Αρχική / Το πρόγραμμα / Περιγραφή
Περιγραφή του εκπαιδευτικού προγράμματος
Η κυρία Ρεγγίνα Βίζινγκερ, διευθύντρια του προγράμματος, μιλά για το πρότζεκτ «Η ΓΣΑ θυμάται».
Τι σημαίνει «Η ΓΣΑ θυμάται»; Πώς προσεγγίζουμε το παρελθόν;
«Η Γερμανική Σχολή Αθηνών θυμάται το πιο σκοτεινό κεφάλαιο της ιστορίας της: την περίοδο του ναζισμού και της γερμανικής Κατοχής στην Ελλάδα. Η αναδρομή στο παρελθόν απαίτησε εκτεταμένη έρευνα στο αρχείο του σχολείου μας. Επομένως, οι πηγές μας ήταν κατά κύριο λόγο πρωτογενείς, δηλαδή χειρόγραφα τεκμήρια μαθητών της εποχής. Αντλώντας υλικό από εκθέσεις ιδεών, βιογραφικά στοιχεία και αξιολογήσεις πρώην μαθητών της Γερμανικής Σχολής Αθηνών, προσεγγίσαμε την ιστορία του σχολείου μας από σημερινή σκοπιά. Προκειμένου να αξιολογήσουμε σωστά τα γραπτά, τις σκέψεις και τις ανησυχίες των μαθητών της κατοχικής περιόδου και να εμπλουτίσουμε την ιστοσελίδα μας με αρκετές υποστηρικτικές πληροφορίες, χρειάστηκε να ερευνήσουμε επιπροσθέτως τα σημαντικά γεγονότα και το ιστορικό πλαίσιο της εποχής, έτσι ώστε να κατανοήσουμε και να αποτυπώσουμε καλύτερα τόσο την ελληνική όσο και τη γερμανική Ιστορία, με απώτερο στόχο να διασφαλίσουμε ότι το παρελθόν δεν θα περιέλθει στη λήθη, αλλά θα παραμείνει παντοτινά στη μνήμη και δεν θα πάψει να μεταφέρεται από στόμα σε στόμα και από γενιά σε γενιά». (Ηλέκτρα Μαυρίδη, Αλεξάνδρα-Ηλιάνα Δημητριάδη)
Η Έλενα Κουμεντάκου και η Ρεγγίνα Βίζινγκερ γράφουν για την έρευνα στο σχολικό αρχείο, την ψηφιακή αφήγηση, την προφορική Ιστορία, τις διασχολικές δράσεις και πολλά άλλα ακόμα.
✎ Ρεγγίνα Βίζινγκερ
«Η ΓΣΑ θυμάται»
Η ενασχόληση με το σχολικό αρχείο της ΓΣΑ πραγματοποιείται στο πλαίσιο ενός εκπαιδευτικού διαγωνισμού που απευθύνεται σε όλα τα γερμανικά σχολεία του εξωτερικού και έχει προκηρυχθεί από το Υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας και την Κεντρική Υπηρεσία για τα Σχολεία της Αλλοδαπής (ZfA), καλώντας τους ενδιαφερομένους να ασχοληθούν με το παρελθόν του σχολείου τους σε ιστορικά δύσκολες περιόδους και να αποτυπώσουν την αλληλεπίδρασή του με την ιστορία της εκάστοτε χώρας. Ο διαγωνισμός «Μνήμη για το παρόν» υποστηρίζεται από το γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών και υλοποιείται από την Κεντρική Υπηρεσία για τα Σχολεία της Αλλοδαπής, σε συνεργασία με το Ομοσπονδιακό Κέντρο για την Αγωγή του Πολίτη και το Ίδρυμα «Μνήμη, Μέλλον και Ευθύνη», ενώ τελεί υπό την αιγίδα του Χάικο Μάας, υπουργού Εξωτερικών της Γερμανίας.
«Θέλουμε να μάθουμε πώς λειτουργούσε το σχολείο μας πριν από ογδόντα χρόνια, ποιες πεποιθήσεις και ποιες ιδέες καθόριζαν τη λειτουργία του, πώς σκέφτονταν και πώς ενεργούσαν μαθητές και εκπαιδευτικοί». Με αυτά τα λόγια, οι μαθήτριες και οι μαθητές του πρότζεκτ διατυπώνουν το κεντρικό ερώτημα του εγχειρήματος.
Πηγή: Έρευνα στη Βιβλιοθήκη για την Ιστορία της Εκπαίδευσης, Βερολίνο, Δεκέμβριος 2019, φωτογραφικό αρχείο «Η ΓΣΑ θυμάται»
Έρευνα και κριτική σκέψη ως εργαλεία μάθησης
Δεκατρείς μαθήτριες και μαθητές της Γερμανικής Σχολής Αθηνών αναλαμβάνουν να αναμετρηθούν με το παρελθόν του σχολείου τους σε μια δύσκολη ιστορική συγκυρία – την περίοδο του ναζισμού και της γερμανικής Κατοχής στην Ελλάδα. Σε αυτό το πλαίσιο, ερευνούν το αρχείο της ΓΣΑ κατά την περίοδο 1933-1944. Οι πολυάριθμοι φάκελοι μαθητών και εκπαιδευτικών, οι καταχωρίσεις στα βιβλία κοινοποιήσεων και οι αποφάσεις των συνεδριάσεων μας επιτρέπουν να σχηματίσουμε μια ζωντανή εικόνα για την εσωτερική λειτουργία της «ΓΣΑ κάτω από τη σβάστικα». Το αρχειακό υλικό έρχεται να ρίξει φως στο οικογενειακό υπόβαθρο των μαθητών και των δασκάλων, στην κοινωνική θέση των γονέων και στα κίνητρα που τους οδήγησαν να στείλουν τα παιδιά τους στη ΓΣΑ, αλλά και στις πολιτικές πεποιθήσεις των μαθητών και των εκπαιδευτικών. Οι μαθητές της εποχής καταθέτουν τα όνειρα και τις προσδοκίες τους για το μέλλον, ενώ συγχρόνως εκφράζουν τους φόβους και τις ανησυχίες που γεννά μέσα τους η δίνη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι πληροφορίες που αντλούμε από τους μαθητικούς φακέλους για τις δραματικές συνθήκες διαβίωσης στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της ναζιστικής Κατοχής απηχούν τη ματιά των κατακτητών πάνω στους κατακτημένους.
Πηγή: Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Βερολίνου, Δεκέμβριος 2019, φωτογραφικό αρχείο «Η ΓΣΑ θυμάται
Περιγραφή, ταξινόμηση, αξιολόγηση και παρουσίαση
Για τις ανάγκες του προγράμματος, επιλέξαμε προσεκτικά από το σχολικό αρχείο έξι μαθητές και πέντε εκπαιδευτικούς της ΓΣΑ από τα χρόνια της Κατοχής, εξετάζοντας και αξιολογώντας με βάση το ιστορικό συγκείμενο τεκμήρια, όπως βιογραφικά στοιχεία, εκθέσεις ιδεών και καταστάσεις προόδου των μαθητών, καθώς και την προσωπική και υπηρεσιακή αλληλογραφία των εκπαιδευτικών με τον τότε διευθυντή του σχολείου ή το Υπουργείο Εξωτερικών του Τρίτου Ράιχ. Στην κριτική προσέγγιση των μαθητών και των εκπαιδευτικών της ΓΣΑ κατά την περίοδο της Κατοχής συνέβαλε καθοριστικά και η ανάθεση συγγραφής κειμένων δημιουργικής γραφής. Τα πρωτότυπα ιστορικά τεκμήρια που χρησιμοποιήθηκαν για την έρευνά μας είναι διαθέσιμα στους χρήστες της ιστοσελίδας μας.
Εκτός από την αφηγηματική συνιστώσα, σημαντική για την υποστήριξη και την παρουσίαση του ερευνητικού έργου μας ήταν και μια σειρά από βιντεοπαρουσιάσεις που αποτυπώνουν το προσωπικό δράμα, τις συνθήκες διαβίωσης, τις αντιλήψεις και τις ενέργειες των πρωταγωνιστών στο συγκεκριμένο ιστορικό γίγνεσθαι. Για τον σκοπό αυτό, γυρίστηκαν δώδεκα μικρού μήκους ταινίες σε μορφή βίντεο, οι οποίες εστιάζουν στη ζωή και στις εκθέσεις ιδεών των μαθητών της εποχής, όπως επίσης και στις γραπτές αναφορές ή στην προσωπική αλληλογραφία των εκπαιδευτικών.
Μαθαίνοντας από τις συνεντεύξεις
Στη διαχείριση του παρελθόντος και στη διαφύλαξη της μνήμης συνέβαλαν και οι συνεντεύξεις με πρώην μαθητές της ΓΣΑ. Από τις συνολικά πέντε προγραμματισμένες συνεντεύξεις με μάρτυρες της εποχής, μόνο δύο μπόρεσαν να πραγματοποιηθούν λόγω της πανδημίας του κορονοϊού.
Πηγή: Συνέντευξη με τον κύριο Φωτιάδη-Νεγρεπόντη, πρώην μαθητή της ΓΣΑ, Νοέμβριος 2019, φωτογραφικό αρχείο «Η ΓΣΑ θυμάται»
Στόχοι του προγράμματος και αξιοποίηση των αποτελεσμάτων
Στόχος των μαθητριών και των μαθητών του προγράμματος είναι να αφηγηθούν εκ νέου την ιστορία της ΓΣΑ κατά τη συγκεκριμένη περίοδο και να την παρουσιάσουν στη σχολική κοινότητα μέσα από μια ιστοσελίδα φτιαγμένη από μαθητές για μαθητές, με θέμα την ιστορία του σχολείου στα χρόνια της γερμανικής Κατοχής (1941-1944). Ο ιστότοπος «Η ΓΣΑ θυμάται» δημιουργήθηκε σε συνεργασία με το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, το οποίο παρείχε τη σχετική τεχνική υποστήριξη και ανέλαβε τον σχεδιασμό και την κατασκευή της ιστοσελίδας.
Με την ανάρτηση των αποτελεσμάτων της έρευνας στον ιστότοπο «Η ΓΣΑ θυμάται», απευθυνόμαστε στο ενδιαφερόμενο κοινό και στη σχολική κοινότητα, καθώς και στους μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς παιδιών που φοιτούν στη ΓΣΑ.
- Η ιστορική διαχείριση του αρχειακού υλικού αποτελεί πολύτιμη πηγή για τη διδακτική διαδικασία, ενώ στοχεύει να βοηθήσει τους μαθητές να κατανοήσουν τις μεθόδους και τις συνέπειες της εκπαιδευτικής πολιτικής του εθνικοσοσιαλισμού, μέσα από το παράδειγμα της ΓΣΑ.
- Για τη σχολική κοινότητα, οι συνεντεύξεις και η έρευνα του σχολικού αρχείου είναι αναπόσπαστα στοιχεία της ιστορικής μνήμης ως πολιτισμικής παρακαταθήκης.
- Ο ιστότοπος φιλοδοξεί να διαφωτίσει τους Γερμανούς μαθητές, δασκάλους και γονείς. οι οποίοι γνωρίζουν δυστυχώς ελάχιστα για τη γερμανική Κατοχή στην Ελλάδα, προκειμένου να συνειδητοποιήσουν τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν επί ελληνικού εδάφους.
- Στόχος της ιστοσελίδας είναι να συμβάλει στην αμοιβαία διαχείριση ενός θέματος που επιβαρύνει με το ιστορικό του φορτίο τις ελληνογερμανικές σχέσεις και να διαμορφώσει τις συνθήκες για την καλλιέργεια μιας κοινής ιστορικής συνείδησης.
Πηγή: Εκπαιδευτικές δράσεις στο Κέντρο Άννα Φρανκ, Βερολίνο, Δεκέμβριος 2019, φωτογραφικό αρχείο «Η ΓΣΑ θυμάται»
Ψηφιακή αφήγηση της Ιστορίας και Oral History
Το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, και συγκεκριμένα το πρόγραμμα «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα» (Memories of the Occupation in Greece, MOG), αποτελεί σημαντικό εταίρο του ερευνητικού μας εγχειρήματος. Έχοντας πλούσια και πολυετή επιστημονική εμπειρία στο πεδίο της Προφορικής Ιστορίας (Oral History), το πρόγραμμα MOG του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου παρακολουθεί και υποστηρίζει ενεργά την έρευνα του σχολικού μας αρχείου, ιδίως στον τομέα της ιστορικής αφήγησης με τη χρήση ψηφιακών μέσων. Ως εκ τούτου, οι συνεντεύξεις μαθητών που φοίτησαν στη ΓΣΑ κατά την περίοδο της Κατοχής αποτελούν έναν από τους κεντρικούς άξονες στο πλαίσιο της κριτικής αναμέτρησης με την ιστορία του σχολείου.
Με περισσότερες από ενενήντα βιωματικές συνεντεύξεις Ελλήνων που έζησαν τη γερμανική Κατοχή, το πλούσιο αρχείο του προγράμματος MOG δίνει στις μαθήτριες και στους μαθητές τη δυνατότητα να ενημερωθούν από τις αυθεντικές μαρτυρίες της εποχής και να προσεγγίσουν με αμεσότητα τη συγκεκριμένη περίοδο. Οι πολυποίκιλες εμπειρίες και μνήμες των μαρτύρων της κατοχικής περιόδου είναι καθοριστικής σημασίας για την ενασχόληση των μαθητών με την ιστορία του σχολείου τους, δεδομένου ότι η ιστορία της ΓΣΑ δεν μπορεί και δεν επιτρέπεται να εξεταστεί ξεκομμένη από τη φρίκη της Κατοχής.
Πηγή: Κρατικό Αρχείο της Γερμανίας, Δεκέμβριος 2019, φωτογραφικό αρχείο «Η ΓΣΑ θυμάται»
Μαθαίνοντας από τις διασχολικές δράσεις
Τα δύο αδελφά σχολεία της ΓΣΑ, το Γενικό Λύκειο Διστόμου και το Σχολείο Φριτς Κάρζεν (Βερολίνο), δημιουργούν τις προϋποθέσεις για μια σειρά από ζωντανές συναντήσεις μεταξύ μαθητριών και μαθητών από την Ελλάδα και τη Γερμανία, οι οποίες έρχονται να καταδείξουν ότι η διαχείριση του παρελθόντος θέτει τις βάσεις για ένα κοινό παρόν και μέλλον. Από το 1996, η ΓΣΑ έχει να επιδείξει μακρά παράδοση στις διασχολικές δράσεις με μαρτυρικούς τόπους της Ελλάδας. Το πρότζεκτ «Η ΓΣΑ θυμάται» αποτελεί τη λογική συνέχεια αυτής της μακρόχρονης προσπάθειας για την κοινή διαχείριση της ιστορίας των δύο χωρών. Με τη συμμετοχή τους σε διασχολικές δράσεις για τη διαχείριση της ιστορικής μνήμης, οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να συνειδητοποιήσουν τη σημασία του παρελθόντος για την κοινωνία του σήμερα και να αναζητήσουν κατάλληλους τρόπους για να διαφυλάξουν τη μνήμη, να διδαχθούν από την Ιστορία και να αντλήσουν τα απαραίτητα συμπεράσματα, ώστε να συμβάλουν καθοριστικά στη διαμόρφωση των δημοκρατικών δομών της ευρωπαϊκής κοινωνίας του αύριο.
Πηγή: Εκπαιδευτικές δράσεις στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, Δεκέμβριος 2019, φωτογραφικό αρχείο «Η ΓΣΑ θυμάται»
Η συγκρότηση της ομάδας εργασίας «Η ΓΣΑ θυμάται» από μαθητές και μαθήτριες της Α΄ και Β΄ λυκείου της Γερμανικής Σχολής Αθηνών σηματοδοτεί την έναρξη της συστηματικής έρευνας και κριτικής προσέγγισης του αδημοσίευτου σχολικού αρχείου κατά την περίοδο 1933-1944, με αφορμή τη συμμετοχή του σχολείου μας στον εκπαιδευτικό διαγωνισμό «Μνήμη για το παρόν».
Η καθηγήτρια του σχολείου μας, κυρία Έλενα Κουμεντάκου, γράφει για τις προκλήσεις της διδασκαλίας και της μεθοδολογίας στο πλαίσιο του πρότζεκτ με θέμα το σχολικό αρχείο.
✎ Έλενα Κουμεντάκου
Λίγα λόγια για τις ψηφιακές αφηγήσεις
Στο πλαίσιο του ερευνητικού μας προγράμματος, διακρίναμε ως εκπαιδευτικοί τα παιδαγωγικά οφέλη τα οποία έχει για τους μαθητές μας η ουσιαστική επαφή τους με το ιστορικό παρελθόν της ΓΣΑ. Μέσω αυτής της διαδικασίας, αντιμετωπίσαμε και μια σειρά από ενδιαφέρουσες προκλήσεις. Παραθέτω ενδεικτικά ορισμένες από αυτές: Πόσοι μαθητές θα συγκροτούν τις επιμέρους υποομάδες και με ποια κριτήρια θα συγκροτούνται κάθε φορά οι ομάδες αυτές; Με ποια αρχειακά τεκμήρια μαθητών και εκπαιδευτικών της περιόδου 1933/1944 θα ασχοληθούμε αρχικά και σε ποιους τομείς θα δώσουμε βαρύτητα; Πώς θα οργανώσουμε την επαφή των μαθητών μας με τους μάρτυρες της εποχής στο πλαίσιο προγραμματισμένων συνεντεύξεων; Πως θα προετοιμαστούν κατάλληλα οι εβδομαδιαίες μας συναντήσεις ώστε οι μαθητές μας να αξιοποιήσουν τις πρότερες ιστορικές τους γνώσεις αλλά να εμβαθύνουν περισσότερο στα ιστορικά δεδομένα της εποχής με κατάλληλες ιστορικές πηγές; Πως θα αξιοποιήσουμε τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα αλλά και πως θα διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες για την ουσιαστική συνεργασία των μαθητών της Γερμανικής Σχολής Αθηνών με τους μαθητές του Λυκείου Διστόμου και του Σχολείου Φριτς Κάρσεν, αξιοποιώντας τη μέχρι τώρα πολύτιμη εμπειρία της συναδέλφου και διευθύντριας του προγράμματος, κυρίας Ρεγγίνα Βίζινγκερ;
Πηγή: Γερμανική Σχολή Αθηνών, Ιανουάριος 2020, φωτογραφικό αρχείο «Η ΓΣΑ θυμάται»
Αξιοποιώντας τα εκφραστικά μέσα των μαθητών
Οι προβληματισμοί πολλοί και γόνιμοι για εμάς τους εκπαιδευτικούς, κυρίως όταν αναπτύσσονται στο πλαίσιο μιας ουσιαστικής συνεργασίας των μελών της ομάδας, η οποία αναζητούσε και αναζητά κάθε φορά το κατάλληλο παιδαγωγικό πλαίσιο, στοχεύοντας στην καλλιέργεια ποικίλων δεξιοτήτων των μαθητών και στην ουσιαστική κινητοποίηση των ενδιαφερόντων τους. Ωστόσο, ιδιαίτερο ενδιαφέρον για εμένα προσωπικά είχε ο προβληματισμός των μαθητών μας, που αφορά τον τρόπο παρουσίασης του παραγόμενου υλικού. Ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο παρουσίασης των πορτρέτων μαθητών και εκπαιδευτικών της περιόδου 1933-1944, αλλά και με τη δομή της διαδραστικής ιστοσελίδας, μας απασχόλησαν, ενώ αρκετές συναντήσεις της ομάδας αφιερώθηκαν αρχικά σε αυτή την αναζήτηση, με την ουσιαστική βοήθεια και του δρα Νικόλα Αποστολόπουλου, ομότιμου καθηγητή στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου∙ δώσαμε στους μαθητές μας παραδείγματα σχετικών δράσεων ώστε να τα μελετήσουν, ακούσαμε τις ιδέες και τις προτάσεις τους, τους ενδοιασμούς, τους φόβους και τους προβληματισμούς τους. Αυτό που τελικά αφουγκραστήκαμε ήταν η ουσιαστική τους ανάγκη να εκφραστούν χρησιμοποιώντας τα μέσα που μεταχειρίζονται και στην καθημερινή τους επικοινωνία: τον λόγο, την εικόνα, τη μουσική. Γοητευμένοι από τον συνδυασμό της παραδοσιακής προφορικής αφήγησης με τα μέσα της σύγχρονης ψηφιακής τεχνολογίας, όπως ο υπολογιστής, η κάμερα, οι συσκευές ηχογράφησης ή τα εργαλεία τηλεπικοινωνίας, οι μαθητές μας ενεπλάκησαν ενεργά στην προσπάθεια ψηφιακής αποτύπωσης των αποτελεσμάτων της έρευνας.
Πηγή: Γερμανική Σχολή Αθηνών, Σεπτέμβριος 2019, φωτογραφικό αρχείο «Η ΓΣΑ θυμάται»
Ψηφιακή Αφήγηση
Είναι γεγονός ότι η πολυμεσική και πολυτροπική προσέγγιση των ιστοριών με ψηφιακά μέσα, η οποία αποδίδεται πλέον στην εκπαιδευτική διαδικασία με τον όρο Ψηφιακή Αφήγηση (αγγλικός όρος: Digital Storytelling), αποτελεί μια πρακτική συγκερασμού αφηγηματικού και ψηφιακού περιεχομένου, συμπεριλαμβανομένων εικόνων, ήχου και βίντεο, ώστε να δημιουργηθεί μια ταινία μικρού μήκους με δυνατά συγκινησιακά συστατικά.
Μελετώντας τη σχετική βιβλιογραφία, εστιάσαμε στο γεγονός ότι, σύμφωνα και με την Ένωση για την Ψηφιακή Αφήγηση (Digital Storytelling Association), οι ψηφιακές ιστορίες φαίνεται να αντλούν τη δύναμή τους ακριβώς από αυτό τον συνδυασμό εικόνων, μουσικής, προφορικής και γραπτής αφήγησης, δίνοντας έτσι άλλη διάσταση στους χαρακτήρες και στις καταστάσεις. Εξίσου ενδιαφέρουσα ήταν και η πληροφορία ότι ο όρος Digital Storytelling χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1990 από τον κινηματογραφιστή Κεν Μπερνς στο ντοκιμαντέρ του The Civil War (Ο εμφύλιος πόλεμος), όπου για τη διήγηση της ιστορίας της Αμερικής χρησιμοποιείται η αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο, μαζί με φωτογραφίες, κινηματογραφικά πλάνα και μουσική[1]. Επομένως, σύμφωνα και με τη σύγχρονη έρευνα (Robin, 2008), ψηφιακή Ιστορία αποτελούν και τα ιστορικά ντοκουμέντα που εξετάζουν γεγονότα του παρελθόντος και μας βοηθούν στην κατανόησή του.
Πηγή: Γερμανική Σχολή Αθηνών, Σεπτέμβριος 2019, φωτογραφικό αρχείο «Η ΓΣΑ θυμάται»
Επιλογή του συνοδευτικού υλικού
Μέσα από αυτή τη διαδικασία και με δεδομένη κάθε φορά τη δομή των ιστοριών, αφού μας καθοδηγούσαν τα γραπτά τεκμήρια του σχολείου, επιλέχθηκαν οι κατάλληλες συνοδευτικές εικόνες, τόσο από τα φωτογραφικά αρχεία της ΓΣΑ και του Συλλόγου Αποφοίτων όσο και από το υλικό που είχαμε στη διάθεσή μας από τη συνεργασία μας με το Μουσείο Μπενάκη, την ΕΡΤ και τον συλλέκτη Βύρωνα Μήτο και, φυσικά, από την προσεκτική αναζήτηση στον παγκόσμιο ιστό, με σεβασμό πάντα στα πνευματικά δικαιώματα των δημιουργών. Αντιστοίχως επιλέχθηκε και η μουσική, τόσο από τις προσωπικές δημιουργίες του εξαίρετου συναδέλφου και μουσικού Ρόλαντ Χόφμαν όσο και από τον παγκόσμιο ιστό. Όλα αυτά πραγματοποιήθηκαν με την πολύτιμη συνδρομή του κοινωνικού ανθρωπολόγου και κινηματογραφιστή Σπύρου Γερούση.
Πηγή: Γερμανική Σχολή Αθηνών, Ιανουάριος 2020, φωτογραφικό αρχείο «Η ΓΣΑ θυμάται»
Προοπτικές
Επιδιώκοντας τη συστηματική συνέχιση της προσπάθειας αυτής, είναι δεδομένο ότι το ταξίδι στην ιστορία του σχολείου μας δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη. Στόχος, λοιπόν, είναι να συνεχιστεί αυτή η προσπάθεια, δίνοντας τη δυνατότητα και σε άλλους μαθητές και εκπαιδευτικούς του σχολείου μας να μετάσχουν σε αυτή τη διαδικασία, η οποία θα τους προσφέρει πολλές εμπειρίες αλλά και –σύμφωνα με τον ποιητή μας Κωνσταντίνο Καβάφη– «το ωραίο ταξίδι…»[1]
Βιβλιογραφικές παραπομπές:
[1] http://kenburns.com/films/civil-war/
[2] babelmatrix.org; https://bit.ly/3elijM0
Πηγή: Συζήτηση με τον κύριο Μαυρίδη, πρώην μαθητή της Γερμανικής Σχολής Αθηνών, Σεπτέμβριος 2019, φωτογραφικό αρχείο «Η ΓΣΑ θυμάται»
