Αρχική / Η ιστορία συγκινεί / 17 χρόνια μαθητικές συναντήσεις / 10 Ιουνίου 2018 Συνάντηση μαθητών της ΓΣΑ, του Λυκείου Διστόμου και του Σχολείου Φριτς Κάρζεν
10 Ιουνίου 2018 Συνάντηση μαθητών της ΓΣΑ, του Λυκείου Διστόμου και του Σχολείου Φριτς Κάρζεν (Βερολίνο)
«Πρότεινα την Αθήνα ως τελικό προορισμό της πενταήμερης εκδρομής, επειδή εδώ και μερικά χρόνια έχει σημαδευτεί από βαθιές πολιτικές τομές και ανακατατάξεις. Εκτός αυτού, επιθυμία μου ήταν να φέρω κοντά τους νέους των δύο χωρών», δηλώνει η κυρία Στρουτύνσκι, στην οποία ανήκε η πρωτοβουλία για τη φετινή μαθητική συνάντηση μεταξύ της Γερμανικής Σχολής Αθηνών και του Σχολείου Φριτς Κάρζεν.↵
Οι μαθητικές συναντήσεις με το Σχολείο Φριτς Κάρζεν του Βερολίνου εγκαινιάστηκαν το 2017. Η συνεργασία μας ενισχύθηκε από τις τακτικές επισκέψεις στο Βερολίνο, στην Αθήνα και στο Δίστομο και από τα συναρπαστικά εκπαιδευτικά εργαστήρια. Ακολουθεί μια παρουσίαση από μαθήτριες και μαθητές του σχολείου μας σχετικά με την πρώτη μεγάλη συνάντηση στη Γερμανική Σχολή Αθηνών το 2018.
✎ Μαθητές και μαθήτριες της Γερμανικής Σχολής Αθηνών
«Υψώνοντας τείχη – Προκαταλήψεις και στερεότυπα»
«Όλοι οι Ισπανοί έχουν πάθος με το φλαμέγκο, οι Έλληνες ξημεροβραδιάζονται στο καφενείο και παίζουν με το κομπολόι τους, οι Γερμανοί είναι πρωταθλητές στην αποταμίευση και δεν ξοδεύουν χρήματα για τον εαυτό τους, ενώ οι Αυστριακοί ζουν σε βαθιές κοιλάδες ή σε ψηλά βουνά και ξέρουν όλοι να τραγουδούν γιόντελ…» Ο κατάλογος θα μπορούσε να συνεχιστεί χωρίς τελειωμό. Πρόκειται για ιδέες και απόψεις που έχουν σφηνωθεί στο μυαλό μας για τους Ευρωπαίους συμπολίτες μας αλλά και για τους λαούς εκτός Ευρώπης.
Από πού πηγάζουν τα στερεότυπα; Πώς και γιατί συντηρούνται; Τι σκοπό και ποια λειτουργία εξυπηρετούν; Ποια επίδραση έχουν πάνω μας και πώς μπορούμε να τα ξεπεράσουμε; Αυτά τα ερωτήματα απασχόλησαν τη μαθητική ομάδα της Γερμανικής Σχολής Αθηνών και τους καλεσμένους μας από το Σχολείο Φριτς Κάρζεν του Βερολίνου.
Για περισσότερες από τρεις ώρες, πειραματιστήκαμε με τον ίδιο μας τον εαυτό, φέραμε στην επιφάνεια τις παγιωμένες μας αντιλήψεις, στις οποίες είμαστε ενίοτε προσκολλημένοι χωρίς καν να το συνειδητοποιούμε, και προσπαθήσαμε να τις αναλύσουμε. Συγκλονισμένοι ανακαλύψαμε ότι ακόμα και ο υποτιθέμενος κοσμοπολιτισμός μας προσκρούει πολλές φορές σε αυθαίρετες προκαταλήψεις και στερεότυπες πεποιθήσεις. Πράγματι, ο καθένας «πάσχει» λίγο πολύ από την αρρώστια των προκαταλήψεων. Ωστόσο, υπάρχουν και εκείνοι που τις καλλιεργούν σκόπιμα.
Συνάντηση μαθητών της ΓΣΑ και του Σχολείου Φριτς Κάρζεν, Αθήνα 2017
«Πιο εύκολο είναι να διασπάσουμε τον πυρήνα ενός ατόμου παρά μια προκατάληψη». Άλμπερτ Άινσταϊν„
Γιατί όμως να υπάρχουν προκαταλήψεις, αφού προκαλούν μεγαλύτερη ζημιά παρά όφελος; Το ερώτημα έδωσε τροφή για μια ζωηρή ανταλλαγή απόψεων ανάμεσα στους μαθητές των δύο σχολείων. Το συμπέρασμα; Οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να προσανατολίζονται με γρήγορα και ξεκάθαρα μέσα. Όσο πιο πολύπλοκη γίνεται η κοινωνία, τόσο πιο δύσκολο είναι για τον άνθρωπο να προσανατολιστεί, να νιώσει ασφάλεια και να κατατάξει τα πράγματα σε σαφείς κατηγορίες. Τα στερεότυπα βοηθούν στη γρήγορη ταξινόμηση και περιγραφή αντικειμένων, ανθρώπων και λαών. Οι προκαταλήψεις δημιουργούνται χωρίς να έχουμε αποκτήσει πραγματική εμπειρία από τη σχέση μας με ένα άτομο ή μια ομάδα. Επομένως, τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις εξυπηρετούν μια απλή ανθρώπινη λειτουργία, δηλαδή αποτελούν έναν ψυχολογικό μηχανισμό για την αποτροπή της αβεβαιότητας και της απειλής. «Κάνουν τον κόσμο πιο απτό και κατανοητό, και εδραιώνουν μέσα μας το αίσθημα αυτοεκτίμησης».*
Το ερώτημα είναι κατά πόσο μπορούμε να απαλλαγούμε από τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις μας, εφόσον τα αναγνωρίσουμε και καταφέρουμε να εξηγήσουμε τη δημιουργία και τον τρόπο λειτουργίας τους.
Συνάντηση μαθητών της ΓΣΑ και του Σχολείου Φριτς Κάρζεν, Αθήνα 2017
Μέσα από την κοινή συζήτηση, οι μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η προθυμία να ξεπεράσουμε τις προκαταλήψεις μας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την παιδεία, την εκπαίδευση, την προσωπικότητα και τον κοινωνικό περίγυρο του κάθε ανθρώπου, δεδομένου ότι τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά στις αλλαγές, καθώς «λειτουργούν ως μηχανισμός περιχαράκωσης και περιορίζουν την αντίληψη, με αποτέλεσμα να μην αφήνουν περιθώρια για νέες εμπειρίες, αφού το προκατειλημμένο άτομο αποφεύγει την επαφή με το αντικείμενο της προκατάληψής του».* Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα το οποίο απασχόλησε τους μαθητές είχε να κάνει με τη διαχείριση αυτού του φαινομένου από τις σύγχρονες κοινωνίες, όπως, για παράδειγμα η ενωμένη Ευρώπη . Το σύνθημα «Διαφορετικοί, αλλά ενωμένοι», το επίσημο μότο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απευθύνει πρόσκληση σε όλους εμάς, τους πολίτες της Ευρώπης, να διδαχθούμε από τη διαφορετικότητα του συμπολίτη μας, να την αντιμετωπίσουμε ως στοιχείο εμπλουτισμού της δικής μας ταυτότητας, και όχι ως ελάττωμα ή απειλή. Η αναγνώριση του πολιτισμικού πλούτου, των παραδόσεων και της ιστορίας των ευρωπαϊκών λαών δεν αποτελεί μόνο βασική αρχή για τη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής ταυτότητας, αλλά και την ιδανική προϋπόθεση για να πάψουν να βρίσκουν γόνιμο έδαφος οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα. Ποτέ μια κοινωνία δεν υπήρξε τόσο πολύμορφη, ανεκτική, δημοκρατική και ελεύθερη όσο η δική μας. Παρ’ όλα αυτά, ακόμα δεν έχουμε καταφέρει να ξεριζώσουμε μια για πάντα τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα. Αντιθέτως, ζούμε σε μια εποχή που τρέφει και συντηρεί τις εθνικές μνησικακίες, με αποτέλεσμα να αναβιώνουν στερεότυπες αντιλήψεις και προκαταλήψεις, που πιστεύαμε ότι τις είχαμε αφήσει πίσω μας. Σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη βλέπουμε να ξεπηδούν κόμματα που επωφελούνται από τις προκαταλήψεις, για να ασκήσουν την πολιτική τους, δυστυχώς με αξιοσημείωτη επιτυχία.
Συνάντηση μαθητών της ΓΣΑ και του Σχολείου Φριτς Κάρζεν, Βερολίνο 2018
Τι πρέπει να γίνει, λοιπόν; Το ερώτημα απαντήθηκε με απόλυτη ομοφωνία από τις μαθητικές ομάδες και των δύο σχολείων. Το κλειδί για την αντιμετώπιση των προκαταλήψεων είναι μια τολμηρή και ανοιχτόμυαλη σχολική εκπαίδευση, που όχι μόνο καλλιεργεί στους μαθητές την ανεκτικότητα, τη δημοκρατία, την ευθύνη και την ωριμότητα, αλλά αποτελεί και ζωντανό παράδειγμα κοινωνικής ευαισθησίας και αλληλεγγύης.
Αναμένουμε με μεγάλη χαρά την εκπαιδευτική εκδρομή στο Βερολίνο τον ερχόμενο Δεκέμβριο και δεν βλέπουμε την ώρα να ξανασμίξουμε με τους μαθητές και τις μαθήτριες του Σχολείου Φριτς Κάρζεν!
Ευχαριστούμε ιδιαιτέρως την κυρία Κατερίνα Αδαμάρα για την πολύτιμη υποστήριξη και τη συμβολή της στο εκπαιδευτικό εργαστήρι μας. Η κυρία Αδαμάρα είναι παιδαγωγός, απόφοιτος του τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και θεατροπαιδαγωγός, κάτοχος μεταπτυχιακού κύκλου σπουδών στο Πανεπιστήμιο Καλών Τεχνών του Βερολίνου.
Δηλώσεις μαθητών και μαθητριών: «Σε αυτές τις τρεις ώρες, μάθαμε πολλά για τον εαυτό μας και για τους άλλους». «Μάθαμε πώς να ενεργοποιήσουμε όλα τα κανάλια μάθησης ώστε να ευαισθητοποιηθούμε για ένα ιδιαίτερα επίκαιρο και καυτό θέμα». «Από τη συζήτηση βγήκαμε πλουσιότεροι».
* Βλ. Günter Friesenhahn, «Stereotypen und Vorurteile», αναδημοσίευση της 21ης Μαΐου 2014 στον ιστότοπο Bundeszentrale für politische Bildung↵, ημερομηνία πρόσβασης: 30 Σεπτεμβρίου 2017
