Αρχική / Η ιστορία συγκινεί / 17 χρόνια μαθητικές συναντήσεις / 5 Δεκεμβρίου 2013 Πόσο αληθινή είναι η αλήθεια; Η Ελλάδα στα γερμανικά ΜΜΕ
5 Δεκεμβρίου 2013
Πόσο αληθινή είναι η αλήθεια; Η Ελλάδα στα γερμανικά ΜΜΕ
Σχεδόν εβδομήντα χρόνια μας χωρίζουν από το τέλος του Β′ Παγκοσμίου Πολέμου – μια ολόκληρη ζωή. Και όμως, ακόμα πέφτει βαριά η σκιά του στο παρόν, κυρίως στο Δίστομο. Οι μαθητές και οι μαθήτριες της 10ης τάξης του γερμανικού τμήματος της ΓΣΑ συμμετείχαν σε μια συνάντηση με το Λύκειο Διστόμου. Στο πλαίσιο αυτής της ανταλλαγής τούς περίμενε ένα πλούσιο πρόγραμμα. Ακολουθεί μια παρουσίαση της Δανάης Αρβανιτίδου.
✎ Δανάη Αρβανιτίδου
Παρελθόν που δεν παρέρχεται
Πρώτα απ’ όλα, τα παιδιά από το Δίστομο μας ξενάγησαν στην πόλη τους. Οι μαθήτριες και οι μαθητές της ΓΣΑ αποτυπώνουν τις εντυπώσεις τους με τα ακόλουθα λόγια: «Γυρίσαμε όλη την πόλη χωρισμένοι σε μικρές ομάδες. Τα παιδιά μάς έδειξαν τα μνημεία, τις εκκλησίες και τα μουσεία της πόλης τους και, ασφαλώς, το Μαυσωλείο στη μνήμη των θυμάτων της ναζιστικής κτηνωδίας». Το επιβλητικό μνημειακό συγκρότημα περιλαμβάνει δύο σειρές με μαρμάρινες στήλες και είναι ορατό από παντού, καθώς δεσπόζει στην κορυφή ενός λόφου. Στη μία σειρά παρουσιάζονται παραστατικά τα γεγονότα της Σφαγής του Διστόμου, ενώ στην άλλη είναι χαραγμένα όλα τα ονόματα των θυμάτων.
Άποψη του Διστόμου. Πηγή: Φωτογραφικό αρχείο από τη συνάντηση μαθητών της ΓΣΑ και του ΓΕΛ Διστόμου, 2014
Ο επισκέπτης στέκεται με δέος μπροστά στις μαρμάρινες στήλες με τα εκατοντάδες ονόματα. Σε πολλές περιπτώσεις, το ίδιο επώνυμο καταλαμβάνει ολόκληρες σειρές, κάτι που αφήνει να εννοηθεί ότι οι ναζί αφάνισαν ολόκληρες οικογένειες. Στο μικρό κτίσμα δίπλα στις μαρμάρινες αναθηματικές στήλες φυλάσσονται τα οστά των σφαγιασθέντων. Στη θέα των κρανίων, νιώσαμε όλοι σοκαρισμένοι. Αφού συγκεντρωθήκαμε πάλι όλοι μαζί, επισκεφθήκαμε το Μουσείο Θυμάτων Ναζισμού, το οποίο είναι μεν πολύ λιτό, αλλά γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο μας εντυπωσίασε ακόμα περισσότερο.
Πηγή: Φωτογραφικό αρχείο από τη συνάντηση μαθητών της ΓΣΑ και του ΓΕΛ Διστόμου, 2014
Μια τεράστια φωτογραφία της ερειπωμένης πόλης μάς βοηθά να συλλάβουμε το μέγεθος της καταστροφής και της βιαιότητας. Παραδίπλα, βρίσκονται αναρτημένες οι φωτογραφίες των στρατιωτών και των αξιωματικών που ήταν υπεύθυνοι για τη σφαγή. Μπαίνοντας στη δεύτερη αίθουσα του μουσείου, βρεθήκαμε περιτριγυρισμένοι από τέσσερις τοίχους γεμάτους πορτρέτα, ένα για κάθε θύμα της σφαγής. Βλέποντας τα πρόσωπα να παρελαύνουν ένα ένα από μπροστά μας, συνειδητοποιήσαμε για πρώτη φορά ότι ο αριθμός «218» αντιστοιχεί σ’ ένα πλήθος από ξεχωριστές ανθρώπινες ζωές. Ανάμεσα στις φωτογραφίες των θυμάτων απεικονίζονται και πολλά συγγενικά πρόσωπα των σημερινών μαθητών του Διστόμου. Μια αιτία για προκαταλήψεις ή μνησικακίες;
Μουσείο Θυμάτων Ναζισμού, Δίστομο. Πηγή: Φωτογραφικό αρχείο από τη συνάντηση μαθητών της ΓΣΑ και του ΓΕΛ Διστόμου, 2017
Το σημαντικότερο δίδαγμα των σχολικών συναντήσεων συμπυκνώνεται στη διαπίστωση ότι τα ιστορικά γεγονότα δεν υψώνουν ανυπέρβλητα εμπόδια. Οι πλούσιες δράσεις του εκπαιδευτικού προγράμματος βοηθούν τους νέους από το Δίστομο και τη ΓΣΑ να ανακαλύψουν τα κοινά στοιχεία που τους ενώνουν, ενώ προάγουν την προσέγγιση ανάμεσα στις δύο πλευρές και την ανάπτυξη δεσμών φιλίας. Κατ’ αυτό τον τρόπο, νέες και νέοι από την Ελλάδα και τη Γερμανία γράφουν ένα νέο κεφάλαιο στην Ιστορία και διώχνουν τις βαριές σκιές του παρελθόντος.
Κινηματογραφικό εργαστήρι στο πλαίσιο της μαθητικής συνάντησης
Μαθητική συνάντηση ΓΣΑ και ΓΕΛ Διστόμου, 2013
Από τις 7 έως τις 9 Δεκεμβρίου 2013 πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα μια συνάντηση μαθητών της Γερμανικής Σχολής Αθηνών και του Λυκείου Διστόμου, με θέμα «Η εικόνα της Ελλάδας στα γερμανικά μέσα μαζικής ενημέρωσης». Στο πλαίσιο του προγράμματος διοργανώθηκε κινηματογραφικό εργαστήρι, με τον τίτλο «Πόσο αληθινή είναι η αλήθεια;», εμπνευσμένο από το βιβλίο How Real Is Real? (1976) του Αυστροαμερικανού ψυχολόγου Πάουλ Βάτσλαβικ. Η Ελλάδα εν μέσω οικονομικής κρίσης – μια χώρα υπό κατάρρευση, με μαζική ανεργία, καταστροφές από νέους στην πλατεία Συντάγματος, αυτοκίνητα που καίγονται και κλειστά καταστήματα στους κοσμοπολίτικους εμπορικούς δρόμους της Αθήνας, σκηνές βγαλμένες θαρρείς από την Αποκάλυψη, με τις εφημερίδες και τα τηλεοπτικά ρεπορτάζ στις δύο χώρες να καλλιεργούν την εικόνα του «τεμπέλη Έλληνα» ή του «ναζί Γερμανού», και τα σχετικά δημοσιεύματα να μονοπωλούν τα πρωτοσέλιδα του γερμανικού και του ελληνικού Τύπου. Τι σχέση έχουν κάτι τέτοια λιβελογραφήματα με την έγκυρη δημοσιογραφία και με την αποστολή των ΜΜΕ να προσφέρουν αμερόληπτη και τεκμηριωμένη ενημέρωση στους πολίτες κάθε δημοκρατικής χώρας; Πόση εμπιστοσύνη μπορούμε να έχουμε σήμερα στα ΜΜΕ;
Πηγή: Φωτογραφικό αρχείο από τη συνάντηση μαθητών της ΓΣΑ και του ΓΕΛ Διστόμου, 2013
Πώς δημιουργούνται τέτοιες εικόνες ή ταινίες; Ποια κίνητρα και συμφέροντα κρύβονται από πίσω; Πώς μπορεί ένας μαθητής να βρει τον δρόμο του μέσα απ’ αυτή τη μιντιακή πλημμύρα; Αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα απασχόλησαν τους μαθητές της ΓΣΑ. Σε κοινά κινηματογραφικά εργαστήρια με τους μαθητές του Λυκείου Διστόμου και με την καθοδήγηση ειδικών από τον χώρο του κινηματογράφου και της τηλεόρασης, όπως ο Φάμπιαν Έντερ (Αυστριακός σκηνοθέτης και σεναριογράφος) και η σύζυγός του και ηθοποιός, Καταρίνα Στεμπέργκερ, θέλησαν να ανακαλύψουν τι όψη έχει ο κόσμος πίσω από την κάμερα και πώς κόβονται τα πλάνα στη μονταζιέρα. Για τον συγκεκριμένο σκοπό, οργανώθηκε μια εικονική διαδήλωση μπροστά από τις κτιριακές εγκαταστάσεις της ΓΣΑ. Δύο συνεργεία μαθητών ανέλαβαν την τηλεοπτική κάλυψη και βιντεοσκόπησαν μια σειρά από συνεντεύξεις με διαδηλωτές και περαστικούς. Στη συνέχεια, το πλούσιο υλικό χρειάστηκε να μονταριστεί, για να προβληθεί ως δίλεπτο ρεπορτάζ στο εικονικό δελτίο ειδήσεων.
Πηγή: Φωτογραφικό αρχείο από τη συνάντηση μαθητών της ΓΣΑ και του ΓΕΛ Διστόμου, 2013
Το ερώτημα είναι με ποια κριτήρια επιλέγουμε τα πλάνα. Πώς περικόπτουμε σκηνές από τις συνεντεύξεις; Τι επίδραση θέλουμε να έχουν και ποια μηνύματα θέλουμε να περάσουμε στο τηλεοπτικό κοινό; Η εμπειρία υπήρξε ανεκτίμητη για τους μαθητές και τις μαθήτριες που συμμετείχαν στο εργαστήρι. Η σύγχρονη τεχνολογία προσφέρει τεράστιο εύρος δυνατοτήτων. Όσο για τον δημοσιογράφο, τις περισσότερες φορές έχει ξεκάθαρη άποψη σε συνδυασμό με το ηθικό χρέος να μην υποκύψει στις αναρίθμητες εξωτερικές πιέσεις και να παρουσιάσει τα γεγονότα με αντικειμενικότητα και αξιοπιστία. Οι νέοι άνθρωποι χρειάζεται να είναι συνειδητοποιημένοι για τους κινδύνους της χειραγώγησης και της παραπλάνησης και να έχουν πάντοτε κριτική στάση απέναντι στα ΜΜΕ.
Καταλήγοντας, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε ιδιαίτερα τους Αυστριακούς καλεσμένους μας, την κυρία Στεμπέργκερ και τον κύριο Έντερ, για το ενδιαφέρον, την υπομονή και την επαγγελματική υποστήριξη στο εκπαιδευτικό εργαστήρι. Το πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε με την ευγενική υποστήριξη της Αυστριακής και της Γερμανικής Πρεσβείας στην Αθήνα.
