οι υπεύθυνοι καθηγητές των τάξεων παρακαλούνται να καταχωρίσουν τους βαθμούς στις βαθμολογικές καταστάσεις, κατόπιν συνεννόησης με τους καθηγητές των ειδικοτήτων.
Σελίδα 2
Η τελετή λήξης του σχολικού έτους θα πραγματοποιηθεί στις 27 Ιουνίου, μετά το τέλος της τρίτης ώρας, με την επίδοση των ελέγχων προόδου και την απονομή επάθλων για τους μαθητές των τριών τελευταίων τάξεων του γυμνασίου. Από δύο βιβλία ο καθένας θα λάβουν οι Γερμανοί μαθητές ως επιβράβευση για τις άριστες επιδόσεις τους, καθώς και οι Έλληνες μαθητές ως επιβράβευση για την άψογη χρήση της γερμανικής γλώσσας.
Σχολικές διακοπές
Στο δεύτερο μέρος της συνεδρίασης, η συζήτηση στρέφεται γύρω από θέματα σχετικά με τις άδειες και τις σχολικές διακοπές. Μετά την ανάγνωση ενός τηλεγραφήματος του γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών, ο διευθυντής ρωτά ποιοι από τους καθηγητές είναι διατεθειμένοι να φύγουν για την Κροατία. Σύμφωνα με τον δρα Βρέντε, Επιτετραμμένο του Ράιχ στην Ελλάδα και πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου της Γερμανικής Σχολής Αθηνών, το τηλεγράφημα απευθύνεται σε όσους συναγωνιστές βρίσκονται εν αναμονή της κατάταξής τους στη Βέρμαχτ. Όλοι οι συναγωνιστές εκφράζουν την επιθυμία να επισκεφθούν τη Γερμανία. Οι συναγωνιστές Γκρόιλιχ, Κούλμαν και Ζήγκμουντ δηλώνουν πρόθυμοι να περάσουν το καλοκαίρι στην Κροατία, εφόσον εκδοθεί ταξιδιωτική άδεια για τα μέλη των οικογενειών τους.
Σελίδα 2
Ο διευθυντής του σχολείου ενημερώνει το διδακτικό προσωπικό ότι ο μισθός του Ιουλίου μπορεί να εκταμιευθεί στο ακέραιο ή εν μέρει στην Αθήνα. Για όσους παραμείνουν στην Αθήνα, δικαιούνται και το ανάλογο επίδομα εκτός έδρας. Επίσης, πληροφορεί τους καθηγητές ότι τα εισιτήρια για τη μετάβαση στη Γερμανία θα είναι διαθέσιμα από τις 18 Ιουνίου στον Σταθμό Λαρίσης. Τραπεζογραμμάτια αξίας έως και 200 δραχμών/ κατοχικών μάρκων θα εκταμιεύονται από το τοπικό υποκατάστημα της Τράπεζας του Ράιχ. Στη Βουδαπέστη, οι καθηγητές δικαιούνται να ανταλλάσσουν συνάλλαγμα αξίας έως και 10 γερμανικών μάρκων ημερησίως. Τέλος, διευκρινίζονται διάφορα θέματα ταξιδιωτικού περιεχομένου, όπως, για παράδειγμα, η έκδοση βεβαιώσεων μετακίνησης για τη μετάβαση σε παραθεριστικούς προορισμούς.
Μέσα διδασκαλίας
Στο τρίτο και τελευταίο μέρος της συνεδρίασης, υπενθυμίζεται στους διευθυντές των ειδικοτήτων να φροντίσουν για την έγκαιρη προμήθεια βιβλίων και τετραδίων για το επόμενο σχολικό έτος. Ορισμένοι καθηγητές ζητούν από τον διευθυντή την άδεια να παραγγείλουν υλικά για το μάθημα των Εικαστικών και άλλα μικρότερα μέσα διδασκαλίας.
Προσωπικές παρατηρήσεις
Με μια πρώτη ματιά, η συνεδρίαση δεν μοιάζει να διαφέρει από τις συνηθισμένες συνεδριάσεις ενός συλλόγου διδασκόντων. Οι καθηγητές συζητούν καθημερινά και μάλλον τετριμμένα θέματα, που έχουν να κάνουν με την οργάνωση της σχολικής λειτουργίας. Ωστόσο, δεν παύει να προξενεί έκπληξη το γεγονός ότι, ενώ όλη η Ευρώπη βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση, οι καθηγητές συζητούν τόσο διεξοδικά για το θέμα των διακοπών.
Σελίδα 3
Συνεδρίαση της 22ας Οκτωβρίου 1942
✎ Αλεξάνδρα Ευθυμίου
Σύντομη ιστορική αναδρομή στις γενικότερες εξελίξεις του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Ελλάδα κατά το χρονικό πλαίσιο της συνεδρίασης.
Το έτος 1942 αποτελεί ορόσημο, όχι μόνο για την πορεία του Β′ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά για τη Γερμανική Σχολή Αθηνών. Με την είσοδο των ΗΠΑ στον πόλεμο, η σύρραξη κλιμακώνεται και προσλαμβάνει παγκόσμιες διαστάσεις, ενώ μέχρι εκείνη τη στιγμή περιοριζόταν στο έδαφος της Ευρώπης. Η αρχική υποχώρηση του Κόκκινου Στρατού επιτρέπει στα γερμανικά στρατεύματα να προελάσουν ως τις περιοχές του Ντον, του Βόλγα και του Καυκάσου. Το καλοκαίρι του 1942, το Τρίτο Ράιχ βρίσκεται στο απόγειο της επεκτατικής ισχύος του, προτού ο πόλεμος πάρει τελείως διαφορετική τροπή, όταν στις 22 Νοεμβρίου οι αξιόμαχες δυνάμεις του Κόκκινου Στρατού εγκλωβίζουν στο Στάλινγκραντ την 6η Στρατιά της Βέρμαχτ.
Στην Ελλάδα, συγκροτείται η Εθνική Αντίσταση ενάντια στους Γερμανούς κατακτητές. Στις 20 Σεπτεμβρίου 1942, μέλη της ΠΕΑΝ (Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων) ανατινάζουν με αυτοσχέδιο εκρηκτικό μηχανισμό τα γραφεία της φιλοναζιστικής οργάνωσης ΕΣΠΟ (Εθνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση) στη συμβολή των οδών Πατησίων και Γλάδστωνος. Οι νεαροί αγωνιστές συλλαμβάνονται και εκτελούνται από τους Γερμανούς κατακτητές στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Η αγωνίστρια Ιουλία Μπίμπα, η οποία μετέφερε τη βόμβα σε μια τσάντα για ψώνια, αποκεφαλίστηκε αργότερα σε γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Ακολουθεί μια σύνοψη των πρακτικών από τη συνεδρίαση της 22ας Οκτωβρίου 1942, κατά την οποία συζητήθηκαν τα εξής θέματα:
Εθνικοσοσιαλιστικές επέτειοι
Ενώ η κατοχική τρομοκρατία κλιμακώνεται στους δρόμους γύρω από τη Γερμανική Σχολή Αθηνών, οι καθηγητές του σχολείου συζητούν με την ησυχία τους για τις χριστουγεννιάτικες γιορτές και το πρόγραμμα διδασκαλίας, καθώς και για την Ημέρα Μνήμης των Πεσόντων της 9ης Νοεμβρίου 1923, δηλαδή την επέτειο του «πραξικοπήματος της μπιραρίας» για την ανατροπή της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης από τον Χίτλερ και την αποτυχημένη κατάληψη της εξουσίας από το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα.
Σε ό,τι αφορά την Ημέρα Μνήμης των Πεσόντων της 9ης Νοεμβρίου 1923, η γερμανική κοινότητα θα διοργανώσει κοινή εκδήλωση με τη Βέρμαχτ. Αντί του μαθήματος της πρώτης ώρας, το πρωί της 9ης Νοεμβρίου θα γίνει έπαρση της σημαίας. Ο διευθυντής αναθέτει στον συναγωνιστή Μπαίμε την επιλογή των τραγουδιών και ζητά από τον συναγωνιστή Γκρόιλιχ να επιλέξει τα εορταστικά συνθήματα.
Χριστουγεννιάτικες γιορτές
Όπως όλες οι σχολικές εκδηλώσεις, έτσι και οι χριστουγεννιάτικες γιορτές σχεδιάζονται και οργανώνονται από τους εκπαιδευτικούς. Αν και η αρχική ιδέα ήταν να χωριστούν οι μαθητές σε τέσσερις ομάδες και να συμμετάσχουν σε τέσσερις διαφορετικές γιορτές, το έτος 1942 αποφασίζεται να διοργανωθούν συνολικά μόνο τρεις χριστουγεννιάτικες γιορτές, ξεχωριστά για το νηπιαγωγείο, το δημοτικό και τις οκτώ τάξεις του γυμνασίου. Την προσωπική εποπτεία της γιορτής για το δημοτικό αναλαμβάνει για τη φετινή χρονιά ο ίδιος ο διευθυντής του σχολείου. Ο συντονισμός των άλλων δύο γιορτών ανατίθεται σε μια επιτροπή αποτελούμενη από τους συναγωνιστές Μάιζεν και Ζήγκμουντ και τις συναγωνίστριες Σρεκ και Μόζεκε, οι οποίοι αναλαμβάνουν να επιλέξουν τους ομιλητές, να σχεδιάσουν το εορταστικό πρόγραμμα και να φροντίσουν για τον στολισμό του χριστουγεννιάτικου δέντρου.
Σελίδα 1
Θέματα διδασκαλίας
Ο διευθυντής υπενθυμίζει ότι από κάθε διαγώνισμα θα παραδίδονται στον ίδιο τρία τετράδια με ένα καλό, ένα μέτριο και ένα κακό γραπτό, και ότι οι καθηγητές οφείλουν να δίνουν σημασία και στην άψογη εμφάνιση του γραπτού. Επίσης, συστήνει στους εκπαιδευτικούς να μελετήσουν προσεκτικά τις σημειώσεις του Επιτρόπου Παιδείας στην επιστημονική επετηρίδα του Γερμανικού Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και προπάντων τις παρατηρήσεις του για τη διδακτική μεθοδολογία. Τα σχολεία του εξωτερικού καλούνται να ευθυγραμμιστούν ολοένα και περισσότερο με τις διατάξεις που ισχύουν για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα στη Γερμανία. Στη συνέχεια, επισημαίνει την ανάγκη να τροποποιηθεί το πρόγραμμα διδασκαλίας για το μάθημα της Ιστορίας και των Μαθηματικών. Ως εκ τούτου, οι καθηγητές θα ακολουθούν μέχρι την προτελευταία τάξη του γυμνασίου το ελληνικό πρόγραμμα διδασκαλίας, αλλά θα εφαρμόζουν στην τελευταία τάξη το γερμανικό πρόγραμμα. Σύμφωνα με τα πρακτικά, ο διευθυντής αναθέτει στον συναγωνιστή Γκρόιλιχ να παρουσιάσει στην επόμενη συνεδρίαση μια έκθεση σχετικά με την ευθυγράμμιση του γερμανικού και του ελληνικού προγράμματος διδασκαλίας στο μάθημα της Ιστορίας.
Σελίδα 2
Θέματα σχολικής πειθαρχίας
Σε ό,τι αφορά τη σχολική πειθαρχία και τάξη, ο διευθυντής επισημαίνει στους καθηγητές ότι οι μαθητές πρέπει να προσέρχονται στην ώρα τους στο σχολείο. Οι καθυστερήσεις θα καταχωρίζονται στο απουσιολόγιο με ακρίβεια λεπτού. Επίσης, υπογραμμίζει ότι απαγορεύεται στους καθηγητές να απομακρύνουν τους μαθητές από την αίθουσα εν ώρα διδασκαλίας λόγω κακής διαγωγής ή άλλου παραπτώματος. Είναι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε μαθητή να παρακολουθεί το μάθημα.
Σε ό,τι αφορά τη συζήτηση για τα διαλείμματα, διευκρινίζεται ότι, με την παράταση του διαλείμματος μετά την τέταρτη ώρα, οι μαθητές θα έχουν στο εξής δύο διαλείμματα διάρκειας 15 λεπτών το καθένα. Σύμφωνα με τα πρακτικά της συνεδρίασης, ο νέος κανονισμός για τους μαθητές είναι αυστηρότερος. Οι μαθητές υποχρεούνται να αποδίδουν χαιρετισμό σε όλους τους καθηγητές. Ο διευθυντής επισημαίνει ότι για παιδαγωγικούς λόγους είναι απαραίτητη και η ανταπόδοση του χαιρετισμού εκ μέρους των εκπαιδευτικών.
Οι μαθητές στο μικροσκόπιο του συλλόγου διδασκόντων
Οι καθηγητές εξετάζουν μεμονωμένες περιπτώσεις μαθητών. Όπως διαβάζουμε στα πρακτικά, ο πατέρας του μαθητή Θ. φέρεται να διέφυγε στην Αίγυπτο. Επίσης, αμφισβητείται η άρια καταγωγή ενός μαθητή και μίας μαθήτριας. Μάλιστα στην περίπτωση της μαθήτριας, έχει διαπιστωθεί ότι ασκεί κακή επιρροή στην τάξη. Επομένως, συστήνεται η μετεγγραφή της σε ελληνικό σχολείο.
Σελίδα 2
Επίδομα για την εκτός έδρας απασχόληση
Όσον αφορά το επίδομα εκτός έδρας, ο διευθυντής ενημερώνει το διδακτικό προσωπικό ότι σε περίπτωση που κάποιοι από τους συναγωνιστές εξακολουθούν να λαμβάνουν το επίδομα παρά τη διακοπή της εκτός έδρας απασχόλησης, οφείλουν να το δηλώσουν διά της υπηρεσιακής οδού.
Τέλος, μαθαίνουμε ότι το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα σκοπεύει να διοργανώσει και πάλι συγκεντρώσεις της τοπικής οργάνωσης σε μηνιαία βάση. Ο συναγωνιστής Μπαίμε ενημερώνει τους συναδέλφους για την πρώτη πολιτιστική βραδιά της κομματικής οργάνωσης Kraft durch Freude (Ισχύς διά της χαράς) στους χώρους της Γερμανικής Σχολής Αθηνών.
Προσωπικές παρατηρήσεις
Τα πρακτικά της συνεδρίασης αποτυπώνουν ξεκάθαρα το παιδαγωγικό πνεύμα της εποχής. Δεν χωρά αμφιβολία ότι, κατά την περίοδο του ναζισμού, η Γερμανική Σχολή Αθηνών ήταν ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα απολύτως ευθυγραμμισμένο με τις αρχές του Τρίτου Ράιχ. Σοκαριστικό είναι για μένα το γεγονός ότι ακόμα και οι μαθητές της Γερμανικής Σχολής Αθηνών εξετάζονταν ως προς την άρια καταγωγή τους. Δεν χρειάζεται να μαντέψουμε τις συνέπειες για τους μη άριους μαθητές. Από τα πρακτικά της συνεδρίασης συμπεραίνουμε ότι οι ατομικές ελευθερίες των μαθητών περιστέλλονταν ολοένα και περισσότερο με την επιβολή αυστηρότερων κανονισμών και ρυθμίσεων.
Σελίδα 4
Συνεδρίαση της 18ης Μαρτίου 1943
✎ Αλεξάνδρα-Ηλιάνα Δημητριάδη
Σύντομη ιστορική αναδρομή στις γενικότερες εξελίξεις του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Ελλάδα κατά το χρονικό πλαίσιο της συνεδρίασης.
Τον Μάρτιο του 1943 αρχίζει η επιχείρηση εκτοπισμού των Εβραίων της Θεσσαλονίκης και άλλων ελληνικών πόλεων από τη γερμανική ζώνη κατοχής, με οργανωτές τους λοχαγούς των Ες Ες, Ντίτερ Βισλιτσένυ και Αλόις Μπρούνερ. Με διαταγή της Γενικής Στρατιωτικής Διοίκησης Θεσσαλονίκης-Αιγαίου, ιδρύεται το Ελληνικό Εθελοντικό Σώμα, με επικεφαλής τον Γεώργιο Πούλο, μια πρώτη δύναμη κρούσης «για την καταπολέμηση των συμμοριτών του ΕΛΑΣ». Λίγους μήνες αργότερα, συγκροτούνται από Έλληνες συνεργάτες των Γερμανών τα παραστρατιωτικά Τάγματα Ασφαλείας.¹
Στις 5 Μαρτίου 1943 διοργανώνεται στην Αθήνα μεγαλειώδης διαδήλωση για τη ματαίωση της πολιτικής επιστράτευσης και την αποστολή ελληνικού εργατικού δυναμικού σε γερμανικά κάτεργα. Κατά τη διάρκεια συμπλοκών με την Αστυνομία Πόλεων, τη Χωροφυλακή και τις δυνάμεις κατοχής, διαδηλωτές εισβάλλουν στο Υπουργείο Εργασίας και καταστρέφουν τους καταλόγους με τα ονόματα των πολιτών που είχαν επιλεγεί, για να σταλούν στη Γερμανία. Το ίδιο κιόλας βράδυ, οι γερμανικές Αρχές ανακοινώνουν ότι αποσύρουν τα σχέδια περί πολιτικής επιστράτευσης. Ακολουθούν πολλές εκτελέσεις Ελλήνων πατριωτών.²
Στις 18 Φεβρουαρίου, δυόμισι εβδομάδες μετά την άνευ όρων παράδοση της 6ης Στρατιάς της Βέρμαχτ στο Στάλινγκραντ, ο υπουργός Προπαγάνδας του Ράιχ, Γιόζεφ Γκαίμπελς, κηρύσσει τον «ολοκληρωτικό πόλεμο». Οι Συμμαχικές δυνάμεις απαντούν, εξαπολύοντας σφοδρές αεροπορικές επιδρομές κατά των γερμανικών πόλεων και του άμαχου πληθυσμού. Τον Ιούλιο του 1943, τα Συμμαχικά στρατεύματα πραγματοποιούν απόβαση στη Σικελία. Σταδιακά, οι Σύμμαχοι αποκτούν τον έλεγχο σε όλα τα μέτωπα του πολέμου.³
Ακολουθεί μια σύνοψη των πρακτικών από τη συνεδρίαση της 18ης Μαρτίου 1943.
Παρόντες είναι ο διευθυντής και όλα τα μέλη του γερμανικού διδακτικού προσωπικού, εκτός από τη δεσποινίδα Ουρφ και τον κύριο Ρούντολφ, οι οποίοι απουσιάζουν λόγω ασθενείας. Κατά τη συνεδρίαση συζητήθηκαν τα ακόλουθα θέματα:
Απολυτήριες εξετάσεις
Γνωστοποιείται ότι, λόγω ασθενείας του υφυπουργού Παιδείας, κυρίου Φλάισμαν, παρών κατά τη διεξαγωγή των εξετάσεων θα είναι ο αναπληρωτής υφυπουργός κύριος Φράιζολντ.
Στη συνέχεια, ανακοινώνονται οι ημερομηνίες για τη διεξαγωγή των απολυτηρίων εξετάσεων, καθώς και οι ημερομηνίες για τις προφορικές εξετάσεις.
1 Απριλίου: Ανάρτηση της μέσης βαθμολογίας
3 Απριλίου: Εξέταση στο μάθημα Φυσικής Αγωγής
5-8 Απριλίου: Γραπτές εξετάσεις
Πρόγραμμα εξετάσεων
- Γερμανικά
- Λατινικά
- Μαθηματικά
- Νέα Ελληνικά
Θέματα διδασκαλίας
Όπως διαβάζουμε στα πρακτικά της συνεδρίασης, πολλοί καθηγητές εκφράζουν παράπονα για την κακή προφορά αρκετών μαθητών. Ο διευθυντής ζητά από τους καθηγητές να δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην καθαρή άρθρωση και στη σωστή προφορά, χωρίς όμως να αποθαρρύνουν τους μαθητές, διακόπτοντας διαρκώς τον ειρμό των λόγων τους. Απεναντίας, οι μαθητές πρέπει να έχουν όσο το δυνατόν περισσότερες ευκαιρίες να αρθρώνουν λόγο στην τάξη. Ως εκ τούτου, ο διευθυντής κρίνει σκόπιμη μια αλλαγή στη διάταξη των θρανίων, έτσι ώστε οι μαθητές να κάθονται αντικριστά.
Σελίδα 1
Απεργιακές κινητοποιήσεις
Ο διευθυντής επισημαίνει ότι οι απεργιακές κινητοποιήσεις της 5ης Μαρτίου είχαν επίδραση και στη Γερμανική Σχολή Αθηνών. Την Παρασκευή, 5 Μαρτίου, απουσίασαν από το σχολείο 45 μαθητές. Οι λόγοι για την απουσία τους εξετάστηκαν ενδελεχώς και κρίθηκαν ικανοποιητικοί, εκτός από τέσσερις περιπτώσεις. Στις τρεις εξ αυτών δεν δόθηκε συνέχεια, ελλείψει αποδεικτικών στοιχείων, ενώ ο τέταρτος μαθητής δήλωσε ότι έκανε αποχή από τα μαθήματα, για να συμμετάσχει στην απεργία και αποβλήθηκε από το σχολείο χωρίς να προβιβαστεί στην επόμενη τάξη. Υπογραμμίζεται ότι, κατά τη διάρκεια της απεργίας, ελήφθησαν όλα τα προληπτικά μέτρα για την ασφαλή μετάβαση των μαθητών στο σχολείο.
Μαθητές εμπιστοσύνης
Όπως διαβάζουμε στα πρακτικά, ο κατάλογος των έμπιστων μαθητών παραμένει σε γενικές γραμμές σταθερός. Για όσους μαθητές έχουν κριθεί ακατάλληλοι και για όσους επέστρεψαν στη Γερμανία, έχουν ήδη βρεθεί αντικαταστάτες. Οι συγκεκριμένοι μαθητές έχουν το καθήκον να αναφέρουν στον διευθυντή αποκλίνουσες συμπεριφορές άλλων μαθητών, προκειμένου να επιληφθεί ο ίδιος του θέματος.
Σελίδα 1
Ποικίλα θέματα
Στο τελευταίο μέρος της συνεδρίασης, οι καθηγητές συζητούν εν συντομία ζητήματα ελάσσονος σημασίας:
Αναβάλλεται μέχρι νεοτέρας η ενημέρωση γονέων και κηδεμόνων και ορίζεται η ημερομηνία λήξης του διδακτικού έτους.
Αναστέλλεται η διάταξη, με την οποία απαγορευόταν στους μαθητές να τρέχουν στο προαύλιο του σχολείου.
Επισημαίνεται ότι, κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων, οι αίθουσες διδασκαλίας και οι αίθουσες των ειδικών μαθημάτων οφείλουν να μένουν κλειδωμένες, δεδομένου ότι χρησιμοποιούνται σε πολλές περιπτώσεις από μαθητές, για να κάνουν τις εργασίες για το σπίτι.
Τέλος, ορίζεται ότι ο κύριος Μπαίμε θα αναλάβει να ενημερώσει τους χρήστες του γυμναστηρίου ότι το σχολείο δεν φέρει ευθύνη για τυχόν απώλεια προσωπικών αντικειμένων.
Προσωπικές παρατηρήσεις
Ιδιαίτερα αξιοσημείωτη είναι η αντίδραση της διεύθυνσης του σχολείου στη συμμετοχή των μαθητών στις απεργιακές κινητοποιήσεις της 5ης Μαρτίου 1943 ενάντια στις γερμανικές δυνάμεις κατοχής. Η διεύθυνση όχι μόνο απαιτεί ικανοποιητικούς λόγους για την απουσία των μαθητών, αλλά και δεν διστάζει να αποβάλει οριστικά από το σχολείο παιδιά που συμμετείχαν στην απεργία. Όλα δείχνουν ότι η Γερμανική Σχολή Αθηνών του 1943 δεν ανεχόταν αποκλίνουσες πολιτικές πεποιθήσεις.
Πηγές:
¹ Sabine Bade, χρονολόγιο της ιστοσελίδας «Gedenkorte Europa 1939-1945», (Ευρωπαϊκοί τόποι μνήμης, 1939-1945), https://www.gedenkorte-europa.eu/de_de/zeittafel.html, ημερομηνία πρόσβασης: 29 Σεπτεμβρίου 2020.
² Χρονολόγιο (1943), «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα», https://www.occupation-memories.org/deutsche-okkupation/index.html, ημερομηνία πρόσβασης: 28 Σεπτεμβρίου 2020.
³ Η πορεία του πολέμου το έτος 1943, LeMO, Arnulf Scriba, © Γερμανικό Ιστορικό Μουσείο, Βερολίνο, 15 Μαΐου 2015, κείμενο: CC BY-NC-SA 4.0, ημερομηνία πρόσβασης: 28 Σεπτεμβρίου 2020.
Σελίδα 1
Συνεδρίαση της 9ης Ιουνίου 1943
✎ Αλέξιος Τσακαλάκος
Σύντομη ιστορική αναδρομή στις γενικότερες εξελίξεις του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Ελλάδα κατά το χρονικό πλαίσιο της συνεδρίασης.
Στις 10 Ιουλίου 1943, οι Συμμαχικές δυνάμεις αποβιβάζονται στη Σικελία. Δεκαπέντε ημέρες αργότερα, ο Μουσολίνι εξαναγκάζεται σε παραίτηση και συλλαμβάνεται. Το φθινόπωρο του 1943, η Ιταλία συνθηκολογεί με τους Συμμάχους και κηρύσσει τον πόλεμο στη Γερμανία, αφήνοντας τη Βέρμαχτ να αντιμετωπίσει την προέλαση των αμερικανικών και βρετανικών στρατευμάτων στο έδαφος της Ιταλίας, χωρίς την υποστήριξη της πρώην συμμάχου της. Σταδιακά, οι ιταλικές δυνάμεις κατοχής αποχωρούν από την Ελλάδα. Στις 18 Σεπτεμβρίου, περισσότεροι από 5.000 Ιταλοί στρατιώτες και αξιωματικοί εκτελούνται από τους Γερμανούς στην Κεφαλονιά. Με τη συστηματική συγκρότηση των Ταγμάτων Ασφαλείας, οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής καλλιεργούν σκόπιμα κλίμα βαθιάς πολιτικής πόλωσης, η οποία θα οδηγήσει, μεταξύ άλλων, στην πρώτη φάση του ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου.¹
Ακολουθεί μια σύνοψη των πρακτικών από τη συνεδρίαση της 9ης Ιουνίου 1943, με την παρουσία του διευθυντή και της ολομέλειας του γερμανικού συλλόγου διδασκόντων.
Ο διευθυντής εκφράζει τη χαρά του για την επάνοδο του συναγωνιστή Ρούντολφ και την απαλλαγή του από τη στράτευση στη Βέρμαχτ και συγχαίρει τον συναγωνιστή Γκρόιλιχ για τη γέννηση του γιου του.
Θέματα στέγασης των καθηγητών
Ο διευθυντής γνωστοποιεί ότι το αντίτιμο του μηνιαίου ενοικίου θα επιστρέφεται από το σχολείο στους εκπαιδευτικούς, με την προϋπόθεση να υποβάλλουν στο λογιστήριο του σχολείου την απόδειξη καταβολής του μισθώματος. Δεδομένου ότι, στη μεγάλη τους πλειονότητα, τα διαμερίσματα που νοικιάζουν οι καθηγητές δεν είναι επιπλωμένα, το σχολείο αναλαμβάνει να τα επιπλώσει με εξοπλισμό από το απόθεμα του σχολείου.
Σελίδα 1
Ταξιδιωτικές μετακινήσεις
Για να διευκολυνθούν οι μετακινήσεις των καθηγητών προς τη Γερμανία και τους παραθεριστικούς προορισμούς, θα εκδοθούν τα απαραίτητα ταξιδιωτικά έγγραφα.
Σε ό,τι αφορά την επιστροφή των αποσκευών στις αρχές του φθινοπώρου, ο διευθυντής θα ενημερωθεί από την αρμόδια υπηρεσία του γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών αν οι μεγαλύτερες αποσκευές μπορούν να μεταφερθούν από το Βελιγράδι στην Αθήνα μαζί με τις αποσκευές των αξιωματικών.
Για το ταξίδι της επιστροφής, ο διευθυντής συνιστά στους καθηγητές να εκδώσουν από το Υπουργείο Εξωτερικών βεβαίωση επείγουσας μετακίνησης, προκειμένου να ταξιδέψουν απευθείας από το Βελιγράδι στην Αθήνα.
Λοιπά θέματα
Οι συναγωνιστές Ρούντολφ και Ζήγκμουντ αναλαμβάνουν να υποβάλλουν στην αρμόδια υπηρεσία του Ράιχ αίτημα προμήθειας για μέσα διδασκαλίας, όπως, για παράδειγμα, γεωγραφικούς χάρτες.
Όσοι από τους Γερμανούς μαθητές παραμένουν στην Αθήνα, θα λάβουν γερμανικούς ελέγχους προόδου, οι οποίοι δα δοθούν προς φύλαξη στο γραφείο της διεύθυνσης.
Ο συναγωνιστής Λύντερ προθυμοποιείται να συλλέγει όσες ειδήσεις είναι σημαντικές για τους συναγωνιστές και να τις διαβιβάζει στους ίδιους.
Τέλος, ο διευθυντής αποχαιρετά τον συναγωνιστή Κούλμαν, ο οποίος έχει κληθεί να καταταγεί στη Βέρμαχτ, και τον ευχαριστεί για τις υπηρεσίες που προσέφερε στο σχολείο. Επίσης, αποχαιρετά τον συναγωνιστή Κάσπαρ και τον συγχαίρει για τον διορισμό του στη θέση του διευθυντή της Γερμανικής Σχολής Θεσσαλονίκης.
Απολογισμός του σχολικού έτους
Ύστερα από έναν σύντομο απολογισμό, ο κύριος διευθυντής υπογραμμίζει ότι, παρά τις αντιξοότητες των τελευταίων μηνών, το σχολικό έτος έληξε αισίως και χωρίς να παρεμποδιστεί η εύρυθμη λειτουργία του. Ο κύριος διευθυντής διαπιστώνει με χαρά ότι η Γερμανική Σχολή Αθηνών αποτελεί την πιο σημαντική και γερή πολιτική βάση για τη διάδοση του γερμανικού πολιτισμού στο εξωτερικό. Μολονότι δεν δύναται να κάνει προβλέψεις για το επόμενο σχολικό έτος, εκφράζει την πεποίθησή του για την επανέναρξη των μαθημάτων τον ερχόμενο Σεπτέμβριο.
Ο διευθυντής κηρύσσει τη λήξη της συνεδρίασης στέλνοντας τριπλό μήνυμα νίκης (Sieg Heil!) στον Φύρερ.
Λήξη της συνεδρίασης στις 8:20 μ.μ., υπογραφή: Γκρος.
¹ Πβ. Sabine Bade, ιστοσελίδα «Gedenkorte Europa 1939-1945», (Ευρωπαϊκοί τόποι μνήμης, 1939-1945), ημερομηνία πρόσβασης: 7 Οκτωβρίου 2020.
Σελίδα 2
Συνεδρίαση της 7ης Οκτωβρίου 1943
✎ Ίωνας Κάμπλιτζ Παναγιωτόπουλος
Σύντομη ιστορική αναδρομή στις γενικότερες εξελίξεις του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Ελλάδα κατά το χρονικό πλαίσιο της συνεδρίασης.
Τον Μάρτιο του 1943, σχεδόν είκοσι μέρες μετά τη σφαγή που διέπραξαν οι ιταλικές δυνάμεις κατοχής στο χωριό Δομένικο του νομού Λαρίσης στις 16 Φεβρουαρίου, κηρύσσεται στην Αθήνα γενική απεργία. Στις αρχές Μαρτίου αρχίζουν, επίσης, οι συλλήψεις και ο εκτοπισμός των Εβραίων από τη Θεσσαλονίκη, την Καβάλα, τη Δράμα, τις Σέρρες, την Αλεξανδρούπολη και άλλες ελληνικές πόλεις.
Τον Ιούνιο του 1943 συγκροτούνται από Έλληνες συνεργάτες και πληροφοριοδότες των Γερμανών οι πρώτες μονάδες των διαβόητων Ταγμάτων Ασφαλείας, με σκοπό να καταπολεμήσουν τους «κομμουνιστοσυμμορίτες» του ΕΛΑΣ.
Στις 7 Απριλίου 1943 σχηματίζεται η τελευταία κυβέρνηση δωσιλόγων, με πρωθυπουργό τον Ιωάννη Ράλλη, η οποία θα καταρρεύσει στις 12 Οκτωβρίου 1944, με την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων από την Αθήνα.
Σε αντίποινα για ενέργειες της Εθνικής Αντίστασης, οι Γερμανοί κατακτητές διαπράττουν αποτρόπαια εγκλήματα πολέμου σε ολόκληρη την Ελλάδα, όπως η Σφαγή της Μουσιωτίτσας στην Ήπειρο στις 25 Ιουλίου, η Σφαγή του Κομμένου Άρτας στις 16 Αυγούστου, η Σφαγή της Βιάννου και της Ιεράπετρας στις 14 Σεπτεμβρίου, η Σφαγή στους Λιγκιάδες Ιωαννίνων στις 3 Οκτωβρίου και το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων στις 13 Δεκεμβρίου.
Ακολουθεί μια σύνοψη των πρακτικών από τη συνεδρίαση της 7ης Οκτωβρίου 1943, κατά την οποία συζητήθηκαν τα εξής θέματα:
Προαγωγές και μεταθέσεις
Στην αρχή της συνεδρίασης, ο διευθυντής ενημερώνει το διδακτικό προσωπικό για τις νέες τοποθετήσεις και τις μεταθέσεις. Ο συναγωνιστής Λύντερ προάγεται σε νέο υποδιευθυντή του σχολείου, δεδομένου ότι ο συναγωνιστής Κάσπαρ έχει διοριστεί διευθυντής στη Γερμανική Σχολή Θεσσαλονίκης. Νέος διευθυντής του δημοτικού και του νηπιαγωγείου αναλαμβάνει ο κύριος Μπαίμε.
Ο κύριος Μάιζεν κλήθηκε να υπηρετήσει στη Βέρμαχτ, αλλά κατά πάσα πιθανότητα θα βρίσκεται πάλι στη διάθεση του σχολείου από το ερχόμενο φθινόπωρο. Η σχετική απόφαση θα ληφθεί στα τέλη Οκτωβρίου.
Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι, με διάταγμα του γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών, η Γερμανική Σχολή Αθηνών αναγνωρίζεται μαζί με άλλα τέσσερα σχολεία του εξωτερικού ως ιδιαιτέρως σημαντική και εξισώνεται με τα σχολεία μέσης εκπαίδευσης του Γερμανικού Ράιχ.
Σελίδα 1
Οργανωτικά θέματα
Ο διευθυντής εισηγείται τροποποιήσεις στο ωρολόγιο πρόγραμμα και επισημαίνει την ανάγκη να ενισχυθούν οι ώρες διδασκαλίας των γερμανικών σε τάξεις με αδυναμίες στη γλώσσα. Δεδομένου ότι η απόδοση των μαθητών της τετάρτης γυμνασίου είναι εξίσου χαμηλή στο μάθημα των Αγγλικών, προτείνεται από τη δεσποινίδα Χάινριχ η κοινή διδασκαλία του μαθήματος για την τρίτη και τετάρτη γυμνασίου. Σε ό,τι αφορά το μάθημα Φυσικής Αγωγής, προτείνεται να υποστηριχθεί ο κύριος Γκρόιλιχ από τον κύριο Χατζηθεοδώρου, δεδομένου ότι ο κύριος Ιωαννίδης δεν είναι διαθέσιμος τα απογεύματα.
Γνωστοποιείται ότι ο κύριος Δημαράτος θα διδάξει Λογική και Ψυχολογία στο τμήμα Α της τελευταίας τάξης του γυμνασίου. Το μάθημα της Κοσμογραφίας στο παράλληλο τμήμα Β ανατίθεται στη δεσποινίδα Μόζεκε.
Στη συνέχεια, γνωστοποιούνται τα ονόματα των διευθυντών για τα μαθήματα ειδικότητας και η ανάθεση της διεύθυνσης του νηπιαγωγείου και του δημοτικού στον κύριο Μπαίμε.
Διαχειριστικές αρμοδιότητες
Το επόμενο θέμα της συνεδρίασης αφορά τη διαχείριση των εκπαιδευτικών συλλογών και του σχολικού εξοπλισμού. Η διαχείριση του συνολικού εξοπλισμού ανατίθεται προσωρινά στον κύριο Μπαίμε. Υπεύθυνη για την αίθουσα των καθηγητών ορίζεται η δεσποινίς Ουρφ. Αρμόδιοι για τον εργαστηριακό εξοπλισμό του τμήματος Φυσικών Επιστημών ορίζονται η δεσποινίς Μόζεκε (Φυσική και Χημεία) και ο κύριος Ζήγκμουντ (Βιολογία).
Επισημαίνεται ότι, για την επίπλωση της κατοικίας τους, τα νέα μέλη του γερμανικού διδακτικού προσωπικού μπορούν να εξυπηρετηθούν από το διαθέσιμο απόθεμα του σχολείου. Επίσης, συζητείται το πρόβλημα της αναζήτησης στέγης.
Σελίδα 2
Προμήθεια διδακτικού υλικού
Ο διευθυντής ενημερώνει τον σύλλογο διδασκόντων για τη διάλυση ενός βιβλιοπωλείου. Το απόθεμα σε βιβλία και τετράδια θα τεθεί στη διάθεση του σχολείου. Ο κύριος Λύντερ αναλαμβάνει να ορίσει το αντίτιμο για την πώληση των βιβλίων στους μαθητές. Τα τετράδια θα διατίθενται προς 1.000 δραχμές ανά τεμάχιο. Επίσης, ο διευθυντής ενημερώνει τους καθηγητές για την κυκλοφορία ενός νέου σχολικού άτλαντα και αναθέτει στους αρμόδιους καθηγητές να παραγγείλουν 300 τεμάχια, αφού προηγουμένως αξιολογήσουν το περιεχόμενο.
Ο αριθμός των διαγωνισμάτων εναπόκειται στην κρίση του κάθε εκπαιδευτικού. Πάντως, για τη διαμόρφωση της επικείμενης βαθμολογίας, συστήνονται τουλάχιστον τρία διαγωνίσματα ανά μάθημα. Επίσης, κρίνεται σκόπιμη η αύξηση των καθημερινών τεστ, τα οποία θα διορθώνονται αμέσως από τους ίδιους τους μαθητές, ώστε να είναι καλά προετοιμασμένοι για τα διαγωνίσματα. Επισημαίνεται η υποχρεωτική χρήση της νέας γερμανικής γραφής (Normalschrift).
Σελίδα 3
Θέματα πειθαρχίας και τάξης
Οι μαθητές θα εισέρχονται στις σχολικές αίθουσες σιωπηλά και με βηματισμό, συνοδεία των εκπαιδευτικών. Υπεύθυνοι για την επιτήρηση κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων και κατά την αποχώρηση των μαθητών είναι τόσο οι Γερμανοί όσο και οι Έλληνες εκπαιδευτικοί.
Η επίβλεψη των μικρότερων παιδιών του δημοτικού ανατίθεται σε μαθήτριες των τριών τελευταίων τάξεων του γυμνασίου. Υπεύθυνος για την επιλογή τους και την ανάρτηση των ονομάτων τους στον πίνακα ανακοινώσεων ορίζεται ο κύριος Λύντερ.
Οι υπεύθυνοι καθηγητές των τάξεων οφείλουν να διασφαλίσουν ότι οι μαθητές τους αποδίδουν με πειθαρχία τον (χιτλερικό) χαιρετισμό.
Η χρήση σωματικής βίας επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση μόνο σε περίπτωση «παραβατικής συμπεριφοράς» και με την προϋπόθεση ότι η ποινή θα αναφέρεται πάραυτα στον διευθυντή του σχολείου.
Σελίδα 4
Μεμονωμένες περιπτώσεις μαθητών
Σε ορισμένους μαθητές με χαμηλές επιδόσεις συνιστάται να αλλάξουν σχολείο. Εξετάζεται η περίπτωση ενός μαθητή, ο οποίος μένει στάσιμος στην πέμπτη τάξη. Προτείνεται είτε να επαναλάβει την τάξη είτε να αποχωρήσει από το σχολείο με ενδεικτικό προβιβασμού. Στην περίπτωση μιας μαθήτριας η οποία δεν κρίνεται προβιβαστέα, συνιστάται η αποχώρησή της από το σχολείο με ενδεικτικό προβιβασμού στην έκτη τάξη του οκτατάξιου ελληνικού γυμνασίου. Ένας άλλος μαθητής δεν προβιβάζεται στην επόμενη τάξη, επειδή «δεν συμμετείχε σχεδόν ποτέ στο μάθημα». Μια μαθήτρια του τμήματος Α, η οποία έγινε δεκτή δοκιμαστικά στην τελευταία τάξη του γυμνασίου, θα επανεξεταστεί τον Δεκέμβριο στα Μαθηματικά, στη Φυσική, στη Χημεία και στα Λατινικά.
Ο συνολικός αριθμός των μαθητών του σχολείου ανέρχεται σε 189 παιδιά, εκ των οποίων 95 κορίτσια και 94 αγόρια. Ο διευθυντής παρακαλεί τους υπεύθυνους καθηγητές των τάξεων να εξακριβώσουν ποιοι από τους μαθητές τους έχουν γερμανική καταγωγή και να το αναφέρουν στον συναγωνιστή Λύντερ.
Στην πρώτη τάξη του γυμνασίου θα γίνονται στο εξής δεκτοί και μαθητές χωρίς γνώση της γερμανικής γλώσσας, αλλά θα τοποθετούνται σε ειδικά τμήματα.
Ο διευθυντής συστήνει ιδιαίτερη προσοχή κατά τη διεξαγωγή του μαθήματος Φυσικής Αγωγής, δεδομένου ότι οι μαθητές δεν είναι ασφαλισμένοι.
Σελίδα 5
Προσωπικές παρατηρήσεις
Από τις πρώτες κιόλας αράδες των πρακτικών της συνεδρίασης, γίνεται φανερό ότι ο πόλεμος δεν έχει αφήσει ανεπηρέαστη τη λειτουργία του σχολείου. Ορισμένοι εκπαιδευτικοί καλούνται να καταταγούν στη Βέρμαχτ, για να πολεμήσουν στο μέτωπο. Στους νεοφερμένους Γερμανούς καθηγητές προσφέρεται η δυνατότητα να εξοπλίσουν την κατοικία τους με έπιπλα του σχολείου, καθώς τα ξενοίκιαστα σπίτια όχι μόνο σπανίζουν, αλλά συνήθως δεν είναι και επιπλωμένα.
Η ευθυγράμμιση του σχολείου με το ναζιστικό καθεστώς αποτυπώνεται, μεταξύ άλλων, στους αυστηρούς κανόνες πειθαρχίας. Οι μαθητές είναι υποχρεωμένοι να χαιρετούν χιτλερικά και να εισέρχονται στις αίθουσες διδασκαλίας σιωπηλά και με στρατιωτικό βηματισμό. Σε ειδικές περιπτώσεις, οι καθηγητές έχουν δικαίωμα να καταφεύγουν ακόμα και σε χρήση σωματικής βίας, με σκοπό την πειθαρχία των μαθητών.
Σελίδα 6
