Aρχική / Πρόσωπα/Πορτρέτα / Καθηγήτριες και Καθηγητές / Eρνστ Λίχτεσταϊν / Βιογραφικά στοιχεία
Από το 1932 έως το 1935, ο δρ Ερνστ Λίχτενσταϊν ήταν καθηγητής της Γερμανικής Σχολής Αθηνών. Στη συνέχεια, θα σας παρουσιάσουμε την εντυπωσιακή ιστορία του κυρίου Λίχτενσταϊν, ενός νεαρού εκπαιδευτικού, εξοικειωμένου με τη φιλοσοφία του Γιόχαν Γκότλιμπ Φίχτε (1762-1814) και παθιασμένου παιδαγωγού, ο οποίος αναγκάστηκε να διακόψει την εκπαιδευτική του θητεία στη ΓΣΑ, λόγω της μη «καθαρόαιμης» καταγωγής του.
✎ Αλεξάνδρα-Ηλιάνα Δημητριάδη, Αλέξιος Τσακαλάκος
Καταγωγή, οικογενειακό υπόβαθρο και εκπαίδευση
Ο δρ Ερνστ Λίχτενσταϊν γεννήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 1900 στο Μπράουνσμπεργκ της Ανατολικής Πρωσίας (το σημερινό Μπράνιεβο της Πολωνίας) και απεβίωσε στις 20 Ιανουαρίου 1971 στο Μύνστερ. Ήταν γιος του εμπόρου Βάλτερ Λίχτενσταϊν και της συζύγου του, Μάρτα. Από το 1921 έως το 1927 σπούδασε Φιλοσοφία, Ψυχολογία, Κοινωνιολογία και Θεολογία στα πανεπιστήμια του Μονάχου, της Χαϊδελβέργης, της Κολωνίας και του Καίνιγκσμπεργκ (το σημερινό Καλίνινγκραντ της Ρωσίας), όπου στις 18 Απριλίου 1925 αναγορεύτηκε διδάκτορας, και μάλιστα με τον βαθμό «Άριστα». Το θέμα της διατριβής του ήταν «Το σύστημα αξιών στη φιλοσοφία της Ιστορίας του Φίχτε». Το 1924 και το 1925 τιμήθηκε στο Καίνιγκσμπεργκ με το Βραβείο Ιμμάνουελ Καντ. Μετά τη διετή πρακτική του άσκηση (1927-29), έδωσε κρατικές εξετάσεις (2. Staatsexamen) και απέκτησε πτυχίο διδασκαλίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Όπως μαθαίνουμε από τον ίδιο, από το 1929 έως το 1932 υπηρέτησε ως δόκιμος εκπαιδευτικός και γνώρισε από κοντά «τους πιο ετερόκλητους τύπους σχολείου της Ανατολικής Πρωσίας». Ο δρ Λίχτενσταϊν δεν προσχώρησε ποτέ σε κάποια ναζιστική οργάνωση, ενώ έπεσε και θύμα της λεγόμενης Παραγράφου περί Αρίων (Arierparagraph), δεδομένου ότι για το χιτλερικό καθεστώς ήταν «άτομο προερχόμενο από επιμειξία 2ου βαθμού», αφού ένας από τους παππούδες του ήταν Εβραίος.
Διδακτική δραστηριότητα στη ΓΣΑ
Ο δρ Λίχτενσταϊν εργάστηκε στη Γερμανική Σχολή Αθηνών κατά την περίοδο 1932-1935. Όπως αναφέρει στο βιογραφικό του, οι λόγοι που τον οδήγησαν να εγκαταλείψει τη Γερμανία ήταν οι εξής:
«Με τη συσκότιση στο πολιτικό τοπίο της χώρας, οι προοπτικές μου στη Γερμανία άρχισαν να γίνονται ολοένα και πιο αμφίβολες, έτσι ώστε, αφού τον Σεπτέμβριο του 1932 τέθηκα από το Πρωσικό Υπουργείο Παιδείας σε τριετή διαθεσιμότητα, ζήτησα να μετατεθώ σε σχολείο του εξωτερικού και τοποθετήθηκα από το Υπουργείο Εξωτερικών στη Γερμανική Σχολή Αθηνών».
Μολονότι δικαιούταν να μονιμοποιηθεί στη δευτεροβάθμια δημόσια εκπαίδευση, αποκλείστηκε από τη διαδικασία βάσει του νόμου για τη λεγόμενη εξυγίανση της δημόσιας διοίκησης και απολύθηκε από το γερμανικό δημόσιο χωρίς αποζημίωση.
Απόλυση από τη ΓΣΑ και ίδρυση κέντρου γερμανικής γλώσσας στην Καβάλα
Μετά την απόλυσή του από τη Γερμανική Σχολή, εγκαταστάθηκε στην Καβάλα, όπου ίδρυσε και διηύθυνε ένα κέντρο γερμανικής γλώσσας (1935-1939), επικεντρωμένο στη διδασκαλία της γερμανικής γλώσσας σε Έλληνες ενήλικες και επιχορηγούμενο από τη Γερμανική Ακαδημία του Μονάχου. Ωστόσο, με τις αλλαγές στη διοίκηση της Ακαδημίας και την όξυνση της χιτλερικής τρομοκρατίας, ο Λίχτενσταϊν διέκοψε τη συνεργασία του με την Ακαδημία.
Επιστροφή στην Αθήνα
Από το 1939 έως το 1942, ο δρ Ερνστ Λίχτενσταϊν εργάστηκε στην Παιδαγωγική Ακαδημία . Κατά τη διετία 1942-44 προσλήφθηκε από το ελληνικό δημόσιο ως έκτακτος καθηγητής Γερμανικής Γλώσσας στην Ανωτάτη Εμπορική (ΑΣΟΕΕ), το σημερινό Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Η τραγική μοίρα των συγγενών του στη Γερμανία
Ενώ ο δρ Λίχτενσταϊν βρισκόταν στην Ελλάδα, ο πατέρας του αυτοκτόνησε. Τα αδέρφια του εκτοπίστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Πολλοί άλλοι συγγενείς του εξαφανίστηκαν χωρίς ίχνη. «Η οικογένεια από την πλευρά του πατέρα μου αφανίστηκε σχεδόν ολοκληρωτικά, ο αδερφός μου εκτοπίστηκε σε στρατόπεδο καταναγκαστικών έργων και έκτοτε η τύχη του αγνοείται, οι άλλοι μου συγγενείς θανατώθηκαν, ενώ κάποιοι γλίτωσαν μεταναστεύοντας στο Λονδίνο και στις ΗΠΑ». Λόγω της εβραϊκής του καταγωγής, απαγορευόταν να παντρευτεί τη Γερμανίδα σύντροφό του, Φρηντερίκε. Γι’ αυτό και ο γάμος τους τελέστηκε από έναν Βρετανό ιερέα στην Ελλάδα, «σύμφωνα με τις παραδόσεις της Υψηλής Αγγλικανικής Εκκλησίας». Από τον γάμο τους απέκτησαν δύο κόρες. Η Έλμα γεννήθηκε στις 21 Μαΐου 1937, η Ελίζαμπετ στις 6 Σεπτεμβρίου 1938.
Επαγγελματική σταδιοδρομία μετά τον πόλεμο
Στα τέλη του 1944, ο δρ Λίχτενσταϊν επέστρεψε στη Γερμανία. Μετά τον πόλεμο ανακηρύχθηκε πρόεδρος της Εταιρείας Εβραιοχριστιανικής Συνεργασίας. Όπως γράφει ο ίδιος, «η Εταιρεία πασχίζει για την υπέρβαση των προκαταλήψεων μεταξύ ομάδων της κοινωνίας». Από το 1945, ο δρ Ερνστ Λίχτενσταϊν διετέλεσε καθηγητής Παιδαγωγικής και Φιλοσοφίας στα πανεπιστήμια του Μονάχου, του Ερλάνγκεν και του Μύνστερ. Το 1957 παντρεύτηκε για δεύτερη φορά. Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε τι απέγινε η πρώτη του σύζυγος. Η δεύτερη γυναίκα του ήταν η Ίλζε Λίχτενσταϊν-Ρότερ, καθηγήτρια Παιδαγωγικής (1973-1986) και αντιπρύτανης (1981-1985) στο Πανεπιστήμιο του Άουγκσμπουργκ. Με τις ρηξικέλευθες εργασίες της για τη διδακτική των μαθημάτων ειδικότητας άνοιξε τον δρόμο για τον εκσυγχρονισμό της διδασκαλίας τους. Έφυγε από τη ζωή το 1991.
Επιστημονικό έργο
Ο δρ Λίχτενσταϊν άφησε πίσω του πλήθος επιστημονικών δημοσιεύσεων. Σε πολλές περιπτώσεις, διαπιστώσαμε ότι το έργο του ερευνά τη σχέση μεταξύ θρησκείας, Ιστορίας και παιδαγωγικής επιστήμης. Ενδεικτικά παραθέτουμε στη συνέχεια τις πραγματείες που αναφέρει ο ίδιος στο βιογραφικό του, το οποίο συνέταξε αμέσως μετά το τέλος του πολέμου στα αγγλικά. Ο δρ Ερνστ Λίχτενσταϊν απεβίωσε το 1971. Προς το τέλος της ζωής του, διετέλεσε κοσμήτορας της Παιδαγωγικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο του Μύνστερ.
Ακολουθεί μια επιλογή από τις επιστημονικές του δημοσιεύσεις.
«Die Idee der Naturpoesie bei den Brüdern Grimm und ihr Verhältnis zu Herder », στο: Dt. Vierteljahrsschrift für Literaturwissenschaft u. Geistesgeschichte, τ. 6.
«Schillers Briefe über die ästhetische Erziehung zwischen Kant und Fichte», στο: Archiv f. Gesch. d. Philosophie und Soziologie, τ. 39.
Σύνοψη των συμπερασμάτων της διατριβής μου για «Το σύστημα αξιών στη φιλοσοφία της Ιστορίας του Φίχτε».
«Zur Lektüreauswahl unter dem Gesichtspunkt des philosophischen Verständnisses auf der Schule», στο: Philosophie und Schule, τ. 2. Περιλαμβάνεται σχεδίασμα για το μάθημα της Φιλοσοφίας.
«Platon und die Mystik», στο: Dt. Vierteljahrsschrift f. Literaturwissenschaft u. Geistesgeschichte, τ. 10 .
«Östliche Theophanienfeier», στο: Kyrios, Vierteljahrsschrift f. Kirchen- u. Geistesgeschichte Osteuropas, τ. 3.
Οι πραγματείες «Bonifatius», «Bodenstein von Karlstadt», «Martia Crusius», «Johann Albrecht Bengel», καθώς και πολλά μικρότερα κείμενα θα δημοσιευτούν στην επιθεώρηση Neue Deutsche Biographie της Ακαδημίας Επιστημών της Βαυαρίας.
Διάφορα δημοσιεύματα και κριτικές στον ελληνικό και γερμανόφωνο ημερήσιο Τύπο της Αθήνας.
Πηγή: Ιστορικό Αρχείο Πανεπιστημίου Άουγκσμπουργκ, Συλλογή Ερνστ Λίχτενσταϊν, τ. 208.
Wikipedia: Ilse Lichtenstein-Rother↵
