Ματιές στο σχολικό αρχείο

Εδώ θα βρείτε το βιογραφικό σημείωμα και την έκθεση ιδεών της Νεφέλης για τις απολυτήριες εξετάσεις, καθώς και την περιγραφική έκθεση αξιολόγησης της μαθήτριας. Τα έγγραφα προέρχονται από το αρχείο της ΓΣΑ.

✎ Μεταγραφή χειρογράφων: Αλίκη Πορτοσάλτε, Ηλέκτρα Μαυρίδη, Αλεξάνδρα-Ηλιάνα Δημητριάδη

Βιογραφικό σημείωμα της μαθήτριας

Σελίδα 2

Ονομάζομαι ______ και γεννήθηκα στις 29 Ιουλίου 1926 στο Ηράκλειο. Ο πατέρας μου ήταν καθηγητής, η μητέρα μου καλή νοικοκυρά. Από τα πρώτα χρόνια της ζωής μου δεν έχω ιδιαίτερες αναμνήσεις. Κάναμε μόνο δύο ταξίδια στις Σπέτσες, όπου μείναμε αρκετό καιρό, και άλλα δύο στην Πελοπόννησο, που ήταν μάλλον αδιάφορα.

Πρωτοπήγα σχολείο στο Ηράκλειο. Πήγαινα όποτε μου έκανε κέφι και, κάθε που επέστρεφα στην τάξη ύστερα από αρκετό καιρό, η δασκάλα μου με φιλούσε στα μάγουλα σταυρωτά, μολονότι δεν έκανε ποτέ το ίδιο με τα άλλα παιδιά. Θυμάμαι πόσο ντρεπόμουν, πρώτον επειδή η δασκάλα μου ήταν μια υπερήλικη γεροντοκόρη, και κάτι τέτοιες εκδηλώσεις διαχυτικότητας από ηλικιωμένους δεν είναι ούτως ή άλλως ευχάριστες και, δεύτερον, επειδή είχα ανέκαθεν απέχθεια στα φιλιά, ακόμα και από συγγενικά μου πρόσωπα.

Όταν έγινα επτά χρονών, μετακομίσαμε στην Καλλιθέα. Εκεί πέρασα όμορφα και ξέγνοιαστα χρόνια.

Σελίδα 3

Ήμουν η καλύτερη μαθήτρια του σχολείου, αν και δεν χρειαζόταν να μελετώ με τις ώρες. Καθημερινά, όργωνα την πόλη με το ποδήλατό μου. Είχα ένα σωρό φίλους και φίλες, οι οποίες λάτρευαν τον αθλητισμό και δεν έπαιζαν με κούκλες, όπως τα περισσότερα κορίτσια, διότι ανέκαθεν σιχαινόμουν τις κούκλες και μου φαινόταν πολύ εξευτελιστικό να έχω φίλες που παίζουν με κούκλες.

Φοίτησα σε κάθε λογής σχολεία και είχα ένα σωρό καθηγήτριες που μου παρέδιδαν μαθήματα γαλλικών κατ’ οίκον. Εμένα, όμως, δεν μου έκαναν κέφι τα γαλλικά, και οι δύστυχες mademoiselles δεν μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα μαζί μου, με αποτέλεσμα είτε να φεύγουν από μόνες τους είτε να τις διώχνουν οι γονείς μου, επειδή πίστευαν ότι εκείνες έφταιγαν που δεν μάθαινα γαλλικά.

Θυμάμαι πόσο όμορφα ήταν τα ταξίδια που κάναμε τότε. Το πιο όμορφο απ’ όλα ήταν το ταξίδι μας στη Χαλκίδα, όχι επειδή είχε κάτι το ιδιαίτερο, αλλά ήταν χειμώνας και δεν χρειάστηκε να πάω σχολείο για μερικές ημέρες. Επίσης, πανέμορφα ήταν και τα καλοκαίρια. Παραθερίζαμε στη Βάρκιζα, όπου μια φορά λίγο έλειψε να πνιγώ με μια βάρκα, στον Ερύμανθο και στην Πάρνηθα.

Σελίδα 4

Αν και φοίτησα σε πολλά σχολεία, δεν θα ξεχάσω ποτέ μια από τις δασκάλες μου. Ήταν πολύ θεοσεβούμενη και έλεγε ότι δεν επιτρεπόταν να λέμε ψέματα την ημέρα της Πρωταπριλιάς, μιας και ο άγιος Πέτρος δεν είχε πει ποτέ κάτι τέτοιο. Σε αυτό το σχολείο δεν πήγα από την αρχή, αλλά από τη μέση της σχολικής χρονιάς και, αν δεν με γελά η μνήμη μου, ήταν ημέρα Πέμπτη. Την επόμενη Δευτέρα, η δασκάλα μου με ρώτησε αν πήγα την Κυριακή στην εκκλησία. Μέχρι τότε, είχα πάει σε όλη μου τη ζωή τέσσερις ή πέντε φορές στην εκκλησία, και εκείνη η Κυριακή δεν ήταν σίγουρα η πέμπτη φορά. Έκτοτε δεν με ξαναρώτησε, αλλά με επηρέασε, σε βαθμό να πηγαίνω κάθε Κυριακή στην εκκλησία, να κάθομαι εκεί για δύο ώρες, να εξομολογηθώ μία φορά και να προσεύχομαι κάθε βράδυ, κάτι που δεν έκανα ποτέ πριν. Όμως, ύστερα από ενάμισι χρόνο έφυγα απ’ αυτό το σχολείο, για να πάω στη Γερμανική Σχολή, και η ευσέβειά μου έσβησε τόσο ξαφνικά όσο απότομα είχε βλαστήσει. Όταν γράφτηκα στη Γερμανική Σχολή, δεν μιλούσα λέξη

Σελίδα 5

γερμανικά και έπρεπε να πηγαίνω σε μια γερμανική πανσιόν, όπου το φαγητό ήταν άθλιο, αν και έκανα πολύ καλές παρέες. Από εκείνα τα χρόνια δεν έχω όμορφες αναμνήσεις, διότι στη μνήμη μας μένουν συνήθως τα δυσάρεστα γεγονότα. Για να συγκρατήσω τα πιο ευχάριστα, άρχισα να κρατάω ημερολόγιο, αλλά όταν το διάβασα ύστερα από έναν χρόνο, βρήκα τις σκέψεις μου και το ύφος της γραφής τόσο ανόητα, που το έσκισα σε χίλια κομμάτια. Επομένως, μου έχουν μείνει μόνο οι αναμνήσεις από τον σαματά και τις αταξίες που κάναμε στην τάξη.

Μόνο ένα γεγονός με γεμίζει με περηφάνια: ο έπαινος που πήρα στην 7η τάξη. Στην 8η τάξη δεν πέρασα και τόσο καλά, διότι έπαιρνα τη μία γραπτή τιμωρία μετά την άλλη. Ύστερα ήρθε και ο πόλεμος να σπάσει την καθημερινή σχολική ρουτίνα. Οκτώ μήνες αργότερα, το σχολείο ξανάνοιξε, για να μου φέρει μερικά δυσάρεστα βιώματα, καθώς αποβλήθηκα τρεις φορές. Μια τελευταία ανάπαυλα στη σχολική καθημερινότητα ήταν το πανέμορφο καλοκαίρι του 1943 στο Φάληρο. Όλη μέρα κολύμπι, παιχνίδι, βαρκάδες και περίπατοι.

Σελίδα 6

Μετά την αποφοίτησή μου από το σχολείο, σκοπεύω να περάσω στο Πολυτεχνείο και να σπουδάσω Χημεία, αν και η δασκάλα μου στο πιάνο πιστεύει ότι πρέπει να σπουδάσω Μουσική, καθώς θα ήταν κρίμα να παρατήσω την τέχνη.

Η έκθεση ιδεών της Νεφέλης για τις απολυτήριες εξετάσεις του 1944 στο μάθημα της γερμανικής γλώσσας

Σελίδα 1

Αθήνα, 18 Μαρτίου 1944

(Ονοματεπώνυμο)

Με το παρόν αιτούμαι τη συμμετοχή μου στις απολυτήριες εξετάσεις.

(Υπογραφή της μαθήτριας)

Σελίδα 1

Απολυτήριες εξετάσεις 1944

Έκθεση ιδεών στο μάθημα της γερμανικής γλώσσας

Χρειάζεται το κράτος μια αριστοκρατία;

Ένα κράτος χρειάζεται πάντοτε μια αριστοκρατία, αρκεί να υπηρετεί τον λαό και όχι το αντίθετο. Ένα είδος αριστοκρατίας υπήρχε από καταβολής κόσμου. Οι πιο γενναίοι και εξέχοντες άντρες μιας φυλής, οι οποίοι διακρίνονταν στο κυνήγι και στη μάχη, κατείχαν ξεχωριστή θέση μεταξύ των μελών της φυλής, με τον καλύτερο να αναλαμβάνει την ηγεσία της. Ακόμα και στους απολίτιστους λαούς της σύγχρονης εποχής, ηγέτης είναι πάντοτε ο πρώτος μεταξύ των πρώτων. Η αριστοκρατία της αρχαίας Αθήνας απαρτιζόταν από τους «αρίστους», οι οποίοι κυβερνούσαν τον λαό. Στην αρχαία Σπάρτη, η αριστοκρατία αποτελούνταν από τους νικητές Δωριείς, οι οποίοι είχαν καθυποτάξει τους αυτόχθονες κατοίκους της Σπάρτης. Οι Ρωμαίοι πατρίκιοι, οι Γερμανοί ευπατρίδες, η τάξη των ιπποτών και οι Γάλλοι ευγενείς συγκροτούσαν την αριστοκρατία των αντίστοιχων χωρών. Οι καίσαρες της Ρώμης ήταν πάντοτε περιστοιχισμένοι από τους αυλικούς τους και διαβουλεύονταν μαζί τους, ζητώντας μάλιστα από τους ίδιους να εκφέρουν ανοιχτά την άποψή τους, διότι χωρίς την αριστοκρατική τάξη ο αυτοκράτορας θα κυβερνούσε απολυταρχικά, όπως συνέβαινε αρκετές φορές με πολλούς ηγεμόνες.

Σελίδα 2

Τα παραπάνω παραδείγματα αποδεικνύουν ότι ήταν ανέκαθεν αναγκαία μια τάξη επιλέκτων. Για τις υπηρεσίες τους στους ηγεμόνες, οι διακεκριμένοι υπήκοοι ανταμείβονταν με γη και δικαιούνταν να τη διαχειριστούν κατά πώς ήθελαν. Εγκαθιστώντας κολίγους στις ιδιόκτητες εκτάσεις τους, αποκτούσαν ολοένα και μεγαλύτερη δύναμη, με αποτέλεσμα να γίνονται απειλητικοί για τον βασιλιά τους. Για να έχει στα χέρια του ένα όπλο εναντίον τους, ο αυτοκράτορας Κόνραντ Β΄ αντάμειψε αρκετούς από τους υπηκόους του με μια μικρή έκταση γης, έτσι ώστε να δημιουργηθούν τα υποτελή φέουδα. Για να διακρίνονται από τους άλλους υπηρέτες, όλοι οι ακόλουθοι του ηγεμόνα, όπως ο σταβλάρχης, ο θαλαμηπόλος, ο αυλάρχης και ούτω καθεξής, απέκτησαν τίτλο ευγενείας, με αποτέλεσμα η έννοια της αριστοκρατίας να χάσει σταδιακά την κυριολεκτική σημασία της και, αντί να απαρτίζεται από τους αρίστους, να αποτελείται από τους απογόνους τους, χωρίς να παίζει ρόλο αν ήταν άξιοι ή ανάξιοι. Αντί να είναι οι «πρώτοι υπηρέτες του κράτους», είχαν τον λαό να τους υπηρετεί. Μια τέτοια αριστοκρατία είναι άχρηστη στο κράτος, όπως δεν χρειαζόμαστε και τους αριστοκράτες του Λουβοβίκου ΙΔ΄,

Σελίδα 3

θεσμοθέτη του όρου «L’État, c’est moi», οι οποίοι θεωρούσαν μεγάλη τους τιμή να βοηθούν τον βασιλιά τους να ντυθεί ή να του κρατούν το καπέλο και το μπαστούνι στους περιπάτους του.

Ωστόσο, οι εποχές κατά τις οποίες οι ηγέτες του λαού φαντάζονταν πως είχαν επιλεγεί από τον Θεό έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί. Ως επί το πλείστον, η παλιά αριστοκρατία έχει πλέον καταργηθεί, για παράδειγμα, από τη Γαλλική Επανάσταση. Πάντως, ένα κράτος είναι αδύνατον να υπάρξει μακροπρόθεσμα χωρίς αριστοκρατία, διότι αν κάποιος ατάλαντος αναλάβει ένα υψηλό αξίωμα, και ειδικότερα τη διακυβέρνηση του κράτους, η κακή πολιτική διαχείριση θα οδηγήσει τη χώρα σε μαρασμό και θα προκαλέσει εσωτερικές διαμάχες, με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση του κράτους. Πολλές φορές, οι απόλυτοι άρχοντες κοιτάζουν μόνο το προσωπικό τους συμφέρον και όχι το καλό του λαού. Ορισμένοι πολιτικοί αναλαμβάνουν τη διακυβέρνηση του κράτους, μόνο και μόνο από προσωπική φιλοδοξία, ενώ πίσω τους κρύβονται άλλοι, οι οποίοι χρησιμοποιούν τον λαό για ιδιοτελείς σκοπούς.

Σελίδα 4

Επομένως, οι άριστοι έχουν χρέος να συγκροτήσουν μια νέα αριστοκρατία και να οδηγήσουν τον λαό, αρκεί να γνωρίζουν ότι καθήκον τους είναι να φροντίζουν για την ευτυχία του λαού και να προσπαθούν πάντοτε για κάτι καλύτερο. Στον πόλεμο, οι αξιωματικοί πρέπει να προπορεύονται δίνοντας το καλό παράδειγμα. Έτσι και στη σημερινή Γερμανία, η αριστοκρατία αποτελείται από μια επίλεκτη τάξη ευγενών, οι οποίοι εκπαιδεύονται στα Σχολεία Αδόλφου Χίτλερ, για να υπηρετήσουν κατόπιν σε ανώτερα αξιώματα, και μάλιστα ως στρατηγοί των Ες Ες.

Έχει αποδειχθεί επανειλημμένα ότι το κράτος χρειάζεται μια αριστοκρατία, υπό την προϋπόθεση να εκπληρώνει ορισμένα καθήκοντα.

Ωστόσο, στα σχολεία τα κορίτσια έχουν αποδείξει ότι δεν είναι λιγότερο άξια από τα αγόρια. Επομένως, γιατί δεν αναλαμβάνουν ηγετικές θέσεις στη σημερινή πολιτική; Ως γυναίκα που αγωνίζεται για τη χειραφέτηση του γυναικείου φύλου, αισθάνομαι υποχρεωμένη να διατυπώσω αυτό το ερώτημα.

Παρατηρήσεις του διορθωτή: Η εργασία προσπαθεί να πραγματευτεί την εξέλιξη της αριστοκρατίας από την πρώιμη εποχή έως τις μέρες μας, αν και η προσέγγιση του ζητήματος της υποτέλειας βασίζεται

σε εσφαλμένες αντιλήψεις, ενώ η δημιουργία μιας νέας τάξης ευγενών στη σημερινή Γερμανία δεν εξετάζεται επαρκώς. Εκτός θέματος είναι το περιεχόμενο της τελευταίας παραγράφου, αν και αποτυπώνει πλήρως τη «χειραφετημένη» φύση της μαθήτριας.

Σε ό,τι αφορά τη γενική εικόνα του γραπτού, η έκθεση περιέχει μια σειρά από λάθη στην ορθογραφία, στη γραμματική και στη στίξη, ενώ παρουσιάζει και ορισμένες, αν και όχι σοβαρές, εκφραστικές αδυναμίες.

Εν τούτοις, η επίδοση της μαθήτριας στο μάθημα της έκθεσης κρίνεται «επαρκής».

(Υπογραφή: Ρούντολφ)